Avtomobil yo’llarini qurish va ekspluatatsiya qilish

Kurs loyihasining chizma qismi:

1. 
   Avtomobil yo‘lining ko‘ndalang kesimi -A-2.
   
2. 
   Grunt ishlar hajmini aniqlash va yer ishlarini taqsimlanish grafigini qurish -A-3.
   
3. 
   Gruntlarni o‘rtacha tashishi masofasini aniqlash –A-3.
   
4. 
   Yo‘l poyini qurish texnologik jarayonlar xaritasini tuzish -A-1.
   
5. 
   Yo‘l to‘shamasining konstruktsiyasi -A-2.
   
6. 
   Yo‘l to‘shamasini qurish texnologik jarayonlar xaritasini tuzish -A-1.
   
7. 
   Avtomobil yo‘lini qurishni tashkil etishning chiziqli-kalendar grafigini qurish -A-2.
   

Yo‘l iqlim grafigi qurish va qurilish muddatini asoslash.
Qurilish muddati yo‘lning qaysi viloyatda joylashuviga, viloyatning tabiiy ob-havo sharoitiga, gidrogeologik, grunt yer osti suvlari sharoitlariga va yo‘l qurilishi texnikasining imkoniyatlariga bog‘liq ravishda aniqlanadi.
Yo‘l poyini qurish ishlari bahorda havo harorati +10 dan, kuzda +10 gacha bo‘lgan davrda olib boriladi.
Yo‘l iqlim grafigi chizmasi.

T_k=210 kun

SAMARQAND
Oylar	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12
Sutkalik harorat, S	0.5	2.8	7.4	14.2	19.2	23.9	26.9	24	19.0	12.7	6.6	2.6
Yog‘ingarchiliklar, mm	4.5	5.0	6.7	9.4	9.8	10.0	11.7	13.8	12.1	9.4	5.9	5.1

Bu erda:
kun, yo‘l poyini qurish davridagi kalendar kunlar soni; (yo‘l iqlim grafigi asosida olinadi).
(bu kun kalendar kunlari asosida hisoblab topiladi) kun,
Yo‘l poyini qurish davridagidam olish va bayram kunlari soni.
kun,ob-havoning yomonligi tufayli noqulay ish kunlar soni kun,
ta’mirlashga muhtoj mashina-mexanizmlarni ishlamagan kunlari kun,
smenalar soni =1 yoki =2 bo‘lishi mumkin.
AVTOMOBIL YO‘LINING TEXNIK-IQTISODIY KO‘RSATKICHLARI


Yoʻlning asosiy parametrlari SHNQ 2.05.02-07 ga asosan

Yoʻl elementlari oʻlchamlari	Qiymati
Toifasi	II1
Hisobiy tezlik, km/soat	100
Harakat jadalligi, kelt. dona/sutka	2000 - 6000
Harakat tasmalarining umumiy soni, ta	2
Harakat tasmasi kengligi, m	3,5
Yoʻl yoqasi kengligi, m	2.5
Yoʻl yoqasidagi chetki tasma kengligi, m	0,5
Yoʻl yoqasining mustahkamlangan qismi kengligi, m	1,5
Yoʻl oqi boʻylab toʻsiqlar oʻrnatilmaganda markaziy ajratuvchi tasmaning eng kam kengligi, m	-
Ajratuvchi tasma chetidagi havfsizlik tasmasining kengligi, m	-
Yoʻl poyining kengligi, m	12

Yul poyini qurish uchun ish jarayonlarini va mashina-mexanizmlarning otryadini aniqlash
Trassa joylashgan uchastkasining relefi, grunti va karerlarning mavjudligiga qarab hamda har bir piketdagi yer ishlari hajmiga asoslanib, butun trassa bo‘ylab tahlil qilinadi.
Relef tuzilishidan qat’iy nazar, quyidagi ishlar bajariladi:

• 
  tayyorgarlik ishlari
  
• 
  asosiy ishlar
  
• 
  tekislash va pardozlash ishlari.
  

