Axborot kutubxona texnologiyalari pedagogik innovatsiyalar, professional
Download 5.27 Mb. Pdf ko'rish
|
AXBOROT KUTUBXONA TEXNOLOGIYALARI SAIDOVA GULNORA SADULLAYEVNA
- Bu sahifa navigatsiya:
- Tayanch iboralar
|
Mashg’ulotni yakunlash
3.1Baholash mezonini o’qib eshittiradi,mavzu bo’yicha yakun qiladi. Har bir o’quvchi o’z- o’zini baholaydi ch. (15- daq.) 3.2.Guruhlar ishini baholaydi. 3.3.Mustaqil ish uchun topshiriq beradi.. Savol - topshiriqni yozadilar. 1-ilov 2-ilova O’qituvchi taklif etilgan muammo bo’yicha o’z nuqtai nazarlarini bayon qilishni so’raydi. To’g’ridan-to’g’ri yoki 1 Skanerlash haqida tushuncha bering? 2 Raqamlashtirish deganda nimani tushunasiz ? 3 Printerlarning asosiy texnik xususiyatlari? Pinbord tеxnikasi (inglizchadan: pin – maxkamlash, board – doska) muammoni xal qilishga oid fikrlarni tizimlashtirish va guruxlashni amalga oshirishga, kollеktiv tarzda yagona yoki aksincha qarama-qarshi pozitsiyani shakllantirishga imkon bеradi 1.Skanerlash va raqamlashtirishda ishlatiladigan texnika vositalari 2 .Raqamli fotoapparat. uning turlari. 3.Printerlarning asosiy texnik xususiyatlari: 4 - Ilova . O’quv topshirig’i FSMUtеxnologiyasi asosida “Hozirda skanerlash va raqamlashtirish ishlarining afzalliklariga munosabatingiz?” savolini yo’naltiruvchi uslubiy tavsiyalar yordamida jadvalda javob bеrish. Yo’naltiruvchi uslubiy tavsiyalar: Reproduktiv, iqtisodiy va siyosiy soxalarda; ma'naviy va madaniy jarayonlarda. Savol Hozirda insonlarning o’z sogliqlarini saqlashlariga yoki o’ziga e’tibor berishi masalalariga munosabatingiz ? (F) Fikringizni bayon eting (S)Fikringiz bayoniga sabab ko’rsating (М)Ko’rsatilgan sabablarni isbotlovchi dalil keltiring (U)Fikringizni umumlashtiring “FSMU”texnologiyasi qoidasi 17-18-Mavzu: Skanerlash va raqamlashtirish. Reja: 1.Skanerlash va raqamlashtirish haqida tushuncha. 2. Skanerlash va raqamlashtirishda ishlatiladigan texnika vositalari. va ularning afzalliklari 3.Printerlarning asosiy texnik xususiyatlari 4.A. Navoiy nomidagi Milliy kutubxonada ishlatilayotgan skanerlar va ulardan foydalanish. Tayanch iboralar- Kompyuter, Skaner, CD, DVD va Flash kartalar. Skaner - matnli va grafik axborotlarni kompyuter xotira- siga kirituvchi qurilma. U matnli va grafik axborotlarni kompyuter xotirasiga kirituvchi va ularni aniqlovchi dasturiy texnik vositalarga ega. Bu qurilma yordamida kompyuter xotirasiga katta hajmdagi matnli axborotlar NR ScanJet 9767 yordamida avtomatlashtirilgan holda kiritiladi va bunda mutaxassislar ishi ancha oson- lashadi, ya’ni ular axborotlarni qo‘lda klaviatura orqali kiritishday mashaqqatli ishdan qutuladilar. Skanerlardan axborot- kutubxona ishida keng foydalanilmoqda. Ushbu tеxnologiya munozarali masalalarni xal etishda xamda o’quv jarayonini baxs-munozarali o’tkazishda qo’llaniladi, chunki bu tеxnologiya talabalarni o’z fikrini ximoya