Аудит ва сифат назоратининг халқаро стандартлари: I қисм

Аудиторлик ҳисоботи (хулосаси)да бошқа масала параграфлари (8-
бандга қаранг) 
Бошқа масала параграфларни тақозо қилиши мумкин бўлган вазиятлар  
Фойдаланувчилар аудитни тушунишлари учун аҳамиятли масалалар
A5. Аудитор, ҳатто аудит кўлами тадбиркорлик субъекти раҳбарияти 
томонидан чеклангани туфайли етарлича тегишли аудиторлик 
далилларини олиш имконияти йўқлиги кўрсатиши мумкин 
бўлган таъсир кенг хусусиятга эга бўлса ҳам, келишувни 
бажаришдан бош тортиши мумкин бўлмаган камдан-кам 
учрайдиган ҳолларда,
2
аудитор келишувни бажаришдан бош 
торта олмаслиги сабабини тушунтириш учун аудиторлик 
ҳисоботи (хулосаси)га бошқа параграфни киритиш лозим деб 
ҳисоблаши мумкин.
Фойдаланувчилар аудиторнинг мажбуриятлари ёки аудиторлик ҳисоботи 
(хулосаси)ни тушунишлари учун аҳамиятли масалалар
A6. Бирон-бир юрисдикцияда қонунчилик, меъёрий ҳужжатлар ёки 
умумэътироф этилган амалиёт молиявий ҳисоботлар ёки улар 
бўйича аудиторлик ҳисоботи (хулосаси) аудитига нисбатан 
аудиторнинг мажбуриятларини тушунтиришни таъминлайдиган 
1
АХС 705 “Мустақил аудитор ҳисоботи (хулосаси)да фикрни модификациялаш”. 
2
АХС 705 нинг бундай вазият кўриб чиқиладиган 13(б)(ii) бандига қаранг. 

---

1140
АУ
ДИТ
МУСТАҚИЛ АУДИТОР ҲИСОБОТИ (ХУЛОСАСИ)ДА ТУШУНТИРИШ ПАРАГРАФЛАРИ 
ВА БОШҚА МАСАЛА ПАРАГРАФЛАРИ
АХС 706 
Аудиторлик ҳисоботи (хулосаси)ни тарқатиш ёки ундан фойдаланишга 
нисбатан чеклашлар
A9. Махсус мақсад учун тайёрланган молиявий ҳисоботлар, агар 
мўлжалланган фойдаланувчилар умумий мақсадли мазкур 
молиявий ҳисоботлар уларнинг молиявий маълумотларга бўлган 
эҳтиёжларига мос келади деган қарорга келган бўлсалар, умумий 
мақсадли асосга мувофиқ тайёрланиши мумкин. Аудиторлик 
ҳисоботи 
(хулосаси) 
муайян 
фойдаланувчилар 
учун 
мўлжаллангани боис, аудитор юзага келган вазиятда унга мазкур 
аудиторлик 
ҳисоботи 
(хулосаси) 
фақат 
мақсадли 
фойдаланувчилар учун мўлжаллангани ва бошқа томонларга 
тақдим этилиши ёки улар томонидан фойдаланилиши мумкин 
эмаслигини кўрсатувчи бошқа масала параграфни киритиш зарур 
деб ҳисоблаши мумкин. 
Аудиторлик ҳисоботи (хулосаси)га бошқа масала параграфини киритиш
A10. Бошқа масала параграфининг мазмуни бундай бошқа 
масалаларни молиявий ҳисоботларда тақдим этиш ва очиб бериш 
талаб этилмаслигини аниқ акс эттиради. Бошқа масала 
параграфида қонунчилик, меъёрий ҳужжатлар ёки бошқа 
профессионал стандартлар, масалан, маълумотларни сир сақлаш 
билан боғлиқ ахлоқий стандартларга мувофиқ аудитор тақдим 
этишга ҳақли бўлмаган маълумотлар ифодаланиши мумкин эмас. 
Бошқа масала параграфида тадбиркорлик субъекти раҳбарияти 
томонидан тақдим этилиши лозим бўлган маълумотлар ҳам акс 
эттирилиши мумкин эмас. 
A11. Бошқа масала параграфини жойлаштириш бериладиган 
маълумотлар хусусиятига боғлиқ бўлади. Агар бошқа масала 
параграфидан фойдаланувчилар молиявий ҳисоботлар аудитини 
тушунишлари учун аҳамиятли бўлган масалага уларнинг 
эътиборини тортиш учун фойдаланилаётган бўлса, бу параграф 
фикр тақдим этилаётган параграф ва ҳар қандай тушунтириш 
параграфдан кейин жойлаштирилади. Агар бошқа масала 
параграфи аудиторлик ҳисоботи (хулосаси)да ҳавола этилган 
ҳисоботлар (хулосалар) тақдим этиш бўйича бошқа 
мажбуриятлар билан боғлиқ масалага фойдаланувчилар 
МУСТАҚИЛ АУДИТОР ҲИСОБОТИ (ХУЛОСАСИ)ДА ТУШУНТИРИШ ПАРАГРАФЛАРИ 
ВА БОШҚА МАСАЛА ПАРАГРАФЛАРИ
АХС 706 
масалаларни пухта ишлаб чиқишни аудитордан талаб қилиши ёки 
бундай қилишга унга рухсат бериши мумкин. Зарур ҳолда бошқа 
масала параграф мазмунини тавсифловчи бир ёки бир нечта 
кичик сарлавҳалардан фойдаланилиши мумкин.
A7. Бошқа масала параграфи аудитор АХС га мувофиқ унинг 
молиявий ҳисоботлар бўйича аудиторлик ҳисоботи (хулосаси) 
тақдим этиш мажбуриятини тўлдирадиган ҳисоботлар 
(хулосалар) тақдим этиш бўйича бошқа мажбуриятларга ҳам эга 
бўладиган вазиятларни (АХС 700
3
), да “Ҳисоботлар (хулосалар) 
тақдим этиш бўйича бошқа мажбуриятлар” бўлимига қаранг) ёки 
аудитордан қўшимча равишда келишилган тартиб-таомилларни 
бажариш ва улар бўйича ҳисобот (хулоса) тақдим этиш ёки 
муайян жиҳатлар хусусида фикр билдириш сўраладиган 
вазиятларни кўриб чиқмайди.
Молиявий ҳисоботларнинг бир нечта тўпламлари бўйича ҳисобот 
(хулоса) тақдим этиш
A8. Тадбиркорлик субъекти молиявий ҳисоботларнинг битта 
тўпламини бир умумий мақсадли асосга (масалан, миллий 
асосга) мувофиқ тайёрлаши, молиявий ҳисоботларнинг бошқа 
тўпламини эса умумий мақсадли бошқа асосга (масалан, 
Молиявий ҳисоботнинг халқаро стандартларига) мувофиқ 
тайёрлаши ва молиявий ҳисоботларнинг иккала тўплами бўйича 
ҳисобот (хулоса) тайёрлаш ва тақдим этиш учун аудиторни 
тайинлаши мумкин. Агар аудитор мазкур асослар тегишли 
вазиятларда мақбул эканлигини аниқлаган бўлса, у аудиторлик 
ҳисоботи (хулосаси)га айни шу тадбиркорлик субъекти умумий 
мақсадли бошқа асосга мувофиқ молиявий ҳисоботларнинг 
бошқа тўпламини тайёрлаганини ва аудитор мазкур молиявий 
ҳисоботлар бўйича ҳисобот (хулоса) чоп этганини кўрсатувчи 
бошқа масала параграфни киритиши мумкин. 
3
АХС 700 “Молиявий ҳисоботлар бўйича фикр ҳосил қилиш ва ҳисобот (хулоса) тақдим 
этиш”, 38–39-бандлар 

---

АУ
ДИТ
1141
МУСТАҚИЛ АУДИТОР ҲИСОБОТИ (ХУЛОСАСИ)ДА ТУШУНТИРИШ ПАРАГРАФЛАРИ 
ВА БОШҚА МАСАЛА ПАРАГРАФЛАРИ
АХС 706 
Аудиторлик ҳисоботи (хулосаси)ни тарқатиш ёки ундан фойдаланишга 
нисбатан чеклашлар
A9. Махсус мақсад учун тайёрланган молиявий ҳисоботлар, агар 
мўлжалланган фойдаланувчилар умумий мақсадли мазкур 
молиявий ҳисоботлар уларнинг молиявий маълумотларга бўлган 
эҳтиёжларига мос келади деган қарорга келган бўлсалар, умумий 
мақсадли асосга мувофиқ тайёрланиши мумкин. Аудиторлик 
ҳисоботи 
(хулосаси) 
муайян 
фойдаланувчилар 
учун 
мўлжаллангани боис, аудитор юзага келган вазиятда унга мазкур 
аудиторлик 
ҳисоботи 
(хулосаси) 
фақат 
мақсадли 
фойдаланувчилар учун мўлжаллангани ва бошқа томонларга 
тақдим этилиши ёки улар томонидан фойдаланилиши мумкин 
эмаслигини кўрсатувчи бошқа масала параграфни киритиш зарур 
деб ҳисоблаши мумкин. 
Аудиторлик ҳисоботи (хулосаси)га бошқа масала параграфини киритиш
A10. Бошқа масала параграфининг мазмуни бундай бошқа 
масалаларни молиявий ҳисоботларда тақдим этиш ва очиб бериш 
талаб этилмаслигини аниқ акс эттиради. Бошқа масала 
параграфида қонунчилик, меъёрий ҳужжатлар ёки бошқа 
профессионал стандартлар, масалан, маълумотларни сир сақлаш 
билан боғлиқ ахлоқий стандартларга мувофиқ аудитор тақдим 
этишга ҳақли бўлмаган маълумотлар ифодаланиши мумкин эмас. 
Бошқа масала параграфида тадбиркорлик субъекти раҳбарияти 
томонидан тақдим этилиши лозим бўлган маълумотлар ҳам акс 
эттирилиши мумкин эмас. 
A11. Бошқа масала параграфини жойлаштириш бериладиган 
маълумотлар хусусиятига боғлиқ бўлади. Агар бошқа масала 
параграфидан фойдаланувчилар молиявий ҳисоботлар аудитини 
тушунишлари учун аҳамиятли бўлган масалага уларнинг 
эътиборини тортиш учун фойдаланилаётган бўлса, бу параграф 
фикр тақдим этилаётган параграф ва ҳар қандай тушунтириш 
параграфдан кейин жойлаштирилади. Агар бошқа масала 
параграфи аудиторлик ҳисоботи (хулосаси)да ҳавола этилган 
ҳисоботлар (хулосалар) тақдим этиш бўйича бошқа 
мажбуриятлар билан боғлиқ масалага фойдаланувчилар 

---

1142
АУ
ДИТ
МУСТАҚИЛ АУДИТОР ҲИСОБОТИ (ХУЛОСАСИ)ДА ТУШУНТИРИШ ПАРАГРАФЛАРИ 
ВА БОШҚА МАСАЛА ПАРАГРАФЛАРИ
АХС 706 ИЛОВА 1