Auditimi publik 1 kontrolli I lartë I shtetit
Download 30.22 Kb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- I. Disa nga llojet e profesionit kontabël
- II. Përgatitja për ushtrimin e profesionit kontabël
6. Çfarë duhet bër ? Përgjigja e kësaj pyetje është në krye të rradhës dhe kërkon një studim të mirëfilltë 1.Hipoteza “Politika është projekt, është shkencë, ka një rëndësi të posaçme, veçanërisht për vendin tonë për të kapur kohën e humbur dhe për të arriitur një përshpejtim të lartë zhvillimi. Ajo ka vetëm një gjuhë atë të optimizimit të strategjive e projekteve me vlerësim risku. 2 Kuptimi dhe reformimi i vendimarrjes në planin shkencor aktualisht mund të jetë problemi më i rëndësishëm kombëtar në optimizimin e burimeve njerëzore, natyrore, financiare, informacionale etj. 3. Politika është menaxhim do të thotë që politika përcaktohet nga strategjia, për rrjedhim në zhvillimin e vendit, shkenca është e para, ndërsa politika e dyta, pak më ndryshe strategjia( shkenca) thotë se çfarë duhet të zbatojë politika dhe jo anasjelltas siç ka ndodhur rëndom këto 20 vitet e fundit. Shkurt, i pari është mendimi i nivelit më Akad. Skënder Osmani, 59 Nr.4, Janar Prill 2013 KLSH të lartë e më pas veprimi mbi bazën e tij. 4. Ngritja e institucioni për strategjinë kombëtare për politikat afatmesme dhe afatgjata është e domosdoshme. Ky institucion i strategjisë mund e duhet të konstituohet kryesisht mbi bazë të departamenteve universitare, akademisë, instituteve dhe qendrave shkencore të vendit etj. Po kështu Institucioni i projekteve dhe i studimeve kombëtare, apo i qendrave të tjera të menaxhimit të projekteve rajonale, kombetare, zonale etj mund e duhet të reformohen .për një zhvillim më të shpejtë të ekonomisë e shkencës në vendin tonë etj, për një konkurencë më efikase ndaj çdo projekti të huaj për të cilat ekonomia jo rrallë herë paguan “ shumë rendë” dhe me pasoja për të. 5 .Ndërtimi i një sistemi [11] i bazës së të dhënash kombëtare jo vetëm për burimet njerëzore ( regjistri kombëtar etj), por edhe për burimet më kryesore të vendit në përgjithëesi etj është një institucion që e kërkon koha, aq më tepër po të kemi parasysh që shteti është aq më i fortë , i qendrueshëm dhe efektiv , sa më i strukturuar të jetë informacioni mbi të cilin ai mbëeshtetet :të dhënat , studimet , projektet etj. 6 Përkufizimet modeste të objektit, transformimit ( procesit) etj janë globale e pikënisje për ndëertimin e një teorie të menaxhimit, e cila deri tani nuk ka një semantikë të vetme. Ndoshta struktura objekt transformim mund të ketë ndikim edhe në disiplina të tjera “zhvillimi”, përfshi edhe gjuhët e programimit , teknologjia e informacionit , robotika , komunikimi etj, 7.Eksplorimi i riskut, diagnostikimi , vlerësimi dhe menaxhimi i tij është një problem kombëtar, aq mëe shumë në politika, investime, tendera etj në fusha të ndjeshme si arsimi, shëndetësia , mjedisi, energjia, burimet natyrore, menaxhimi,politika shtetërore, drejtësia etj. Të iniciohet e rritet niveli teorik i stokastikës ,të fuqizohet fusha e zbatimeve të saj në strategjinë e politikat shtetërore e civile , projektet, studimet, strukturat e niveleve të larta shtetërore, lokale, regjionale , etj, deri në ngritjen e institucioneve ( private e shtetërore) të specializuara për këtë qëllim. 8 Të bëhet vlerësimi i pasigurisë, riskut[10] etj si një normë (mundësisht juridike (ligj) pa të cilin mos të miratohet moralisht ose mos të lejohet juridikisht, zbatimi i një politike apo projekti kombëtar etj, në qoftë se ai nuk ka vlerësimin e riskut. Ky propozim është bërë afro 15 vjet më parë, por që deri më sot … asgjë, madje mungesa e normës ligjore i ka sjellë dëme të jashtëzakonshme ekonomisë: ngjarjet e Gërdecit, tuneli i Rrugës së Kombit, përmbytjet e herpashershme, fluktuacionet politike në fushën e energjisë, pa aftësia profesionale në pozicionet drejtuese në strukturat administrative të larta, korrupsioni në drejtësi, politike,”copëzimi i burimeve hidrike , minerare etj për qëllime shfrytëzimi efektiv” etj etj 9. Është koha për një zhvillim të ri të teorisë së menaxhimit, të përgatitjes të menaxherëve me integritet shoqëror e AUDITIMI PUBLIK Optimizimi i Dinamikës së Burimeve Bazë e Politikës Kombëtare AUDITIMI PUBLIK 60 profesional, background të shkëlqyeshëm në shkencat themelore të aftë për drejtimin dhe zhvillimin e shoqërisë. Dhe kjo erë po troket ndjeshëm në dyert tona. 10 Kuptimi i shtetit, politikës ( projektit) të tij mund e do të ndryshojë me kohën ( psh cilësia dhe vlera e votës do të zvoglohen relativisht me vlerën e kritereve shkencore gjithnjë e më rigoroze e të përgjithshëm,optimizimi i projekteve do të zvoglojë gjithnjë e më tepër diferencën ndërmjet programeve “aktualisht politike”, struktura e shtetit gjithnjë e më tepër do të optimizohet dhe unifikohet, madje do të globalizohet, strategjia gjithnjë e më tepër do të jetë bashkëpunuese për çdo lojtar , e për çdo fushë qoftë edhe me kundërshtarin “ më të rreptë” ashtu siç pohon edhe çmimi Nobël i vitit 2012 Prof. Lloyd Shapley, themeluesi i lojrave stokastike [10]: “how individuals in a group of people could be paired up when all had different views on who might be their best partner” etj. Literatura: 1 A. Thomson, A.Stricland (2001).Strategic Management, Twelfth edition, New York, USA. 2 B.Snell( 2002) The Management, , 5th ed, McGrow Hill, New York, USA. 3 G Clifford . .L Eric (2000).Project Management,Mc.Graw Hill, London, UK. 4 T. Petihon ( 1996)Psikologjia .f 684. Fondacioni Soros ,Tirane. 5 J.A. Hudson (2008).The future of Rock Mechanics and the ISRM,p 8, ,5 th Asian Rock mechanics Symposium (ARMS5), Tehran, IRAN. 6 Martin J. O, A. Rubinstein (1994).A course in Game Theory ,The MIT press, Massachusetts, USA. 7 Sixth( 6 th ) World Congress on Integrated Resources Management (2002),Geneva, SWITZERLAND 8.S. Osmani (2007) Optimizimi1. Programimi linear me zgjerime.f. 553 Pjesa e pare.Shtepia botuese EGI. Tirane 9 S.Osmani.( 2008) Optimizimi.2 Metoda e elementeve te fundme.f.781Shtepia botuese PEGI. Tirane 10 S.Osmani.( 20012) Optimizimi.3.. Hyrje ne stokastike. f.674.Shtepia botuese FILARA. Tirane 11.S. Osmani. F. Osmani. S. Sukaj.(2004). Nje veshtrim mbi strategjine ,projektet dhe ristrukturimin ne fushen e energjise.f 12 Konferenca e Energjitikës, UT, Tiranë 12.S.Osmani, A.Londo.(2004).Consideration on the strategy, project and code system. International symposium:Global Project and Manufacturing Management 8p.,Siegen, GERMANY 13. S.Osmani, F.Osmani.(2008) On strategy , policy and management of resources and environment.13 p. Global international symposium REWAS , Cancun, MEXICO. 14.S. Osmani(2004) Metoda matematike ne menaxhim. f 406 Shtepia botuese PEGI. Tirane. 15.S. Osmani( 2002).Energy distribution estimation using stochastic finite element Renewable energy Nr.25,p.9 LONDON, UK Akad. Skënder Osmani, 61 Nr.4, Janar Prill 2013 KLSH 16 S. Osmani, P. Hoxha (2011)Management ,strategy and project.A view on objects management p.16International Conferende Facets of Bussiness excellence(FOBE) 2011 IMT Ghaziabad INDIA 17.Osmani etc(2011) Management , strategy, policy and project .Energy object case.p.6 Energy Workshop (Topi University) Islamabad, PAKISTAN 18..S.Osmani ( 1991)Consideration on optimization of the resources and national politics 9 p..Department of Energy resources, Polytechnic University, Tirana, ALBANIA( in Albanian) 19 S.Osmani, P.Hoxha.