qilishga, erkin fikrlash va o’z fikrini boshqalarga o’tkazishga, ochiq xolda baxslashishga xamda shu bilan birga baxslashish madaniyatini o’rgatadi.Tinglovchilarga tarqatilgan oddiy qog’ozga o’z fikrlarini aniq va qisqa xolatda ifoda etib, tasdiqlovchi dalillar yoki inkor etuvchi fikrlarni bayon etishga yordam bеradi. F – fikringizni bayon eting S – fikringiz bayoniga sabab kўrsating M – kўrsatgan sababingizni isbotlovchi dalil kеltiring U – fikringizni umumlashtiring Jumladan, to‘liq matnli ma’lumotlar bazasini yaratish, kata- loglar, qo‘lyozma yoki toshbosma kitoblar va boshqa grafik axborotlarni kiritishda skanerlar qo‘l kelmoqda. Skaneralarni dunyo- dagi turli xil kompaniyalar tomonidan ishlab chiqaradi. Jumladan, Amerikaning «HP» hamda Yaponiyaning «Canon» kompaniyalari ana shunday skanerlar ishlab chiqaruvchi eng mashhur kompani- yalardandir. Undan tashqari, ishlatish uchun juda qulay bo‘lgan protativ skanerlar ham axborot- kutubxona sharoitida qo‘l keladi. Ular ni- hoyatda ixcham bo‘lib, xuddi qulay kompyuter olamida noutbuk- dek yon daftarcha vazifasiga o‘xshab ketadigan vazifani bajaradi. Raqamli fotoapparat. Bu qurilma biz odatlanib qolgan oddiy fotoapparatga o‘xshab ketadi, farqi shundaki, raqamli fotoapparat bilan olingan tasvirlar raqamli axborot shaklida bo‘lib, ularga kompyuter yordamida ishlov berish mumkin. Raqamli fotoapparat bilan olingan tasvirlar elektron tashuvchilarga yoziladi va ulardan ekranda tasvirlash yoki ishlov berishda foydalanila- di. Raqamli fotoapparatdan rasmlarga, qo‘l- yozmalarga, bosma matnlarga va boshqalar- ga kompyuterda ishlov berish, ularni aloqa kanallari orqali uzatish maqsadida ham foydalanish mumkin. Axborot-kutubxona ishi- da raqamli fotoapparat arxiv hujjatlarini ba’zi bir sabablarga ko‘ra skaner orqali kompyuter xotirasiga kiritishda qo‘llanilishi mumkin. Raqamli fotoapparatlami ishlatayotganda uning qanday funksiyalariga ahamiyat berish kerak? Albatta, birinchi navbatda, mahsulotni ishlab chiqar- gan kompaniyaga e’tibor qaratmoq lozim. Bugungi kunda raqamli fotoapparatlar ishlab chiqarish bo‘yicha «Canon», «FujiFilm», «Panasonic», «Olympus», «Nikon» kompaniyalarining mahsulot- lari oldingi o‘rinlarda turadi. Raqamli fotoapparatning necha mega pikselligi, suratga olayotganda optikasini necha barobar katta yoki kichraytirish mumkinligi, ya’ni (zoom) obyektivining necha mm ligi, stabilizatori qanday - Olympus sp-590 uz optikmi, ikki ma- rotaba kuchayrilganmi va h. k., video audio ovoz yozish imkoniyat- lari bor yoki yo‘qligi, flesh kartalarni o‘qiy olishi va LCD ekrani- ning hajmiga e’tibor berish kerak. Axborot-kutubxona muassasalarida skanerlash va raqamlash- tirish ishlari turli xil adabiyotlarni elektron ko‘rinishga keltirish, skanerlash ishlarini professional darajada bajarish, o‘lchamlari A0 dan A5 gacha bo‘lgan har xil turdagi gazeta, jurnal, kitob va idora hujjatlarini tezkor va hech qanday shikastlarsiz, asl holati saqlan- gan holda sifatli skanerlashdan iborat. Skanerlangan adabiyotlar matn ko‘rinishida, siz xohlagan (pdf, doc, tiff, jpeg, bmp) formatlarda saqlanadi va fayllarni CD, DVD va Flash kartalarga yozib berishi ham mumkin. Quyida Alisher Navoiy nomidagi Milliy kutubxonada ishlatilayotgan quyidagi skanerlarni ko‘rib o‘tamiz. 