Avtomobil transporti muxandisligi

Harakatda sinash. Transport vositasini harakatda sinash asosan tormoz tizimi
sifatini umumiy baholash uchun qo‘llaniladi. Tormoz tizimini diagnostikalash tekis,
quruq, gorizontal va transport harakatidan xoli bo‘lgan yo‘lda o‘tkaziladi. Tormozlanish
samaradorligining yo‘l sinovlarida tormozlanish yo‘li, barqaror sekinlashish, tormoz
tizimining ishlab ketish vaqti aniqlanadi.
Ilashish koeffitsienti (
j
) 0.6 dan kam bo‘lmagan quruq asfalt yo‘lda, transport
vositasi tezligini (V
a
 ) 40 km
/soat ga yetkazib, so‘ng tormozlanadi va tormozlanish yo‘li
hamda sekinlashishni aniqlash bilan o‘tkaziladi. Sekinlashish deselerometr asbobi
yordamida aniqlanadi. Bu oddiy usul bo‘lib, asosan, dastlabki axborot uchun qulay.
Tormozlanish yo‘li quyidagicha aniqlanadi:
g
V
K
S
a
E
T
×
×
=
j
26
2
;
(14.1)
bu yerda: S
T
– tormozlanish yo‘li, m; K
E
– ekspluatatsion sharoitni e’tiborga
oluvchi koeffitsient (yengil transport vositalari uchun – 1.4; yuk transport vositalari va
avtobuslar uchun – 2–2,44); V
a
– transport vositasi tezligi, km
/soat;
j
– shinaning yo‘l
bilan ilashish koeffitsienti; g – erkin tushish tezlanishi, m
/sek
2
.
Sekinlashishni esa quyidagi ifoda bilan aniqlash mumkin:
T
a
S
V
J
26
2
max
=
(14.2)
Transport vositasining tezligi V
a
=
30 km
/soat bo‘lganda yengil transport
vositalarining tormozlanish yo‘li 7,2 m, yuk transport vositalari va avtobuslar uchun esa
9,5–11,0 metrni tashkil etadi.
Engil transport vositalari uchun sekinlashish
2
/
8
,
5
sek
m
j
=
, yuk transport
vositalari uchun 5,0 m
/sek
2
dan va avtobuslar uchun 4,2 m
/sek
2
dan kam bo‘lmasligi
kerak.