Avtomatika elementlarining prinsipial sxemalarda grafik ifodalanishi
Download 1.16 Mb. Pdf ko'rish
|
Avtomatika elementlarining prinsipial sxemalarda grafik ifodalan
- Bu sahifa navigatsiya:
- “IMPLIKASIYA” “IMPLIKASIYa” funksiyasi matematik y=x 1 *x 2
- Umumiy texnik ko‘rsatgichlar.
1
, v, x 2 . Bu ifoda mantiqiy elementning kirishda xech bo‘lmaganda x 1 yoki x 2 mavjud bo‘lsa, chiqishdagi y signali paydo bo‘qishini anglatadi. Prinsipial sxemada belgilanishi Rele ekvivalenti. Xaqiqiylik jadvali. X 1 X 2 Y 1 1 1 0 1 0 1 0 0 0 0 0 Sxemali yechimli: 8.4 - rasm “VA-EMAS” “VA-EMAS” funkciyasi Sheffer shtrixi yoki operatsiyasi deyiladi va matematik y= x 1 * x 2 ko‘rinishida ifodalanadi. U mantiqiy elementning chiqishdagi y signali, kirishdagi x 1 va x 2 signali faqat bir vaqtda paydo bo‘lgandagina xo‘sil bo‘lmasligini anglatadi. Rele ekvivalenti х 1 х 2 HL у у HL 13 y 4 & 1 1 9 12 x 1 1 5 x 2 2 7 y x x Prinsipial sxemada belgilanishi х 1 y х 2 1 у H L у х 2 х 1 39 Xaqiqiylik jadvali X 1 X 2 Y 1 1 1 0 1 0 1 0 0 0 0 0 Sxemali yechimi. 8.5 - rasm “YOKI-EMAS” “YOKI-EMAS” funkciyasi Pirs strelkasi yoki jarayoni deyiladi va matematik ifodalanishi: y= x 1 v x 2. Prinsipial sxemada belgilanishi Rele ekvivalenti Xaqiqiylik jadvali. X 1 X 2 Y 1 1 1 0 1 0 1 0 0 0 0 0 Sxemali yechimi. 8.6 - rasm “USHLAB TURISH” y x x ý у х 2 х 1 H L HL 13 y 14 & 1 1 9 10 x 1 1 5 x 2 2 7 HL y 14 13 1 x 1 1 10 x 2 2 12 40 “USHLAB TURISH” funksiyasi matematik y= (t-r) ko‘rinishida ifodalanadi. Bu funkciya mantiqiy elementning chiqishdagi y signali ko‘rinishida x ga signal berilganda r vaqt o‘tgandan keyin xosil bo‘lishini anglatadi. Prinsipial sxemadagi belgilanishi. Sxemali yechimi: 8.7 - rasm “MAN QILMOQ” “MAN QILMOQ funkciyasi matematik y=x 1 * x 2 ko‘rinishida ifodalanadi va u mantiqiy elementning chiqishdagi y signali faqat kirishdagi x 2 signalining mavjudligi va man qiluvchi x 1 signalining yo‘qligi paytida xosil bo‘lishini anglatadi. Prinsipial sxemada belgilanishi. Xaqiqiylik jadvali X 1 X 2 Y 1 1 1 0 1 0 1 0 0 0 0 0 Sxemali yechimi. у Rele ekvivalenti х 1 y х 2 & y у х 2 x 1 Rele ekvivalenti H L х y H L у х 2 х 1 HL y 6 13 x 1 11 41 8.8 - rasm “IMPLIKASIYA” “IMPLIKASIYa” funksiyasi matematik y=x 1 *x 2 ko‘rinishida ifodalanadi. U mantiqiy elementning chiqishidagi y signali kirishdagi x 2 signali yo‘q bo‘lsa yoki x 1 signali bor bo‘lsa mavjud ekanligini anglatadi. Prinsipial sxemada belgilanishi. Rele ekvivalenti. Xaqiqiylik jadvali. X 1 X 2 Y 1 1 1 0 1 0 1 0 1 0 0 0 Sxemali yechimi: 8.10 - rasm “XOTIRA” “XOTIRA” funkciyasi matematik y 2 = (x 1 v y 1 ) x 2 ko‘rinishida ifodalanadi. Bu funkciya quyidagini anglatadi: mantiqiy elementning kirishdagi x 1 ga signal berilsa (xotirani ulash), to‘gridagi chiqishda signal xosil bo‘ladi. Bu xolat kirishdagi x 2 ga signal berguncha (xotirani o‘chirish), saqlanadi va kirishdagi x 1 ning xolatiig bogliq emas. х 1 y х 2 & HL 13 y 14 1 1 x 2 1 10 x 1 2 8 х 1 х 2 HL у у HL 13 y 16 1 1 x 2 1 10 x 1 2 8 42 Rele ekvivalenti Sxemali yechimi . 8.11 - rasm. “LOGIKA-1” mantiqiy elementlari Qisqacha texnik tavsif. Elementlarning tiplari va ularning vazifalari. T seriyasi 19 ta elementdan iborat bo‘lib, 4 ta gurushga bo‘lingan: 7 ta mantiqiy element, 3 ta funkcional element, 4 ta vaqt elementi, 5 ta kirish kuchaytirgichlari. Umumiy texnik ko‘rsatgichlar. 40 ming soatlik xizmat muddati, nuqsonsiz ishlash extimolligi r = 0,9 li ulanishlar soniga bogliq emas. Elementlar quydagi shartlarda normal ishni ta’minlaydi: -iste’moldagi kuchlanish xatoligi nominal qiymatdan 10-15% bo‘lganda: -tashqi mushit xarorati -40° dan + 50° S gacha bo‘lganda: -atrof muxitning nisbiy namligi 90% gacha va xarorati 25 0 S bo‘lganda: -4d gacha tezlanish chastotasi 5-200 Gs diapazonadagi tebranishlar. Tranzistorli elementlar ishi ishonchli, sozlanishga va tayyorlanayotganida, ishlayotganida rostlanishga mushtoj emas, kuzatib turishni talab qilmaydi, atrof muxitning no‘maqul sharoitida xam ishlay oladi. Ko‘pchilik elementlar diskretli signallardan oladigan ikkita darajadagi kuchlanishlarda ishlash uchun xizmat qiladi (shartli “0” bilan belgilangan kichik daraja “1” bilan belgilangan katta daraja). “0” signali o‘zgarmas tokda 1 voltdan oshmasligi, “1” signali o‘zgarmas tokda 4 voltdan kam bo‘lmasligi zarur. Signallarning qutbiyligi manfiy. T seriyali elementlar kontaktsiz va kontaktli datchiklar bilan ishlashi mumkin. Elementlarning iste’mollaydigan kuchlanishi -minus 12 va 24 volt. Siljish kuchlanishi -plyus 6V. Kirish signali “1” -4...12 V, kirish signali “0” -0..1 V. Elementlar konstruksiyasi. Elementlar quyidagicha modul ko‘rinishida tuzilgan: yarimo‘tkazgich, rezistorlar va boshqa detallar pechat montajli getinaksdan qilingan plataga o‘rnatilgan. Ular polistirol qutichaga joylashtirilib,epoksid asosli kompaund bilan quyilgan. Konstrukciyalarni bo‘laklarga bo‘lib va remont qilib bo‘lmaydi. Asosiy mantiqiy elementlar. х 2 х 1 y 1 HL у 2 у HL 13 y 4 1 1 x 2 1 10 x 1 2 8 43 1. T-107 elementi (9.12-rasm). T-107 elementi “VA” funkcsiyani bajarish uchun xizmat qiladi. Tashqi kommutatsiyasiz T-107 elementi ikkita “VA”sxemasini 8.12-rasm. T-107 elementi bajaradi: bitta 10 chiqishi bilan 4ta kirishga (2, 4, 6, 8 chiqishlari), ikkinchisi 11dagi chiqish bilan 2ta kirishga ( 5, 7 chiqishlari). V5 va V6 diodlirining tashqi kommutatsiya yordamida 4ta kirish biln ikkita “VA” sxemasi yoki 6ta kirish bilan bitta “VA” sxemasi va 2ta kirish bilan “VA” sxemasini bajarish mumkin. 9 va 13 chiziqlari o‘rtasiga ulangan tashqi rezistor yordamida 4ta kirish bilan bitta “VA” sxemasiga, 2ta kirish bilan ikkita “VA” sxemasini bajarish mumkin. T-303 elementi (9.13-rasm) istalgan bir kirishga (1, 7, 5) signal bergandan so‘ng chiqish signalini (r vaqt ushlab turish bilan) shosil bo‘lishini ta’minlaydi. Kirish signali yo‘qolishi bilan chiqishdagi signal sham yo‘qolib ketadi. Sxemaning ishini ko‘rib chiqamiz. Chekka kaskad ikkita kirish bilan YOKI-EMAS elementi rolini bajaradi: bir kirish diodli, ikkinchisi-rezistorli. Rezistorli kirish zanjiri: tranzistor kollektori V 1 , R 4 rezistori, V 4 tranzistor bazasi. Diodli kirishning zanjiri: tranzistor V 3 kollektori, V 8 diodi, V 4 tranzistor bazasi. Chekka kaskal chiqishdagi signal ikkala kirishdagi signallar yo‘qolganida paydo bo‘ladi, ya’ni V 1 va V 3 tranzistorlari bir vaqtda to‘yinadi. 44 8.13-rasm. T-303 elementi Elementning ishga tushirish vaqtining stabillashuvini oshirish uchun R 5 va R 6 rezistorlari orqali oldindan zaryadlab qo‘yilgan C 1 kondensatorni qaytadan zaryadlash printsipi qo‘llanilgan. Kirish signali bo‘lmagan taqdirda V 1 tranzistorni kolletoridagi kuchlanish iste’moldagi kuchlanishga ya=in bo‘ladi, chunki Download 1.16 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling