Axborot texnologiyalari kafedrasi «malumotlar bazasini boshqarish»

Kodd relyasion algebrasi.

Ma’lumotlarning relyatsion modeli birinchi bor 1970 yilda Ye.F.Kodd tomonidan taklif qilingan bo’lib, u ma’lumotlarni tavsiflash va tasvirlashning amaliy dasturlaridan bog’liq bo’lmasligini ta’minlash masalasini hal qilishga xizmat qiladi

Real dunyo ob’ektlari haqidagi ma’lumotlarini EHM xotirasida saqlash va ular orasidagi aloqalarni modellashtirish uchun munosabatlar (jadval) to’plamidan foydalanish mumkinligini Ye.F.Kodd isbotlab berdi.

Relyatsion algebraning barcha amallarini bajaradigan ma’lumotlar ustida monipuyatsiya (ish olib boradigan) qiladigan tillar yaratilgan. Bu tillar orasida SQL (Structured Query Language – strukturalashtirilgan so‘rov tili) va QBE (Quere-By-Example – namuna bo‘yicha so‘rov) tillari eng ko‘p tarqalgan. Bu ikki til ham yuqori darajali til bo‘lib, ular yordamida foydalanuvchi kerakli ma’lumotlar bilan ish olib borishi mumkin. Kesishgan so‘rovlar bu ma’lumotlar statistik qayta ishlab olib boriluvchi so‘rovlar bo‘lib ularning natijasi Excel natijaviy jadvaliga o‘xshaydi. Kesishgan so‘rovlar quyidagi ustunliklarga ega: ko‘p hajmdagi ma’lumotlarni qayta ishlash va ularni avtomatik ravishda grafiklar va diagrammalar yaratishga moslashgan formatda chiqarish

soddaligi va murakkab bir necha detalizatsiya darajalariga ega bo‘lgan so‘rovlarni tez qayta ishlash
Lekin ular kamchiliklarga ega masalan natijalar jadvalini ustunlardagi qiymatlar bo‘yicha tartiblash
mumkin emas, chyunki bir vaqtning o‘zida ustunlardagi qiymatlarni hamma satrlar bo‘yicha tartiblash mumkin emas. Lekin kamayish yoki o‘sih bo‘yicha tartiblashni satrlar sarlavhalari uchun berish mumkin.
Kesishgan so‘rovlar ma’lumotlarni jadval sharlida tasvirlasyga qulay, lekin ularda ustunlar soni xar xil shuning uchun ular yordamida hisobotlar yaratih murakkab.


Kesishgan so‘rov yaratish
Misol tariqasida "Borey" ma’lumotlar bazasi uchun kesishgan so‘rov yaratamiz xar oylik mahsulot sotuvini chiqarish uchun. Ma’lum davrdan so‘ng masalan xar oy yoki кварталdan so‘ngnatijalardan iborat jadvallar grafiklar yaratish uchun ishlatiladi. Quyidagi kadamma kadam kesishgan so‘rov yaratish jarayonida so‘rovlarda yangi hisoblanuvchi maydonlar yaratish uchun ifodalardan foydalanish ko‘rsatilgan. Shunday qilib satrlarda mahsulotlar ularga mos ustunlarda oylik sotuv hajmlari chikariluvchi kesishgan so‘rov yaratamiz.

Buning uchun:

Конструктор rejimida yangi so‘rov yarating va unga "Товары" (Products), "Заказы" (Orders) и "Заказано" (Order Details) jadvallarini qo‘shing.