Atom. Atom tuzilishi haqidagi bilimlarning rivojlanish tarixi O’rganiladigan tushunchalar

Dalton atom nazariyasining asosiy jihatlari 1. Materiya atomlar deb ataladigan juda kichik zarralardan iborat. 2. Atomlar bo'linmasdir. 3. Berilgan elementning barcha atomlari bir xil, ular bir xil massa va xususiyatlarga ega. 4. Bir elementning atomlari boshqa element atomlaridan massasi va boshqa xossalari bilan farq qiladi. 5. Kimyoviy reaksiya faqat atomlarning ajralishi, birikmasi yoki qayta joylashishini o'z ichiga oladi. Bu ulaming yaratilishi yoki yo'q qilinishiga olib kelmaydi. 6. Atomlar kichik butun sonlar nisbatida birikadi va birikmalar hosil qiladi. Masalan, karbonat angidridda bir uglerod atomi 2 kislorod atomi bilan 1:2 nisbatda

Dalton atom nazariyasining kamchiliklari
Daltonning atom nazariyasi atom tabiati bo'yicha Dalton davridan keyin qilingan yangi eksperimen- tal ixtirolar nuqtayi nazaridan baholanganda ma'lum kamchiliklarga ega. Subatomik zarralar kashf qilin-
ganligi sababli Daltonning atom nazariyasi o'zgar- tirildi. Daltonning atom nazariyasidagi quyidagi ikkita bayonot noto'g'ri edi. 1. Atomlar boʻlinmasdir: buning noto'g'ri ekanini isbotlangan, chunki atomlar subatomik zarrachalarga bo'linishi mumkin.
2. Xuddi shu elementning atomlari bir xil massaga ega: bir xil element atomlari zamonaviy atom nazariyasida tushuntirilgan massaga ega bo'lmasligi mumkin.

Bu faktlar zamonaviy atom nazariyasida tushuntiriladi. Daltonning ba'zi bayonotlari mutlaqo to'g'ri bo'l- masa ham, materiyaning zarracha tabiati va atomlarning mavjudligi hali ham qabul qilinadi. Shuning uchun Dalton zamonaviy atom nazariyasining asoschisi hisoblanadi.

Bu faktlar zamonaviy atom nazariyasida tushuntiriladi. Daltonning ba'zi bayonotlari mutlaqo to'g'ri bo'l- masa ham, materiyaning zarracha tabiati va atomlarning mavjudligi hali ham qabul qilinadi. Shuning uchun Dalton zamonaviy atom nazariyasining asoschisi hisoblanadi.

Dalton eksperimental kuzatishlar asosida atomlarning mavjudligini taklif qildi. Uning gipotezasi ulaming tabiati va xususiyatlarini katta darajada tushuntirdi. Atomlar to'plamini oddiy ko'z bilan ko'rib bo'lmaydi, ular kuchli mikroskop ostida ko'rinadi. Molekulalar orasida tortishish va itarilish kuchlari mavjud. Molekulalarning har biri o'z massasi, o'lchami va o'ziga xos kimyoviy xossalariga ega.
Bir moddaning molekulalari bir xil: turli moddalarning molekulalari turlicha boʻlib, tarkibi, massasi, o'lchami, xossalari bilan bir-biridan farq qiladi. Aytaylik, qalam sterjeni grafit bo'lgan sof ugleroddan iborat. Demak, qalam sterjenida faqat uglerod atomlari mavjud. Qog'ozdagi qalam bilan chizilgan mayda nuqtada milliardlab
uglerod atomlari bo'ladi. Dalton davridan keyingi ilmiy izlanishlar natijasida zamonaviy atom nazariyasining rivojlanishiga olib kelgan yangi kashfiyotlar qilindi.

Quyidagi bayonotlar zamonaviy atom nazariyasining asosiy fikrlarini tavsiflaydi: 1. Moddalar kimyoviy xossalarini o'zida saqlovchi eng kichik zarrachalar, ya'ni molekulalardan tashkil topgan. 2 Molekulalar atomlardan tashkil topgan. 3. Atomlar murakkab tuzilishga ega boʻlib, elektron, proton, neytron va boshqa zarrachalardan tashkil topgan. 4. Molekula va atomlar doimiy harakatda bo'ladi.