Avtotransport vositalari servisi asoslari

Kabina, kuzov va platformalarni ta’mirlash texnologiyasi.
Avtomobillarning kuzov, kabina va tayanchlarining asosiy nosozliklari: ularning qiyshayishi,
pachoqlanishi, uzilishi, zanglashi, chirishi, boltli va parchinmixli birikmalarning bo’shashib ketishidan
iborat. Ta’mirlash vaqtida ularni zanglash mahsulotlaridan tozalash, payvandlash, tekislash va yuzalarni
silliqlash, qo’shimcha detallar qo’yish, himoya qatlamlarini yangilash yo’llari bilan tiklanadi. Zanglash
mahsulotlari metall cho’tka yoki erituvchi modda yordamida tozalanadi. Payvandlash ishlarini bajarishda
ko’pincha gazli payvandlash turidan foydalaniladi. Payvandlash qo’l bilan yoki avtomat ravishda
bajariladi.
Yoriqlar payvandlanib, yirtilib ketgan katta teshiklarga esa qo’shimcha qoplama qo’yiladi, o’z
navbatida bu qoplama yirtilgan yerdan 20-24 mm chiqib turishi zarur. Pachoqlangan yerlar va
qiyshayishlar sovuq yoki qizdirilgan (600-650
0
S gaz gorelkasi yordamida) holda to’g’rilanadi. Qizdirib
to’g’rilash metall qavat-qavat bo’lib qolganda yoki sovuq holda to’g’rilab bo’lmay qolganda bajariladi.
Pachoq ikki harakatda to’g’rilanadi. Avvalambor pachoq bo’lgan joy urib chiqariladi. CHiqarilgan
qismning ustiga(7.9-rasm) mahsus ushlagich-1 qo’yib markazdan sirtga qarab mahsus bolg’acha
yordamida to’g’rilanadi, so’ngra yog’och yoki rezina bolg’acha yordamida tekislanadi. O’tkir qirrasi va
egilishi bo’lmagan chuqur pachoqlarni chiqarish o’rtasidan boshlanadi va asta-sekin bolg’acha yoki
rezina bolg’acha bilan tekislash tashqi tomonga qarab davom ettiriladi. O’tkir qirrali burchaklari bo’lgan
pachoqlarni o’tkir qirradan yoki taxlanib qolgan yeridan boshlab urib chiqariladi. Bitta chuqurlik bo’lsa,
metalning tortilishi hisobiga markazdan tashqi tomonga bolg’acha bilan urib bartaraf etiladi (7.9v-rasm).
CHuqurlik chegarasiga yaqinlaganda bolg’acha bilan urish kuchi kamaytiriladi. qancha ko’p aylana
bo’ylab harakat qilinsa, tekislash shunchalik sifatli bajariladi. Agarda bir-biriga yaqin bir necha
chuqurliklar bo’lsa (7.9-rasm), avval ularning orasiga ishlov beriladi va bitta chuqurlikka keltiriladi,
so’ngra chuqurlikning shakliga qarab keyingi silliqlash ishlari bajariladi. Silliqlash ishlari
to’g’rilanayotgan yuzaning shakliga qarab tanlab olingan ushlagichlar-1 bilan tekislash bolg’achalari
yordamida qo’lda yoki maxsus jihozlar va mexanizatsiyalashgan moslamalar yordamida bajariladi.
Masalan, avtomobil qanotlarining qattiq cho’zilib ketgan yerlarini urish yo’li bilan to’g’rilab bo’lmaydi.
Bu hollarda qattiq pachoq bo’lgan va tekis bo’lmay qolgan yuzalar kesib olib o’rniga kerakli listni
payvandlash yo’li bilan tekislanadi. qiyshiqliklar va egilishlar maxsus mexanik
kengaytirgich yoki gidropresslar yordamida to’g’rilanadi.
G’adir-budur bo’lib qolgan yuzalar, payvand choklari maxsus
termoplastik mASKalar (PFN-12, TPF-37), epoksid kleylari yoki yumshoq
qalaylash usullarini qo’llash bilan silliqlanadi.

---