Аудит ва сифат назоратининг халқаро стандартлари: I қисм

аудитида фирибгарликга тегишли вазифалари”билан боғлиқликда 
ИЧКИ АУДИТОРЛАР ИШИДАН ФОЙДАЛАНИШ
АХС 610 (ЯНГИ ТАҲРИРДА) 
Бошқарув юклатилган шахслар билан ахборот алмашинуви (18 бандга 
қаранг) 
A23. АХС 260
19
га мувофиқ ташқи аудитордан режалаштирилган аудит 
кўлами ва муддатлари тўғрисида бошқарув юклатилган 
шахсларни хабардор қилиш талаб этилади. Ички аудит хизмати 
ишидан режалаштирилган фойдаланиш ташқи аудиторнинг 
умумий аудит стратегиясининг ажралмас қисмидир, ва, шу боис, 
бошқарув юклатилган шахслар таклиф этилаётган аудиторлик 
текширувини 
ўтказиш 
ёндашувини 
тушуниши 
учун 
аҳамиятлидир. 
Ички аудит хизмати ишидан фойдаланиш
Ички аудит хизмати билан муҳокамалар олиб бориш ва фаолиятни 
мувофиқлаштириш (19 бандга қаранг) 
A24. Тегишли фаолиятни мувофиқлаштириш асоси сифатида ички 
аудит хизмати билан ички аудиторлар ишидан режалаштирилган 
фойдаланишни муҳокама қилишда қуйидагиларни кўриб чиқиш 
мақсадга мувофиқ бўлиши мумкин: 

Бундай ишнинг муддати. 

Бажарилган ишнинг хусусияти. 

Аудит билан қамраб олинадиган кўлами. 

Молиявий ҳисоботлар учун, умуман олганда, муҳимлиги 
(ва, ўринли бўлса, муайян операциялар, счётлар 
қолдиқлари ёки очиб бериладиган маълумотлар учун 
муҳимлик даражаси ёки даражалари), ва муҳимлик 
чегараси. 

Таклиф этилган моддаларни танлаш усулллари ва танлаш 
ўлчамлари. 

Бажарилган ишни ҳужжатлаштириш. 

Кўриб чиқиш ва ҳисобот бериш тартиб-таомиллари. 
19
АХС 260, 15 банд 

---

АУ
ДИТ
1489
ИЧКИ АУДИТОРЛАР ИШИДАН ФОЙДАЛАНИШ
АХС 610 (ЯНГИ ТАҲРИРДА) 
A25. Ташқи аудитор ва ички аудит хизмати ўртасида фаолиятни 
мувофиқлаштириш қуйидаги ҳолларда самарали бўлади, масалан: 

Давр давомида муҳокамалар тегишли вақт оралиқлари 
билан ўтказиб турилади. 

Ташқи аудитор ички аудит хизматини ушбу хизматга 
таъсир қилиши мумкин бўлган аҳамиятли масалалар 
тўғрисида хабардор қилиб боради. 

Ташқи аудитор ички аудит хизматининг тегишли 
ҳисоботлари билан танишиш имкониятига эга бўлади ва 
улардан маълумот олади, ҳамда ички аудит хизмати 
эътиборини жалб этган ҳар қандай аҳамиятли масалалар 
тўғрисида, бундай масалалар ташқи аудитор ишига таъсир 
қиладиган бўлса, хабардор қилинади, токи у бундай 
масалаларнинг аудиторлик келишуви учун оқибатларини 
кўриб чиқиш имкониятига эга бўлсин. 
A26. АХС 200
20
да аудитор аудитни профессионал скептицизм, шу 
жумладан аудиторлик далиллари сифатида фойдаланиладиган 
ҳужжатлар ва расмий сўровларга жавоблар ишончлилигига шубҳа 
тўғдирадиган ахборот юзасидан огоҳ бўлиш билан 
релаштириши ва бажариши муҳимлиги кўриб чиқилади. 
Бинобарин, ички аудит хизмати билан келишув давомида ахборот 
алмашиш ички аудиторларга ташқи аудиторнинг ишига таъсир 
қилиши мумкин бўлган масалаларга ташқи аудиторнинг 
эътиборини қаратишга имконият беради.
21
Шундан сўнг, ташқи 
аудитор бундай ахборотни муҳим бузиб кўрсатиш рискларини 
аниқлаш ва баҳолашда ҳисобга олиши мумкин бўлади. Шу билан 
бирга, агар бундай ахборот молиявий ҳисоботларда муҳим бузиб 
кўрсатишнинг ошган риски тўғрисида далолат бериши мумкин 
бўлса ёки ҳар қандай ҳақиқатдаги, тахмин ёки гумон қилинган 
фирибгарликка ишора қилиши мумкин бўлса, ташқи аудитор 
ушбу ахборотни АХС 240
22
га мувофиқ фирибгарлик туфайли 
20
АХС 200, 15 ва A18 бандлар 
21
АХС 315 (янги таҳрирда), A116 банд 
22
АХС 315 (янги таҳрирда), A11 банд АХС 240 “Аудиторнинг молиявий ҳисоботлар 
аудитида фирибгарликга тегишли вазифалари”билан боғлиқликда 

