Avtomobil XX asr sivilizatsiyasining yorqin ramzi hisoblana-di

Depressor qo‘shilmalar. Havo harorati past bo‘lganida odat-dagi moylar o‘zining oquvchanlik xususiyatini yo‘qotishi tufayli ularni ishlatib bo‘lmaydi. Shuning uchun qotish harorati nisbatan yuqori bo‘lgan moylarga depressor qo‘shilmalar qo‘shiladi.
Depressor qo‘shilmalar havo harorati pasaygan paytlarda moy tarkibidagi parafin kristallarining o‘sishini to‘xtatib turadi. Buning natijasida moyning qotish harorati 15–20°C ga pasayadi va moy o‘zining oquvchanlik xususiyatini saqlab qoladi. Bunday qo‘shil-

malar sifatida dialkilnaflalin, paraflou, santopur, polimetakrilat D va boshqa qo‘shilmalardan foydalaniladi.

Ko‘pirishga qarshi qo‘shilmalar. Ish jarayonida motor moyi kuchli ko‘pirishi mumkin, buning natijasida ishqalanuvchi yu-zalarni moylash sifati sezilarli darajada yomonlashadi. Moyning ko‘pirish darajasi moyning qovushoqlik va zichligiga, shuning-dek, haroratga bog‘liq. Ko‘pirishga qarshi qo‘shilmalar moylar­ ning sirt tarangligini kamaytiradi va bu bilan ularning havo va suv aralashganida, masalan, chayqalganida, ko‘pirishiga to‘sqinlik qiladi. Ko‘pirishning oldini olish maqsadida moyga polimetilsilok-san (ПМС–200А), polidimetilsiloksan, polietilsiloksan va boshqa qo‘shilmalar qo‘shiladi. Bu qo‘shilmalar moyga yuvuvchi qo‘shil-ma bilan birgalikda qo‘shiladi.


Ko‘p funksiyali qo‘shilmalar. Surkov moylarining ekspluatat-sion xususiyatlarini yaxshilash maqsadida ularga birdaniga turli xil xususiyatlarga ega bo‘lgan bir nechta organik birikmalar qo‘shila-di. Bu qo‘shilmalar moyning bir qator xususiyatlarini yaxshilash maqsadida qo‘shilganligi tufayli ular ko‘p funksiyali qo‘shilmalar deb yuritiladi.
Ko‘p funksiyali qo‘shilmalarni moylarga aralashtirish zarurati dvigatelning ishonchli va uzoq muddat ishlashini ta’minlash uchun moy bir qator ekspluatatsion xususiyatlarga (oksidlanishga qarshi, qurum hosil bo‘lishiga qarshi, antikorrozion, yemirilishga qarshi) ega bo‘lishligidan kelib chiqadi.

Ko‘p funksiyali qo‘shilmalar jumlasiga alkilfenolli, fenolsul-fidli, shuningdek, tarkibida fosfor va oltingugurt bo‘lgan polimer birikmalar kiradi.

ВФК va КФК, shuningdek, ВНИИНП–370 va ВНИИНП–371 qo‘shilmalari alkilfenolli qo‘shilmalardir. Ularni tarkibida bariyli yoki kalsiyli tuzlar bo‘ladi. Ular yuqori antikorrozion, yuvuvchi, qurum hosil bo‘lishiga va oksidlanishga qarshi xususiyatlarga ega.

Fenolsulfidli qo‘shilmalar (АзНИИЦИАТИМ–1 va ЦИАТИМ–339) antikorrozion va yuvuvchi xususiyatlarga ega, shuningdek, moyning qotish haroratini pasaytiradi.

АзНИИ–7 va АзНИИ–8 (АзНИИ–7 va СБ–3 qo‘shilmalari­ ning 1 : 1 nisbatdagi aralashmasi) qo‘shilmalarining antikorrozion va yuvuvchi xususiyatlari yaxshi, shuningdek, moyning moylash xususiyatini yaxshilaydi va qotish haroratini pasaytiradi.