Avtomatika elementlarining prinsipial sxemalarda grafik ifodalanishi

 
AVTOMATIKA SISTEMALARDA QO‘LLANILADIGAN IJROCHI 
MEXANIZMLAR
1.Ishning maqsadi 
Ijrochi mexanizmlarning ish prinsipi va xarakteristikalarini o‘rganish. 
2. Umumiy tushunchalar 
Ijrochi qurilmalar xar qanday avtomatik rostlash sistemasining tarkibiy qismi 
shisoblanib, ish principi va konstruktsiyalari bo‘yicha turlichadir.Ijrochi qurilmalar 
ikki qismdan ijrochi mexanizm ( IM, ya’ni uzatma) va rostlash organlaridan iborat. 
Foydalanilgan energiya turlariga qarab IM quydagilarga bo‘linadi: elektrik, 
pnevmatik, gidravlik. Elektrik IM o‘z navbatida elektromagnit, elektromagnit mufta, 
bir aylanishli (MEO), ko‘p aylanishli (MEM), to‘gri i harakatlanuvchi (MEP) 
ko‘rinishlarda bo‘ladi. 
IM-larining asosiy parametrlari bo‘lib aylantiruvchi moment, valning bir marta 
aylanishi uchun ketgan vaqt hisoblanadi. 
IM-larining shartli belgilanishi, masalan, quyidagicha MEO-250-100-73 va u 
shunday ta’riflanadi: bir aylanishli elektrik mexanizm, valdagi nominal moment-250 
n.m., valning bir aylanishi uchun ketadigan vaqt-100s. 
3. Laboratoriya qurilmasining qisqacha tavsifi 
 
Stend ikkita yuzadan iborat bo‘lib, ularda ijrochi mexanizmlar PR-IM 
va MEO-4-100 joylashgan (PR-proporcionalnoye regulirovaniye-ya’ni proporcional 
rostlash). PR-IM ijrochi mexanizmi 0
0
va
180
0 
oraliqdagi har qanday holatda valning 
buralishini to‘xtatish imkoniyatiga ega. Buning uchun reoxorda ko‘rinishidagi 180-
190 Om qarshilikka ega bo‘lgan teskari aloqa (yoki qayta boglanish) principida 
ishlaydigan qarshilik cho‘lgami va u bo‘ylab harakatlanadigan, hamda valga 
qotirilgan jildirgichdan iborat. 
Ijrochi mexanizmning elektrik sxemasi 20-rasmda va stendning yuza tomonida 
esa kommutatsiya kontaktlari ko‘rsatilgan. 
PR-IM ijrochi mexanizm gorizontal holatda o‘rnatib ishlatishga mo‘ljallangan. 
Stendning ikkinchi yuza tomonida MEO 21-100 tipidagi (MEO mexanizm 
elektricheskiy odnooborotno‘y) ijrochi mexanizm o‘rnatilgan va uning elektrik 
sxemasi 21-rasmda keltirilgan. Bu tipdagi IM muhitning harorati-30°
S dan 60°
S 
gacha oraliqda o‘zgarishiga mo‘ljallangan. Ish rejimining davomiyligi cheklanmagan, 
ya’ni qisqa davriyli yoki uzoq muddatli rejimlarda (PV-prodoljitelnost vklyucheniya) 
ishlashi mumkin.

---

59