---

1490
АУ
ДИТ
ИЧКИ АУДИТОРЛАР ИШИДАН ФОЙДАЛАНИШ
АХС 610 (ЯНГИ ТАҲРИРДА) 
ичига олади. Ушбу мақсадга ички аудит хизмати томонидан аввал 
текширилган моддаларни текшириш орқали эришиш мумкин ёки, 
бу имконсиз бўлганда, ушбу мақсадга ички аудит хизмати 
томонидан ҳақиқатда текширилмаган, лекин ўхшаш бўлган 
бошқа етарлича моддаларни текшириш орқали эришиш мумкин. 
Қайтадан бажариш ички аудит хизмати ишининг мослиги 
юзасидан ташқи аудитор А28 бандга мувофиқ бажариши мумкин 
бўлган бошқа тартиб-таомилларга қараганда кўпроқ кенг 
қамровли далилларни таъминлайди. Ташқи аудитордан ички 
аудит хизматининг фойдаланиладиган ишининг ҳар бир соҳасида 
қайтадан бажариш талаб этилмасада, ташқи аудитор томонидан 
22 бандга мувофиқ фойдаланилиши режалаштирилган ички аудит 
хизмати иши юзасидан, умуман олганда, бирмунча қайтадан 
бажариш талаб этилади. Ташқи аудитор, эҳтимол, қайта 
бажаришни ички аудит хизмати томонидан аудиторлик тартиб-
таомиллари натижаларини режалаштириш, бажариш ва 
баҳолашнинг кўпроқ мулоҳазалар чиқарилган соҳалари ва муҳим 
бузиб кўрсатишнинг риски юқорироқ бўлган соҳаларига кўпроқ 
қаратади. 
ИЧКИ АУДИТОРЛАР ИШИДАН ФОЙДАЛАНИШ
АХС 610 (ЯНГИ ТАҲРИРДА) 
муҳим бузиб кўрсатиш рискини аниқлашда ҳисобга олиши 
мумкин.
Ички аудит хизмати иши мослигини аниқлаш тартиб-тамойиллари (21–
22 бандларга қаранг) 
A27. Ташқи 
аудиторнинг 
у 
томонидан 
фойдаланилиши 
режалаштирилган ички аудит хизмати иши юзасидан аудиторлик 
тартиб-таомиллари ички аудит ишининг умумий сифатини ва бу 
иш бажарилган холисликни баҳолаш учун асосни таъминлайди. 
A28. Ташқи аудитор ички аудит хизмати томонидан бажарилган иш 
сифатини ва чиқарилган хулосаларини баҳолаш учун бажариши 
мумкин бўлган тартиб-таомиллар 22 бандга мувофиқ қайта 
бажаришга қўшимча ҳолда қуйидагиларни қамраб олади: 

Ички аудит хизматида ишлайдиган тегишли шахсларга 
сўровлар юбориш. 

Ички аудит хизмати томонидан бажариладиган тартиб-
таомилларни кузатиш. 

Ички аудит хизматининг ишчи дастури ва иш 
ҳужжатларини кўриб чиқиш.
A29. Муҳим бузиб кўрсатиш риски қанча юқорироқ бўлса, ички аудит 
хизматининг ташқилий мақоми ва тегишли сиёсатлари ва тартиб-
таомиллари ички аудиторлар холислигини қанча камроқ даражада 
таъминласа ёки ички аудит хизмати компетентлиги даражаси 
қанча камроқ бўлса, профессионал мулоҳаза қилиниши қанча 
кўпроқ талаб этилса, аудиторлик фикирини асослайдиган 
етарлича тегишли аудиторлик далиллари олинишида ички аудит 
хизмати ишидан фойдаланиш ёки фойдаланмаслик тўғрисида 
қарор қабул қилиш учун ташқи аудитор томонидан ички аудит 
хизматининг умумий иши юзасидан шунча кўпроқ аудиторлик 
тартиб-таомиллари бажарилиши керак бўлади.
Қайтадан бажариш ( 22 бандга қаранг) 
A30. Ушбу АХС мақсадларида, қайтадан бажариш ташқи аудитор 
томонидан ички аудит хизмати чиқарган хулосаларни тасдиқлаш 
мақсадида тартиб-таомилларни мустақил равишда бажаришни ўз 

---

АУ
ДИТ
1491
ИЧКИ АУДИТОРЛАР ИШИДАН ФОЙДАЛАНИШ
АХС 610 (ЯНГИ ТАҲРИРДА) 
ичига олади. Ушбу мақсадга ички аудит хизмати томонидан аввал 
текширилган моддаларни текшириш орқали эришиш мумкин ёки, 
бу имконсиз бўлганда, ушбу мақсадга ички аудит хизмати 
томонидан ҳақиқатда текширилмаган, лекин ўхшаш бўлган 
бошқа етарлича моддаларни текшириш орқали эришиш мумкин. 
Қайтадан бажариш ички аудит хизмати ишининг мослиги 
юзасидан ташқи аудитор А28 бандга мувофиқ бажариши мумкин 
бўлган бошқа тартиб-таомилларга қараганда кўпроқ кенг 
қамровли далилларни таъминлайди. Ташқи аудитордан ички 
аудит хизматининг фойдаланиладиган ишининг ҳар бир соҳасида 
қайтадан бажариш талаб этилмасада, ташқи аудитор томонидан 
22 бандга мувофиқ фойдаланилиши режалаштирилган ички аудит 
хизмати иши юзасидан, умуман олганда, бирмунча қайтадан 
бажариш талаб этилади. Ташқи аудитор, эҳтимол, қайта 
бажаришни ички аудит хизмати томонидан аудиторлик тартиб-
таомиллари натижаларини режалаштириш, бажариш ва 
баҳолашнинг кўпроқ мулоҳазалар чиқарилган соҳалари ва муҳим 
бузиб кўрсатишнинг риски юқорироқ бўлган соҳаларига кўпроқ 
қаратади. 

---

1492
АУ
ДИТ
БОШҚА АХСларга МУВОФИҚЛАШТИРУВЧИ ЎЗГАРТИРИШЛАР 
МУВОФИҚЛАШТИРУВЧИ ЎЗГАРТИРИШЛАР