Avtomobillarda ishlaтiladigan moylash maтeriallari

Motor moylarining ГОСТ 17479.1–85 bo‘yicha moy guruhi
va qovushqoqlik sinfining SAE va API klassifikatsiyalariga mosligi 
 
 
Moy guruhlari 
 
ГОСТ 17479.1–85 bo‘yicha 
API bo‘yicha 
A 
SB 
Б 
SC/CA 
Б
1
SC 
Б
2
CA 
В 
SD/CB 
В
1
SD 
В
2
CB 
G 
SE/CC 

---

149 
5.6-jadvalning davomi 
Г
1
SE 
Г
2
CC 
Д
1
SF 
Д
2
CD 
Е
1
SG 
Е
2
CF-4 
 
Qovushqoqlik sinfi 
 
ГОСТ 17479.1–85 bo‘yicha 
SAE bo‘yicha 
3 
5W 
4 
10W 
5 
15W 
6z 
20W 
6 
20 
8 
20 
10 
30 
12 
30 
14 
40 
16 
40 
20 
50 
24 
60 
3z/8 
5W-20 
4z/6 
10W-20 
4z/8 
10W-20 
4z/10 
10W-30 
5z/10 
15W-30 
5z/12 
15W-30 
6z/10 
20W-30 
6z/14 
20W-40 
6z/16 
20W-40 

---

150 
5.1.7. Sun’iy motor moylari 
Sun’iy motor moylarining ekspluatatsion xossalari neft 
moylariga qaraganda ancha yaxshiroq bo‘lib, hozirgi kunda sun’iy 
motor moylarini ishlab chiqarish hajmi o‘sib bormoqda va ularni 
ekspluatatsiya qilish kun sayin ortib bormoqda. 
Sun’iy moylarni olishning diefir (mukammal efirlarni ikki 
asosli karbon kislotali), polialkinglikolli, polisiloksanli, ftorugle-
rodli va xlorftoruglerodli usullari qo‘llanilmoqda. 
Mukammal efirlardan, ikki asosli kislota bilan bir atomli 
spirtni, bir asosli kislotani ko‘p atomli spirtga qo‘shilishidan moy 
olish keng tarqalgan bo‘lib, diefirlar deyiladi. 
Har xil glikollar va boshqa xildagi spirtlar etilen oksidi 
bo‘yicha, propilen oksidi yoki ularni aralashmasi yordamida 
polialkinglikollar olinadi. 
Polialkinglikollar o‘zining strukturasiga ko‘ra uzun zanjirli 
oddiy poliefirlar bo‘ladi. Poliglikol molekulasidagi bir yoki bir 
necha bo‘sh gidroksil guruhi bo‘lishi mumkin. Ularni alkilli efir 
guruhi bilan almashtirishdan poliglikolli efirlarni olish mumkin. 
Poliglikol molekulasida har xil radikallar olinadigan mahsulot 
xossasiga ta’sir ko‘rsatadi.
Maxsus moylash materiallari sifatida polimer kremniy 
organik birikmalari (polisilikon, silikatlar) keng tarqalgan. 
Ular asosida - kremniy va kislorod atomi ketma-ketligida 
zanjirni hosil qiladi: 
Kremniy atomining yon tomonidagi zanjirlar uglevodorodli va 
boshqa organik radikallarni turli xilda biriktiradi.

---

151 
Metilpolisiloksan Etilpolisiloksan 
Uglevodorodning hamma vodorodini ftorli atomlarga almash-
tirish yo‘li bilan ftoruglerodli moylar, vodorod atomini qisman 
xlor bilan, qisman esa ftor bilan almashtirish orqali xlorftorug-
lerodli moylari olinadi. 
Neftdan olingan moylarga nisbatan sun’iy mahsulotlardan 
olingan motor moylari yaxshi xossalarga egadir. Sun’iy 
moylarning asosiy afzalligi, ularning neftdan olingan moylarning 
eng oliy navlariga qaraganda qovushqoqligining yuqoriligidir. 
Neft moylariga nisbatan sun’iy moylarning xizmat davri bir 
necha marta ko‘p bo‘lib, dvigatelning holatini yaxshi saqlaydi. 
Sun’iy moylarning xizmat davri uzoq vaqt va kam quyilishidan 
moy xarajatlarini 3040%ga kamaytiradi. Dvigatel ishlaganda 
ishqalanishni optimal kamaytirish hisobiga yonilg‘i sarfi ancha 
kamayadi (4–5%ga). Sun’iy moylar xususiyatini kompozitsion 
qo‘shilmani qo‘shish bilan oshirish mumkin. Ularni tabiiy neft 
moylari bilan ham aralashtirib ishlatish mumkin (sun’iy moyga 
30–40% neft moyini aralashtirish mumkin). Bu holatda moy 
xossasi buzilmasdan balki uning sifati oshadi, lekin tan narxi bir 
oz oshadi. 
 
 5.8- jadval