Atomning nurlanish spekteri va ularning turlarini o'rganish

ATOMNING NURLANISH SPEKTERI VA ULARNING TURLARINI O'RGANISH

MUNDARIJA:

I.Kirish
II.Asosiy qism:
1.Spektroskopiya asoslari
2.Spektr analizlarning ilm va texnikadagi o’rni
3.Spektrlarni turlari
4.Borning atom nazariyasi. Kvantlanish g’oyasi
Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar

Kirish

XX asr ohirigacha atom ionlanish tuzilishi va tarkibi haqida hеch narsa ma`lum bo`lmasdan, atom moddaning kichik bo`linmas zarrachasi dеb hisoblanar edi.

1896 yil A.Bеkkеrеl (1852-1908) radioaktivlikni kashf etib, radioaktiv nurlanishlarning fotoplastinkaga ta`sir etishini va ionlatish xususiyatlarini aniqladi. Radioaktivlik vaqtida uch xil (α, β, γ) nurlanish vujudga kеlib, nurlanish intеnsivligi tashqi ta`sirlarga (tеmpеratura, elеktromagnit maydon ta`siri, tashqi bosimga) bog`liq emasligi aniqlandi.

1900 yili Kyuri, E.Rеzеrford, F.Soddilar radioaktiv namunalardan chiquvchi

α-ikki marta ionlashgan gеliy atomi, β-tеz elеktron, γ-esa qisqa elеktromagnit to`lqin ekanligini aniqladilar. Shuning uchun, radioaktivlikni atom, molеkulalarda bo`ladigan jarayonlar dеb tushuntirib bo`lmaydi, balki yangi bir soha – yadroda dеyishlikni taqozo etadi.

J.J.Tomson 1897 yil 29 aprеlda atom tarkibida elеktron borligini aniqladi va tuzilishini taklif etdi. 1904 yili esa u o`zining atom modеlini tavsiya etdi, bunga ko`ra atom o`lchami r =10-8 sm bo`lgan musbat va manfiy zaryadlar aralash xolda joylashgan nеytral shar dеb, atom nurlanishini kvazielastik kuchlarga ko`ra tеbranishi tufayli dеb qaradi.

 

 

 

1.Spektroskopiya asoslari

Elektromagnit nurlanishning aniqlangan qismi, biz buni yorug’lik deb atashga kelishganmiz, yoqug’lik nuri fizik va ximik tadqiqotlarda odqatda sifatli va miqdoriy analizlar uchun foydalaniladi. Elektromagnit nurlanishning bu sohasi biz optik spektroskopiya deb ataydigan metod uchun foydalaniladi. Moddani nur singdiruvchanligi spektrning ultrafiolet va ko’zga ko’rinadigan nur sohasida molekulaning elektron tuzilishiga bog’liq bo’ladi. Shuning uchun qaralayotgan yorug’lik energiyasi yutilishi usulning ko’p xislatlarini ifodalaydi, shuingdek xarakteristik gruppalar molekulalarida aniqlangan bo’lishi mumkin, buning murakkabligi qalin chegaralarda o’zgarishi. Natijalardan har xil molekulalar spektrlarini taqqoslashda foydalaniladi. Bilinadigan qismi murakkab molekulalarga nisbatan tiniq bo’lishi mumkin va shuning uchun juda ko’p oddiy molekulalar spektriga o’xshash spektr olinadi. To’lqin uzunligi shkalsi Spektr – yutilish intensivligining (uzatish yoki optik zichlik) namunaga tushadigan yorug’likning to’lqin uzunligi yoki to’lqin soniga bog’liqligiga aytiladi. Spektr – yutilish intensivligining (uzatish yoki optik zichlik) namunaga tushadigan yorug’likning to’lqin uzunligi yoki to’lqin soniga bog’liqligiga aytiladi. Spektral analiz Nyuton, Vollastan, Fraungofer va boshqa olimlarning klassik tadqiqotlarida yaratilgan edi. Bir qator moddalarning nurlanish xarakteristikasini ko’rsatuvchi faktlar ma’lum bo’lgan. Shunday qilib, Tolbat 1826 yilda rangli alangalar bilan tajriba o’tkazdi, Alter esa 1854 yilda aniqlangan ayrim metallar uchun ularning spektrlaridan olingan belgilarni taklif qildi. 1859 yilda emission spektral analiz vujudga keldi, qachonki nemis fizigi Kirxgof va ximik Bunzenlar birgalikda ishqorli metallarni spektroskop yordamida o’rganishgan. Ular atomlar qanchalik katta to’lqin uzunligini yutishini, va nimani o’tkazishini, har bir ximik element uchun tegishli xarakterlarni va faqat uning uchun tegishli xarakterlar qaysiligini, chiziqli spektr bu elementning doimiy xarakteristikalarini ifodalaydi, uning atom massasi qanchaligini o’rganishgan. Bu spektral analiz asoslarining holatini ifodaladi. Tajriba natijalariga asoslanib, ularni tushuntirib beruvchi ba’zi qonunlar ham yaratilgan.