Avtotransport vositalarida

Takrorlash uchun savollar:
1. Taksi to‘xtash joyi qanday aniqlanadi?
2. Yengil avtomobil-taksi to‘xtash joyi qaysi belgilariga qarab ajratiladi?
3. Taksilarning to‘xtash joyini joylashtirishda qanday talablarga rioya
etish kerak?

---

106
2.3. Taksilar ishining texnik-tasarruf
ko‘rsatkichlari
Taksi saroylarining ishini (avtobus saroylari kabi) rejalash-
tirish va xo‘jalik faoliyatini tahlil qilish uchun texnik-tasarruf
ko‘rsatkichlaridan foydalaniladi.
Taksilar ishining miqdoriy ko‘rsatkichlari sifatida quyidagi-
larni ko‘rsatish mumkin:
— pullik yurilgan masofa, qatnovlar soni, pullik kutib turish vaqti;
— tashishdan olingan daromad.
Sifat ko‘rsatkichlariga avtomobil-taksilarning ishga chiqish,
texnik tayyorgarlik, pullik yo‘ldan foydalanish koeffitsiyentlari va
boshqalar kiradi.
1. Avtomobilning texnik tayyorgarlik koeffitsiyenti:
a) saroyning bir kunlik texnik tayyorgarlik koeffitsiyenti:
α

tt
tt
r
;
À
À
bu yerda: A
tt
— texnik tayyor taksilar soni, avt;
A
r
— ro‘yxatdagi taksilar soni, avt;
b) taksi saroyining ma’lum bir kalendar kunlari uchun
texnik tayyorgarlik koeffitsiyenti:
α

r tt
tt
r k
;
À Ê
À Ê
bu yerda: A
r
K
tt
 — texnik tayyor avtomobil-kunlari soni;
A
r
K
k
 — ro‘yxatdagi avtomobil-kunlari soni.
2. Avtomobilning ishga chiqish koeffitsiyenti:
a) saroyning bir kunlik ishga chiqish koeffitsiyenti:
α

ish
ish
r
;
À
À
bu yerda: A
ish 
— ishdagi avtomobillar soni;
A
r
 — ro‘yxatdagi avtomobillar soni;
b) taksi saroyining ma’lum bir kalendar kunlari uchun ishga
chiqish koeffitsiyenti:
α

ish
ish
k
;
ÀK
ÀK

---

107
bu yerda: AK
ish
— ishdagi avtomobil-kunlari soni;
AK
k
— ro‘yxatdagi avtomobil-kunlari soni.
3. Yengil avtomobil-taksining kunlik bosib o‘tgan masofasi
quyidagicha topiladi:
l
kun
= l
pul
+ l
bo‘sh
 + l
bo‘sh.pul
, km;
bu yerda: l
pul
— pullik bosib o‘tilgan masofa, km;
l
bo‘sh
— bo‘sh, lekin pullik yurilgan masofa (buyurtma
bo‘yicha), km;
l
bo‘sh
 — bo‘sh, ya’ni pulsiz yurilgan masofa, km;
yoki:
β


pul
kun
pul
;
l
l
km;
bu yerda: l
pul
— pullik bosib o‘tilgan yo‘ldan foydalanish koeffi-
tsiyenti.
Pullik masofa:
l
pul
= l
pul
 + l
bo‘sh.pul
, km;
bu yerda: l
pul
 — pullik, yo‘lovchi bilan yurilgan masofa, km;
l
bo‘sh.pul
— yo‘lovchisiz bo‘sh, lekin pul to‘lanadigan
masofa (buyurtma bo‘yicha), km.
3. Pullik yo‘ldan foydalanish koeffitsiyenti:
β

pul
kun
;
l
l
bu yerda: 
pul
l
— pullik yurilgan yo‘l, km;
kun
l
— kunlik yurilgan yo‘l, km.
4. O‘rtacha tashish masofasi:

pul
o‘rt
qat
,
l
l
n
km;
bu yerda: l
pul
— pullik yurilgan masofa, km;
 n
qat 
— qatnovlar soni, km.
Qatnov deb yo‘lovchi o‘tirganida taksometrni ishga tushi-
rishlar soniga aytiladi.
5. Taksining ishda bo‘lish vaqti:

---

108



ish
qaytish
chiqish
tushlik
;
T
t
t
t
soat;
bu yerda: t
qaytish
— ATKga qaytish vaqti, soat;
t
chiqish 
— ATKdan chiqish vaqti, soat;
t
tush 
— tushlik vaqti, soat.
6. Daromad:






pul
pul
1km
q
1q
1s.kut
kut
;
D
l
T
n
T
T
T
so‘m;
bu yerda: 

pul
l
pullik yurilgan masofa, km;
n
q
— qatnovlar soni, ta;

1q
T
bir qatnov uchun tarif, so‘m;

pul
kut
T
pullik kutish vaqti, so‘m;

1s.kut
T
bir soat pullik kutish uchun tarif, so‘m.
7. Tashilgan yo‘lovchilar hajmi. Yengil avtomobil-taksilarda
tashish hajmi shaharning rivojlanish darajasiga, joylashish
hududiga, aholi soniga va aholining transportda harakatla-
nuvchanligiga bog‘liq bo‘ladi.
Yengil avtomobil-taksilarga bo‘lgan talabni o‘rganish va
taksilarda bajarilishi mumkin bo‘lgan tashish hajmini aniqlash
uchun o‘tkazilgan so‘rovnoma ma’lumotlari o‘rganib chiqilib
tahlil qilinadi.
Shahar va shahar atrofida ishlaydigan taksilardagi tashishlar
hisob-kitoblari alohida yuritiladi.
Bir avtomobil-taksida tashilgan yo‘lovchilar soni:
γ



kun
q
a
s
;
Î
n
q
yo‘lovchi;
bu yerda: q
a
— taksining me’yoriy yo‘lovchi sig‘imi, yo‘lovchi;

s
— taksining yo‘lovchi sig‘imidan foydalanish koef-
fitsiyenti.
Avtomobil-taksining bir yilda tashigan yo‘lovchilar soni:
Q
yil
= Q
kun
· K
k
· 
i.ch.
; yo‘lovchi;
bu yerda: K
k
— yillik kalendar kunlar soni;

i.ch. 
— ishga chiqish koeffitsiyenti.
8. Avtomobil-taksilarning o‘rtacha soni:

reja
o‘rt
yil
;
Î
À
Î
avtomobil;
bu yerda: Q
reja 
— taksomotorda reja bo‘yicha tashiladigan yo‘lov-
chilar soni.

---

109
9. Avtomobil-taksilarning yillik pullik bosib o‘tgan masofasi:
L
pul
= AK
ish
· l
pul
; km;
bu yerda: AK
ish
 — avtomobillarning ishda bo‘lish kunlari soni.
10. Avtomobil-taksilarning bir yillik umumiy bosib o‘tgan
masofasi:
L
umum
 = AK
ish 
· l
kun
; km.
11. Yillik qatnovlar soni:


yil
ish
q
q
;
n
ÀÊ
n
qatnov.