1. ZEUTSCHEL OS 14000 rusumli skaner formati A0, o‘lchami 84 × 120 sm gacha bo‘lgan gazeta, plakat va chizmalarni 8–10 soniya davomida rangli va oq-qora ko‘rinishda skanerlash imkoniyatiga ega. 2. ZEUTSCHEL OS 12000 rusumli skaner formati A1, o‘lchami 60 × 84 sm gacha bo‘lgan gazeta, plakat va chizmalarni 6–8 soniya davomida rangli va oq-qora ko‘rinishda skanerlash imkoniyatiga ega. 3. XINO SCAN S 3700 rusumli skaner formati A3, o‘lchami 30 × 42 sm gacha bo‘lgan har qanday turdagi idora hujjatlarni ikki tomonlama rangli va oq-qora ko‘rinishda tezkor (1–1,5 soniya davomida) skanerlash imkoniyatiga ega. 4. Microform S 395 rusumli skaner formati A3, o‘lchami 30 × 4 sm gacha bo‘lgan hujjatlarni ikki tomonlama rangli va oqqora ko‘rinishda tezkor (1–1,5 soniya davomida) skanerlash imkoniyatiga ega. 5. QIDENVS PBS rusumli robot skaner formati A3 gacha bo‘lgan noyob kitoblarning har bir sahifasini o‘rtacha 5–8 soniya davomida hech qanday shikastlarsiz, asl ko‘rinishini saqlagan holda skanerlash imkoniyatiga ega. 6. MEKEL M 200 VIEWSCAN rusumli skaner negativ fotoplyonka skaneri, 1 dona kadrni o‘rtacha 1–3 soniya davomida oq qora tasvirda skanerla Bosma qurilma printer alifbo raqamli (matnli) va grafik axborotni qog‘ozga tushirish uchun mo‘ljallangan. Bugungi kunda printerlar uch ko‘rinishda ishlab chiqarilmoqda: zarbli printerlar (matritsasi nuqtali printerlar), purkovchi termografik va elektro- fotografik (lazerli) printerlar. Zarbli printerlarning kamchiligi shundaki, ular shovqin bilan sekin ishlaydi, yutuq tomoni ularning arzonligida. Purkovchi printerlar shovqinsiz, tez ishlaydi, bosib chiqarishi ham yuqori sifatli, ammo katta hajmdagi matn, grafika, diagramma, rasmlarni bosib chiqarish talab etilsa, lazerli printer maqsadga muvofiq. Printerlarning asosiy texnik xususiyatlari: - ishlash prinsipi sodda; - rang imkoniyati (oq-qora yoki rangli printerlar) turlicha; - grafik imkoniyatlarning bor yoki yo‘qligi; - hal etish qobiliyati mavjud; - oldingi ko‘rsatkichlar bilan bog‘liq va uni boyituvchi bosish (chop etish) sifati yuqori; - bosish tezligi katta; - narxi arzon. Grafik axborotlarni bosib chiqarishda hal qilish qobiliyati 600 dpi dan kam bo‘lmagan printerni tanlash maqsadga muvofiq. Nazorat savollari. 1.Skanerlash va raqamlashtirishda ishlatiladigan texnika vositalari haqida gapirib bering. 2.A. Navoiy nomidagi Milliy kutubxonada ishlatilayotgan skanerlar va ulardan foydalanish to‘g‘risida gapirib bering. |
