Auditorlik risklarning maqbul to’plami, uning elementlari va ularni baholash tartibi qanday amalga

24.Auditorlik dalillarni olishning qanday usullari mavjud?
Auditor auditor lik dalillarini to'plashda har xil usullardan foydalanadi. Ne50-
«Auditorlik dalillar» nomli AFMSda keltirilgan asosiy usullarning mazmunini
ko'rib chiqamiz. Bular: mijoz-korxonan ing arifmetik hisob-kitob-larini tekshirish
(gayta hisoblash); inventarizatsiya; ayrim xo'jalik muomalalarini hisobga olish
goidalariga rioya qilinishini tekshirish; tasdiqlash; xo'Jalik yurituvchi sub'ekt va
mustagil (uchinchi) tomonlar xodimlarini og'zaki so'rovdan o'tkazish; hujJatlarni
tekshirish; ko'rib chigish; tahltliy amallar; muqobil balans tuzish kabi usullardir.
Mijoz korxonaning arifmetik hisob-kitoblarini tekshirish (gayta hisoblash)
uning mazmuni hujJatlar va buxgalteriya yozuvlarining arifmetik aniqligini
tekshirish hamda mustaqil hisob-kitoblarni bajarishdan iborat.
Inventarizatsiya-mijoz korxona mol-mulklarining mav-Judligi to'g'risida aniq
ma'lumot olishga imkon beradi. Bunda barcha mol-mulklar (debitor garzlar ham)
va kreditor qarzlar inventarizatsiya qilinishi zarur. Tasdiqlash auditorlik dalili sifatida
hisob-kitob va valyuta schetlaridagi, mol
etkazib beruvchilar, xaridorlar, buyurtmachilar, turli debitorlar va kreditorlar bilan
hisob-kitoblar hisobga olinadigan schetlardagi goldiqlarning haq-qoniyligi
to'g'risidagi ma'lumotlarni olish uchun qo'llaniladi. Xodimlardan og'zaki so'rov
o'tkazish - bu mijoz korxona xodimlari yoki
uchinchi shaxslardan og'zakl mulogat va Javoblarni baholash yo'li bilan
tasdiqlovchi ma'lumotlarni olish usulidir. Mazkur usul auditorga ichki nazorat
tizimini baholash, risk chegaralarini aniqlash va auditorlik tenkshiruvining
strategiyasini ishlab chiqish chog'ida fikr yuritish uchun keng ko'lamdagi
ma'lumotlarni beradi. Mijoz korxona va uchinchi tomon xodimlari hamda
rahbariyati orasida so'rov o'tkazish auditorlik tekshiruvining barcha bosqichlarida
amalga oshirilishi mumkin. Hujjatlarni tekshirishda auditor ko'rib chigayotgan ma'lum hujjatning
haqgoniyligiga ishonch hosil qilishi lozim. Ushbu m aqsadda buxgalteriya hisobida
ma'lum yozuvlari tanlab olish va xo'jalik faoliyatida sodir bo'lgan faktning
hisobda aks ettirilishi kuzatib chigiladi. Kuzatib chiqish - bu sintetik va analitik hisob
registrlarida dastlabki hujjatlar ma'lumotlarining aks ettirilishini, ayrim dastlabki hujJatlarni tekshiradigan,
yakuniy schetlar korrespondent siyasini topadigan va xo'Jalik faoliyatining tegishli
faktlari buxgalteriya hisobida to'g'ri yoki noto' g'ri aks ettirilganligini tekshirish
Jarayonidir.Tahliliy amallar deganda auditor tomonidan olingan ma'lumotlarni tahlil
qilish va baholash, g'ayrioddiy va buxgalteriya hisobida noto'g'ri aks ettirilgan
xo 'Jalik faoliyati faktlarini aniqlash, hamda bunday xatolar va chalkashliklar-ning
sabablarini aniqlash maqsadida tekshirilayotgan xo Jalik yurituvchi subektning
muhim moliyaviy va igtisodiy ko'rsatkichlarini o'rganish tushuniladi.
Mugobil balans tuzish - auditorlik ishining muhim elementidir. U auditni
boshlashdan oldin sintetik va analitik hisob registrlarining yoki bosh daftarning
ma'lumotlari bo'yicha tuziladi. Natijada, auditor tasdiqlanishi lozim bo'lgan
balansga o'xshash, yangi balansga ega bo'ladi. Agar rasmiy va mugobil balanslar
o'rtasida tafovutlar vujudga kelsa, bu tofovutlar mijoz-korxona hisobotida bosh
buxgalterning ataylab qilgan chalkashliklarini bildiradi.