Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі

ІІ-бөлім
ТАРИХИ ТАНЫМ ТЕОРИЯСЫ 
 
Тарихи танымның ерекшелігі. Тарихтың позитивистік методология-
сындағы субъект мен объектінің арақатынасы. Қазіргі заманғы батыс 
философиясындағы субъект және объект мәселесі. Тарихи танымдағы субъект 
мен объектінің диалектикасы. Тарих ғылымындағы танымның тәжірибелік 
шарттылығы. Әлеуметтік құбылыстарды танудың ерекшелігі. Субъектінің 
тарихи танымдағы белсенділігі. Тарихи танымның өрекениеттік табиғаты және 
оның өзгеру динамикасы. 
 
Тарих ғылымының пәні және функциялары. Тарихи құбылыс және 
тарихи оқиға Тарихи факт. Тарихи фактінің логикалық-гносеологиялық 
құрылымы. Тарихи ақиқат фактісі (факт-оқиға). Факт – дерек (факт – ақпарат). 
Ғылыми тарихи факт (факт-білім).

---

Тарих және идеология. Тарих және саясат. Тарих ғылымындағы өзектілік 
және көкейкестілік. Тарихи тәжірибе және қазіргі заман. Тарих ғылымының 
функциялары. Тарих және қоғамдық сана. Тарих ғылымы және тарихи сана. 
Тарихи сананың құрылымы. Тарихи танымның ментальдық және идеологиялық 
деңгейлері.
 
Тарихи танымның принциптері. Тарихилық – ақиқатты танудың жалпы 
методологиялық принципі. Тарихилық принципінің танымдық міндеттері. 
Тарихилық және тарихшылдық. К.Поппердің тарихшылдықты сынауы. 
Жүйелілік тұрғысынан қарау принципі. Тарихқа құндылықтар тұрғысынан 
қарау. Объективтілік принципі. Тарихи танымның объективтілігі туралы мәселе. 
Тарихи білімнің объективтілігі және оның мүмакіншіліктері мен алғышарттары.
 
Тарихи таным әдістері. Әдістерді жіктеудің әртүрлі нұсқаларының 
сипаттамасы. Жалпы ғылыми әдістер: болмысты танудың жалпы 
методологиялық принциптері, ғылыми танымның жалпы логикалық әдістері, 
эмпирикалық әдістер, теориялық әдістер. Пәнаралық әдістер. Арнаулы-тарихи 
әдістер. Тарихи зерттеулердің методологиясы, әдістері және әдіснамасыының 
арақатынасы.Тарихи әдістің мазмұны мен мәні. Жүйелілік тұрғысынан қарау. 
Құрылымдық-функциональдық әдіс. Сандық әдістер.