I.TAYYORGARLIK ISHLARI

1. 
   Yo‘l mintaqasini tayyorlash
   

Yo‘l mintaqasini tayyorlash ishlariga quydagilar kiradi:

• 
  trassani mustahkamlash va tiklash ishlari;
  
• 
  yo‘l mintaqasini tozalash ishlari;
  
• 
  o‘simlik qatlamini kesib olish;
  

• 
  yo‘l poyi ko‘ndalang kesim o‘lchamlarini aniqlovchi nuqtalarini joylarga bog‘lash.
  

Trassani mustahkamlash va tiklash ishlari.

1. 
   rasm. Trassani mustahkamlash va tiklash ishlari.
   

1. 
   yo‘lning to‘g‘ri qismi uchun trassani mustahkamlash va tiklash ishlari;
   
2. 
   yo‘lning egri qismi uchun trassani mustahkamlash va tiklash ishlari.
   

Qurilishga ajratilgan uchastkada trassani mustahkamlash va tiklash ishlari bajariladi va yo‘l mintaqasini daraxt, buta, to‘nka, yirik toshlar va boshqalardan tozalanadi.

Yo‘l mintaqasini daraxt va butalardan tozalash ishlari

2-rasm. Yo‘l mintaqasini daraxt va butalardan tozalash ishlari.


O‘simlik qatlamini kesib olish

3-rasm. O‘simlik qatlamini kesib olish.
Yo‘l poyi ko‘ndalang kesim o‘lchamlarini aniqlovchi nuqtalarini joylarga bog‘lash.

4-rasm. Yo‘l poyi ko‘ndalang kesim o‘lchamlarini aniqlovchi nuqtalarini joylarga bog‘lash.


Tayyorgarlik ishlarini hisoblash qaytnomasi
2-jadval

№	Tayyorgarlik ishlarini bajarish texnologik jarayoni	Ish hajmi			Meyoriy hujjatlar manbai SHNQ 4.02.01-04
		O‘lchov birligi	soni
1	2	3	4	5
1	Daraxtlardan tozalash	100 ta		E1-2-99-4
2	Yo‘l mintaqasini daraxt tomirlaridan tozalash	100 ta		E1-2-103-2
3	Qazilgan tomirlar joylarni ko‘mish	100 ta		E1-2-107-2
4	O‘simlik qatlamini kesib olish	100 m^3	500	E1-1-31-5

Yo‘l quriladigan mintaqadagi o‘simlik qatlami 0,15 -0,20 m qalinlikda buldozer yoki avtogreyder yordamida qirqib, chetga surib qo‘yiladi. Uni keyinchalik yo‘l poyi yonbag‘ir qiyaligini mustahkamlash uchun ishlatiladi.

a)

B_йп
b)
12m
1:1





h=15 sm
13.90m
O‘simlik qatlami qirqiladigan grunt hajmini quyidagi formula yordamida aniqlaymiz.
= m³ (1)
Bu yerda:
B_o‘sim–m, o‘simlik qatlami qirqiladigan kenglik va uni (2) ifoda orqali topamiz,
- m, yo‘lni umumiy uzunligi,
_o‘s–m, o‘simlik qatlami qirqiladigan qalinlik,
B_o‘sim – O‘simlik qatlami enini topib olishimiz kerak va buning uchun (2) ifodadan foydalangan holda topamiz:
B_o‘sim = B_yp+ 2s = m (2)
s = m·H_o‘r =m, (b) qirqim,
Bu yerda:
B_yp – yo‘l poyini kengligi va u (3) ifoda orqali topiladi,
V_k –mavjud qoplamaga yega bulgan yo‘l kengligi
S₂ - yo‘l poyi yonbag‘rining asosi
s₁ - yo‘l poyidan qoplamagacha bulgan yonbag‘rining asosi,
m - Yonbag‘ir nishabligi (1:1.5) m,
H_o‘r- yo‘l poyining balandligi,
h – yo‘l asosi va qoplama balandligi.
B_yp = V_k+ 2s₁ = m (3)
s₁ = m · h_o‘r = m, (a) qirqim,
O‘simlik qatlami buldozer yordamida ko‘chiriladi va tabiiy asos katok yordamida shibbalanadi.