(2008) Strategy and project of resources the base of the development and integration. Conference of the Economics Faculty, p 12 Tirana 20 S.Osmani, Dh.Gjevreku,N.Kodheli, N.Koja etc(2002).Consideration on Albania strategy and sustainable development . Italian – Albanian Conference Tirane 21. M S. Grewal , A P. Andrews Kalman Filtering John Willey 2008 , CANADA * Nga: Akad. Prof. Dr. Skënder Osmani, Fakulteti Gjeologji Miniera E mail:s_osmani@yahoo.com Prof, Dr. Jorgji BOLLANO Prof. As. Dr. Hysen ÇELA 63 Nr.4, Janar Prill 2013 KLSH EDUKIMI PROFESIONAL: NJË DOMOSDOSHMËRI NË VIJIMËSI Prof, Dr. Jorgji BOLLANO Prof. As. Dr. Hysen ÇELA Regjistrimet kontabël duket se kanë një histori shumë të hershme. Romakët për shembull, thuhet se zbatonin një sistem tatimor të plotë, i cili përfshinte tatimet mbi shitjet, tatimin mbi tokën dhe një taksë të sheshtë për të gjithë qytetarët pa dallim. Taksambledhësit e perandorisë Romake i regjistronin gjurmët e mbledhjes së taksave e tatimeve me anën e një sistemi të regjistrimeve kontabël. Sot, gjërat kanë evoluar shumë dhe kontabiliteti është shndërruar në një disiplinë të rëndësishme e shumë të kërkuar, nga një numër gjithnjë e më i madh individësh. Janë të shumta kolegjet dhe universitetet në botë që lëshojnë diploma të nivelit Bachelor e Master dhe gjithashtu janë të shumta institucionet e arsimit të lartë, që janë përfshirë edhe në programet e ciklit të tretë të studimeve dhe japin edhe Doktoratura në disiplinat kontabilitet dhe taksa. Pra historia e zhvillimit të kontabilitetit duket se është shumë e hershme. Ajo është po aq e vjetër sa dhe vetë historia e civilizimit. Nga ana tjetër, institucionalizimi i kontabilitetit u bë i mundur përmes lindjes dhe zhvillimit të profesionit kontabël, që konsiderohet si një nga arritjet më të rëndësishme në histori. Thuhet se kontabilistët ishin ata që kontribuan për zhvillimin e parasë dhe bankave dhe shpikën sistemin e regjistrimit të dyfishtë për t’ju përgjigjur nevojave të administrimit të biznesit. Zhvillimi i profesionit kontabël, në kushtet e revolucionit industrial, bëri të mundur të mbijetojnë sipërmarrësit dhe të zhvillohen tregjet e kapitalit aq të nevojshme për veprimtaritë e biznesit të madh dhe të vetë sistemit kapitalist. Gjithashtu, zhvillimi i profesionit kontribuoi në dhënien e kredibilitetit të duhur për politikat komplekse të biznesit, në shtysën e duhur për bumin ekonomik të shekullit të 20 të, etj. Sot profesioni kontabël po zhvillohet në Historia e zhvillimit të kontabilitetit duket se është shumë e hershme. Ajo është po aq e vjetër sa dhe vetë historia e civilizimit. AUDITIMI PUBLIK Edukimi Profesional një Domosdoshmëri në Vijimësi AUDITIMI PUBLIK 64 kushtet e revolucionit të informacionit i cili po transformon ekonominë globale. Kontabiliteti, duke qenë një sistem përmbledhës informacioni dhe komunikimi, që përdoret për marrjen e vendimeve në lidhje me përdorimin e burimeve ekonomike, bën të mundur edhe kontrollin efektiv të përdorimit të burimeve si dhe vlerësimin e rezultateve të aktivitetit ekonomik, etj. Të gjitha këto synime të kontabilitetit nuk mund të arrihen pa një zhvillim të përshtatshëm organizativ, që materializohet në rolin e organizmave profesionale kontabël. Zhvillimi i profesionit kontabël dhe zgjerimi i vazhdueshëm i shërbimeve të ofruara prej tij, solli nga njëra anë domosdoshmërinë e hartimit të rregullave dhe nga ana tjetër organizimin e anëtarëve të këtij profesioni në institucione që garantonin qoftë sigurinë ndaj publikut për shërbimet e kryera prej tij, ashtu dhe mbrojtjen e vetë profesionistëve. Nisur nga kontributi në interesin publik dhe sidomos, në zhvillimet ekonomike, profesioni kontabël në vendet e ndryshme të botës ka njohur avancim dhe zhvillim të vazhdueshëm. Veçanërisht pas vitit 1977 kur u krijua IFAC u, roli i profesionit kontabël ka pësuar zhvillime të mëtejshme duke u orientuar gjithnjë e më shumë në standarde profesionale të kontabilitetit dhe të auditimit cilësisht të larta, dhe sidomos në kërkesat etike dhe të sjelljes së duhur profesionale. Zhvillimet globale kanë bërë që organizmat profesionale kombëtare të adoptojnë dhe të pranojnë standarde profesionale që gjithnjë e më shumë po afrohen drejt një kuadri standardesh globale të cilat kanë një qëllim të përbashkët, të unifikojnë gjuhën me të cilën raportohen informacionet financiare. Po kështu, edhe përgatitja e profesionistëve kontabël gjatë dekadave të fundit ka avancuar shumë dhe është standardizuar në funksion të shërbimeve profesionale që ata japin. Qëllimi i kësaj përgatitje është formimi dhe edukimi i individëve që duhet të hyjnë në profesion përmes programeve të përgatitjes teorike dhe të marrjes së eksperiencës praktike,e cila bën të mundur që këta individë të bëhen kompetentë, të marrin njohuri dhe aftësi profesionale dhe në këtë mënyrë, të jenë në gjendje të japin një kontribut pozitiv gjatë gjithë jetës së tyre si për profesionin, për njësitë ekonomike të cilave iu shërbejnë, por edhe për komunitetin dhe interesin publik në përgjithësi. I. Disa nga llojet e profesionit kontabël Sipas kritereve të përcaktuara nga IFAC, profesionist kontabël do të konsiderohet një individ, anëtar i një organizmi profesional anëtar i IFAC ut, i cili ka provuar dhe dëshmon se ka arritur një stad njohurish dhe zotësish profesionale e të përgjithshme, të cilat e bëjnë atë të jetë i gatshëm të marrë përsipër kryerjen e shërbimeve profesionale kontabël me interes publik. Një profesionist duhet gjithashtu të jetë i besueshëm nga palët e interesuara dhe nga publiku. Që një individ të bëhet profesionist kontabël ai duhet të arrijë një kompetencë profesionale të lartë e cila shkon përtej Prof, Dr. Jorgji BOLLANO Prof. As. Dr. Hysen ÇELA 65 Nr.4, Janar Prill 2013 KLSH një diplome të dhënë nga një shkollë e lartë universitare e njohur nga shteti, pasi kërkon njohuri teknike e profesionale më të larta dhe eksperiencën e duhur praktike. Sot profesioni i kontabilistit ndodhet në një proces zhvillimi të vazhdueshëm. Në varësi të mënyrës së dhënies së shërbimeve nga ana e profesionistit, të formës së organizimit të tij, dhe shkallës së pavarësisë që kërkohet, mund të dallojmë disa lloje apo kategori të profesionit kontabël: Kontabilistët e punësuar – Këta kontabilistë punojnë si nëpunës të angazhuar në njësitë ekonomike dhe shërbimet i japin përmes kontratave të punësimit që lidhen midis kontabilistit dhe njësive ekonomike të cilave ju shërbejnë. Kontabilistët e miratuar – të cilët ju shërbejnë disa njësive ekonomike. Ata janë të pavarur nga njësitë ekonomike të cilave u kryejnë shërbime kontabël; Kontabilistët e njësive publike shtetërore dhe njësive ekonomike që nuk ndjekin qëllime fitimprurëse – Këta janë nëpunës të njësive publike shtetërore të karakterit kombëtar ose lokal dhe të organizatave të ndryshme jofitimprurëse; Ekspertë kontabël të regjistruar – Këta janë profesionistë kontabël të specializuar në auditimin e informacioneve financiare historike dhe kanë të drejtën ligjore për të kontrolluar pasqyrat financiare të njësive ekonomike. Në varësi të mënyrës së ushtrimit të profesionit kontabël në praktikë, klasifikimin do të bëhej si më poshtë: a) Profesioni kontabël i lirë, që është rregulluar me ligjin 10.091, datë 05.03.2009 “Për auditimin ligjor, organizimin e profesionit të ekspertit kontabël të regjistruar dhe kontabilistit të miratuar” , ku përfshihen Ekspert kontabël të regjistruar dhe Kontabilistët e miratuar, dhe Profesionin që ushtrohet nga konditat e punësimit, ku përfshihen kontabilistët dhe audituesit e brendshëm të njësive të ndryshme ekonomike. II. Përgatitja për ushtrimin e profesionit kontabël Ushtrimi i profesionit kontabël nga pozita e një të punësuari në njësitë ekonomike të biznesit, kërkon minimalisht marrjen e njohurive të mjaftueshme, të cilat jepen nga shkollat e larta universitare. Fakti që profesionistët e sotëm, të cilët angazhohen në njësite ekonomike janë të moshave të ndryshme, tregon se ata kanë dallime në edukimin e tyre profesional, që lidhen me kurikulat mësimore me të cilat ata janë përgatitur. Kurikulat ndryshojnë dhe përsosen vazhdimisht duke ju përshtatur kërkesave të kohës. Kjo bën të domosdoshëm edukimin e tyre në vijimësi, edukim i cili mund të realizohet AUDITIMI PUBLIK Edukimi Profesional një Domosdoshmëri në Vijimësi AUDITIMI PUBLIK 66 qoftë në mënyrë të organizuar nga shoqatat/organizatat ku ata janë anëtarë,ashtu edhe në mënyrë të pavarur ose individuale. Ushtrimi i profesionit të lirë kontabël apo të audituesit në vendin tonë është i rregulluar me ligj dhe çdo shoqatë profesionale është e detyruar ta respektojë atë. Në ligjin 10.091 datë 05.03.2009 “Për auditimin ligjor, organizimin e profesionit të ekspertit kontabël të regjistruar dhe kontabilistit të miratuar”, janë përcaktuar drejt procedurat për realizimin e kërkesave të më sipërme. Të dy profesionet e lira, audituesi dhe kontabilisti i miratuar kërkohet të kenë një përgatitje teorike dhe praktike. Përpara se të marrin njohjen e tyre të plotë si profesionistë të fushës, këta individë duhet të kryejnë një periudhë të nevojshme të praktikës profesionale, e cila konsiderohet më shumë se e rëndësishme, pasi bën të mundur që kandidatët të zbatojnë në praktikë njohuritë teorike dhe teknike për të zgjidhur sa më mirë problemet e praktikës. Veç kësaj, kandidatët duhet të zhvillojnë cilësi të tjera e veçanërisht: një qëndrim objektiv, një gjykim profesional dhe zotësi administrative, etj, të cilat mund të mësohen vetëm përmes përvojës që ata fitojnë gjatë periudhës së praktikës. Edhe pse nga pikëpamja ligjore apo rregullatore kjo kërkesë për eksperiencën praktike duket se është e rregulluar, nga analiza e mënyrës sesi realizohet ky komponent në praktikë, vërehet se në rastin e profesionistit të kontabilistit të miratuar ka disa probleme që meritojnë vëmendje. Në praktikë kërkesa për stazhin tre vjeçar ndeshet me dy rastet e mëposhtme: Rasti i parë, kur kandidatët për kontabilistë të miratuar e kanë mbaruar shkollën e lartë dhe i kanë përfunduar tre vite pune, por kjo eksperiencë është marrë në funksione të ulëta që nuk bëjnë të mundur marrjen e eksperiencës së kërkuar, dhe Rasti i dytë, kur kandidatët për kontabilistë të miratuar kanë disa vite që kanë mbaruar shkollën e lartë dhe kanë një përvojë të gjatë pune, por kanë mangësi teorike si rrjedhojë e përgatitjes se tyre me kurikulat e vjetra. Një gjendje e tillë kërkon që edhe trajnimet që organizohen nga shoqatat profesionale të diferencohen sipas rasteve të mësipërme dhe jo të organizohen për të gjithë njëlloj. Ndërsa për sa i përket profesionit të audituesit, formalizmi ligjor paraqitet më i plotë. Kështu përpara se të futen në profesion, pra para se të kalojnë provimet e aftësisë profesionale, kandidatët duhet të kryejnë një periudhë stazhi pranë një eksperti kontabël ose një firmë auditimi në kushtet e punësimit me kohë të plotë për tre vjet, të punësimit me kohë të pjesshme për pesë vjet ose me një kontratë shërbimi prej tre vjet kur kandidatet e kanë marre më parë dhe e ushtrojnë profesionin e kontabilistit të miratuar në mënyrë të lirë (te pavarur). Megjithatë edhe në këtë rast praktika ka ende probleme dhe çështje që kërkojnë të përmirësohen. Kështu,mbetet imediate përmirësimi i |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling