Avtomatlashtirish va boshqaruv kafedrasi


Download 1.76 Mb.
Pdf ko'rish
bet17/44
Sana08.01.2022
Hajmi1.76 Mb.
#250224
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   44
Bog'liq
Amaliyot elektronika

 

 

 

13-rasm. Varikap konstruksiyasi (a) va VFX (b): 

 

Nazorat savollari: 

1. Diod nima? 

2. Tunnelli diodning ish prinsipini  ayting.  

3. Varikap sxemalarini chizing 

4. Tiristor haqida tushuncha bering. 

5. Yarimo’tkazgichli diodlarning VAX ni tushuntirib bering? 

6. Varikapning ishlash prinsipi qanday?  



 


AMALIY MASHG‘ULOT №4  Yarimo’tkazgichli tranzistorlar 

 

 Tranzistorlarning tuzilishi va ishlash prinsipi 

Bipolyar  tranzistor  (yoki  tranzistor)  deb,  bitta.  yoki  bir  nechta  elektrik  p-n- 

o’tishlari  bo’lgan  elektr  uzgartirgichli  yarim  o’tkazgichli  asbobga  aytiladi.  Bular 

elektrik 

tebranishlar 

quvvatini 

kuchaygirishga 

mo’ljallangan. 

Bipolyar 

tranzistorlarda ham ikkita p-n o’tishdan foydalaniladi, bunday o’tishlarning ikki xil 

varianti, ya’ni p-n-p va n-p-n bo’lishi mumkin. Tranzistorda asos bo’lib germaniy 

kristali  olinadi  va  uni  baza  deb  yuritiladi.  Bazaga  ikki  tomondan  indiy  eritilib 

kiritiladi. Bu holda baza chegarasida qotishtirish jarayonida o’tkazuvchanlikli qatlam 

hosil bo’ladi. Asbobda tok hosil qiluvchi va zaryad manbai bo’lib xizmat qiladigan 

tashqi qatlamlardan biri emitter deb ataladi. Tashqi qatlamlarning ikkinchisi, ya’ni 

bazadagi  asosiy  bo’lmagan  zaryad  tashuvchilarni  qabul  qiluvchisi  kollektor 

deyiladi.  Emitter  bilan  baza  orasidagi  p-n-  o’tish  emitter  o’tish  va  baza  kollektor 

orasidagi n-p- o’tish kollektor o’tish deb ataladi.  

Tranzistorlar  ikki  tipga  bo’linadi:  p-n-p  va  n-p-n.  Ularning  ikkalasining  ham 

ishlashi  bir  xil  bo’lib,  faqat  qutblariga  beriladigan  ish  kuchlanishi  bilan  farqlanadi. 

rptipli tranzistorning ishlash prinsipi bilan tanishish maqsadida 5.14-rasm, 

da  kursatilgan  tranzistorning  soddalashtirilgan  struktur  sxemasidan  foydalanamiz. 

Tashqi  kuchlanpsh  manbalari  bulmaganda  ikkala  o’tishlarning  chegarasida  5.14- 

rasm,  b  da  sxematik  uzluksiz  chiziq  bilan  kursatilgan  potensial  tusiqlar  hosil 

bo’ladi. Bu tusiklar bazaning asosiy zaryad eltuvchilariga (elektronlarga) emitter va 

kollektor sohalari tomon harakatlanishiga qarshilik kursatadi. SHu sabablarga ko’ra, 

emitter  sohasidagi  asosiy  zaryad  tashuvchilar  (kovaklar)  ham  baza  sohasiga  kira 

olmaydi. Demak, tranzistordan tok utmaydi. Bu boshlangich jarayonlarni, quyidagi 

mexaniq uxshashlikni hosil qilib yaxshi kuzatish mumkin.  

 


Download 1.76 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   44




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling