Azbrbaycan şifahi xalq bdbbiyyati
Download 2.85 Kb. Pdf ko'rish
|
Kirnsa dözmaz bu dağa.
azizim yanar oda, Parvana yanar oda, Dardimi dağa desam, Od tutar yanar o da. Bahasız daşdı dünya, Çürük ağaşdı dunya, Kima deyim derdimi, Bütün qan-yaşdı dünya. Man aşiqem yad ola, Ya töküla, ya do la, Qorxuram d ü ş a rn ölam, Ağlayanım yad, ola. Dedim sonarn ağlama, Qara çarğat bağlama, Öz d a rdi m mane basdi, S a n ürayimi dağlama. Gerlararn a rzurum a, Dözeram h a r zülüma, Y azaram göz yaşımla, Gedaram, arza Ruma. azizim hana-hana, allari şana-şana, T e r k etdi bu dünyanı, Q o y ma d ı bir nişana. Çıxdım daqlar başına, Yazı yazdım daşına, Gelan-gedan oxusun, Neler geldi baş ı m a . Aşıq itkin diyara, Xalm itknndi yara. Sani mandan edani, Düşsün itkin diyara. 8zizim qala yerda, Bürc yerda, qala yerda, Qorxuram düşüb ö l am Çanazam qala yerda. Ov çu l ar duran yerda, Y ay-oxun quran yerda, Görüm elin qurusun, Mana ox vuran yerde. Xoruz han veran yerde, Y aram qan veran yerda, Ana galsin yetişsin, Oğul can veran yerda. 8zizim tika-tika, Doğrandım tika-tika, Anan saçını yolur, Kafanin tika-tika. 8zizim qaranı yaz, Ağ üstan qaranı yaz, Har daftarin başında, Man baxtı qaranı yaz. Dard alindan can durmaz, Y aram çoxdur, qan durmaz, Mani ela yandırdın, Od da ela yandırmaz. Bağa girdim bağbansız, Dava g ördü m sarbansız, Alama darman etdim, Özüm qaldım darmans ı z . Banövşa çiçaklandi, Y arpağı taçaklandi Yatmağın yalan ol d u , Ölümün 89 90 Man aşiq qam çilandi, S ama nd i n q amç il a n di, Manim viran könlüma, Dard yağdı, q am ç il a nd i. arab q a p d ı fasimi, Su kasdi nafasimi, Gedin anama deyin, Yaxşı tutsun yasımı. Bülbül gül barabari, Maral göl barabari, Burda bir igid ölmüş V a ta n, el b a rab a ri . Man aşıq lala dağı, Bürüyüb lala dağı, Har yara sağalsa da, Sağalmaz bala dağı. Aman arnana qaldı, Halım yamana qaldı, Balamın üzün görmek, Axır zamana qaldı. Dary a d a gamim qaldı, 8kmadim zamim qaldı, Arzun gözünda qalsın, Neca ki, manim qaldı. Şahın qara boyandı, Uçu yera dayandı, Manim ahu-zanmdan, Yatmış fa la k o yandı. Bulud galdi qalandı, Köylüm evi talandı, Na dardima darman var, Na yararn sağalandı. Qızılgül ax ç a l an dı . D a rm a d i m a xça lan dı, Sanİ kimlar q a rğa d ı , Paltarın boxçalandı? Maralın gözü qanlı, Gözü qan, üzü qanlı, Balam alimdan getsa, Tutararn sizi qanlı. Aman falak, dad falek, Heç olmadım şad falak, İçirtdikin şarbatdan, Özün da bir dad felak. Canımı aldı falak, Dardlare saldı felak, Bağda bir nar yetirdim, Onu da saldı falek. Araz qırağındayaın, Çeşmi çırağındayam, İtirmişam balaını, Onun sorağındayaın. Dağların qarı manam, Gün düşsa erimenam, Qabrimi quzeyda qaz, Cavanaın çürümenam. Falayi dindireydim, Bilmezin bildiraydim, Mane yazı yazanda, Qalemin sındıraydıın. Keçmayir sözüm neylim, Bu darda dözüm neylim, Ah çeksam alam yanar, Çekmasarn özüm neylim? Qaynar qazanım menim, Çalar ozanım manim, Düşsün aldan qalemin, Yazı yazanım manim. Ox getdi qaldı yayım, Göya qalxdı harayım, Nesibirn ayrılıqdı, Qismatda yoxdu payım. 9 1 92 Kölgaden güne düşdüın, Ba ğ lı divana düşdüm, Falak, evin yıxılsın, San deyan güne düşdüm. Lale menam, lala meni, Yük altdayarn hale man, Darddan, qa m da n, hicrandan, B a ğlamı ş arn şa l e ma n Daş gelir se ll er in a n , Dard gelir ellerinen, Bu dard mani öldürmaz, Y andırar illerin an. San mani ağlar qoydun, Sinama dağlar q o yd un , Y ı xdı n atam evini, Qapısın bağlar q o y dun . aziziyem yara var, Yararn üste yara var, Aç bax bağrımın başın Gör yanmamış h ara v ar ? azizim ne çararn var, Bir s ar alm az yararn var, Tikildi direksiz danı Yatmasam ne çararn var? Araz aşanda ağlar, Kür qovuş and a ağlar, Analar-balasından, Ayrı düşanda ağ l ar . Bu dağlar, yalın d ağ l ar , Möhnati qalın dağlar, Sizde i g id basdırdım, Keşikda qalın, dağlar. Bostanım, bağım ağlar, Qamdan yarpağı m a ğ l ar, Sağarn özüm ağlaram, Ölsem torpağım a ğl ar . Ağlayan başdan ağlar, Kirpikdan, qaşdan ağlar, Qardaşı ölan bacı, Durar obaşdan ağlar. Dağlara dolu düşer, Qar düşer, dolu düşer, Qabrimi yol üste qaz, Anaının yolu düşer. 8zizim nadan galınir, Qürbate gedan gelmir, Hamı g e d an l a r geldi, Meniınki nadan galmir. Dağlardan enena bax, Evine dönane bax, Muradına çatmayıb, Çırağı sönena bax. Man aşiq üzümüm yox, Bağım var, üzümüm yox, San ki bela tez getdin, Farağa dözümüm yox. aziziyem ay qardaş, Qaşın ucu yay qardaş, Ölsa hacılar ölsün Heç demesin, vay qardaş. Dağlar başın sar almış, Duman almış, qar almış, Göydan düşen bir daşla, O d - oc ağ ım qaralmış. 93 94 OVSUN NaliMaLaRİ ı Man nanamin ilkisiyam, Ağzı qara tülküsüyem, Man seni yandırdıın, San da mani yandır. 2 Taze ay, seni xoş gördük, Ziyilin yerin boş gördük. 3 Çax daşı, Çaxmaq daşı, Aldalı versin Yağışı. 4 Kölga dağlara, Gün buralara. 5 Yağladım, Zağladım, Qurdun ağzın Bağladım. 6 Xeyra atırsan, at! Şera atırsan, yat, 7 Ağ daş, qara daş, Buna bir qardaş. 8 Tapıl-tapıl pul verram, Tapılınasan kül verram. 9 Fatma nana, Fatma nana, Sansı sizin zemiya, Yaşılı bizim zamiye! lO Tabaq geldi, Dabaq qaç. l l Xazri s en i alaram, a l a y im a s a l ar arn Üç de y in c e kasmasa n, Od-ocağa qalaram. 12 Man ana ını n ilkisiyam, Ağzı qara tülkü s üy am , Xazri sandan bezmişam, Gilavar gözlamişam. Bir, İki, Üç, Puç! 13 14 Biz gelini getirdik, Manziline ötürdük, Gelin uğurayaqdı, O, erine dayaqdı. ıs Üzerriksen, havasan, Min bir derde davasan, Balama göz vuranın Gözlarini ovasan. 95 96 16 Üzarlik dana-dana Ocaqdan götür sana, Nazari bad olanın Gözleri odda yana. 17 Üzarliyim çatdasın, Yaman gözlar partdas ın, Ağnn, balan tökülsün, Dard üstündan atdansın. 18 Dörd tarefi gül eyledim, Badnezar gözün kül eyladim. Kandara sancdım iskanani, Qayıtsın evin gedani. 19 aqrab-eqreb axınca Çaxmağmı çaxınca, aqrab ·oldu bir kişi, Bağladı qurdu-quşu. Süleyman peyğambarin bıçağı, Fatma nanenin qurşağı. Üf. .. üf... üf ... 20 Hazrat Suleyman eşqina, Cin qızı Mercan hökmüna, Beni-adamdan, bani-heyvandan, Cinden, şeytandan, axar sudan, Köklü ağacdan, dibli qayadan, Y eddi yolun ayrıcından Har kesin çillasine düşmüsansa, Çillani kasdim. 21 Bir ovuc duz, Ocaqda qız. Yanı b kül olsun, Balama dayan göz! 22 Ey şeytanlar, şeytimlar, Bu ciyari alımz, Buna qanaat edin i z, Bu qadını öldünnayiniz, Zararioizi toxundunnayınız, Qoyun ciyeri size kafi deyilmi? Bu qoyun çiyerini ciyar add etmirsinizmi? agar bela isa, alime qılınc alaram Hesabsız ruhl an mla , Siza hüçum ederam. 23 Ey albastn zalım, Qoy ciyari yerina, Zavallını azaa et, Sözümü tutmazsan, Mana hönnat etmezsan Gözlerini çıxararam. 24 Manim sacım sac deyil, Doyub toxdu, ac deyil. Şe ş, M eş, İli ş. 25 26 Ağı r lığ ım , uğurluğum, Dağlara, daşlara, Göydan uçan quşlara, Q urum uş ağaciara Bal vermez arılara Deyingen qarılara. Boz qurddan hay alasan, Xızırdan pay alasan. Karnal suyu, camal suyu, Can sağlığı suyu. en 98 27 Üzarliksan, havasan, Min bir darda davasan. Çıxdım uca bir dağa Çox yalvardım allaha. - Dedi, nadir biçara? - Dedim biçaraya çara. - Dedi, mazali üzarlik, - Dibi k öl gali ü z a rli k , Dar sal, oda çatlasın, Yaman gözlar pırtlasın. Bir, iki, üç, dörd, beş, altı, yeddi, Qad a - b ala bizdan getdi. Üza rli y i m çırtladı, Yaman gözlar pırtladı. Başı börklü üzarlik, Kömacli, köklü üzarlik. Sani salıram oda, Görsat hökmün, üzarlik. Tale, gün, güzaran Ayaq-al dırnaqlan bir vaxtda kasilsa toyla yas qovuşar. Ayağın altı qaşınsa yol gedarsan. Asılqanda arvad - kişi palta r dan bir-biri üsta asılsa sa hibiari şara düşar. Axşam-şar vaxtı evi süpürmazlar. Süpüranda da "toy evi süpüram" demali, zibili künca yığıb saxlamalı, sabah atmalısan, yoxsa evin barakatİ qaçar. Bağ-bostanda payaya quru it, ya da at kaHasi keçirsan mahs u la gö z daymaz. Bi r kimsaya yaylıq bağışlasan araya ayrılıq düş a r . Bir yerda toplaşmış ilan görs a n, deyarlar altlannda xazina var. Bir iş göranda yanındakı asqırsa, işi saxlayıb onun kü r ayi arxasına as taca vurmalı, "sağlam olasan", "şükür olsun" söylamalisan. Ela ölüdan danışılanda da asqınlsa bela etmalisan, yoxsa uğursuzluq baş verar. Boynu çökak adam deyirlar xain olar. Burnunun ucu gicişan kirnsa uğursuz xabar eşidar. V axtsız haniayan xoruzun başın kasmasan badbaxtlik baş verar. Qap ı iti ulasa badbaxtlik üz verar. İti azdırsan bala sovuşar. Qapıda sağsağan qırıldasa evdekilar şad xabar eşidar. Qarşına dovşan çıxsa işin gatirmaz. Qaşın üstü qaşınsa kirnsa sani scvindirar. Qabra barmaq uzatsan, deyarlar ölü sanİ do yanına çakar. 8gar bil madan bela edibsansa, qabra san u zatdığ ı n barınağını dişlarİn arasına alıb sonra sağ ayağının altına qoymalısan ki, bala sovuşsun. Qışda ilan göran arzusuna qovuşar. Qulağın cingildasa k imsa sanin haqqında danışır. Ham da sağ qulağın cingildasa x eyrina, sol olsa zararina danışırlar . Qurbanlı ğ ın sümüklari ni ita a t sa n , qur b an qab u l olunmaz. Danizda tufan qopsa, deyarlar kimse batıb, ya da ki, cadu atıblar. Su murdarlıq g ötürmadi y in d an bela tufandır. Dilini dişiasan at yeyarsan. Dilina pa y çıxsa kiminsa p a y ını y e m isa n . Dırnaqda ol a n !akalar bela yozulur: baş b arm a q da - xoşbaxtlik, şahadet b arm a q da - badbaxtlik, orta barmaqda - yol gctmak, nişan b a rın a ğı n da - taza p a ltar kcymak, çeçala barmaqda - mohabbat. 99 Evda çox si ça n körünsa, dcyarlar il qıtlıq olar. Evin sahibi hayatda söyüd oksa ya özüne, ya da arvadına uğursuzluq üz verar. · · Evdekilerin ayaqqabılannı saysan badbaxtlik olar. Evin tavanının künclari tor bağlasa, o ev tez-tez borca düşer. 8g ar mıx, nal tapan onlan evda saxlasa uğuru xey ir li olar. allari qoynunda durmaq kada r , qam gatirar. 81-üzünü yumadan mal-heyvana yem versan, onlar anqlar, südlari azalar. İki arvad arasından keçan kişinin öz arvadı y a n ında sözü ötınaz. ilin axır çarşanbasinda eşidilan söz düz çıxar. it ot yesa , deyarlar mahsul bol olar. Yolda qarşına ilan çıxsa yolunu dayişmalisan, yoxsa uğursuzluğa dü şarsan. Yolda tiyasi sana taraf düşmüş ağzı açıq bıçaq tapsan dava-dalaşa dü şarsan. Bıçağı götürüb tiyasini qatlalamalı, bir-iki add ı m galdiyin tarafa getmali, sonra qayıdıb yoluna davam etmalisan. Onda şar iş sandan uzaq düşe r . Kandarda aylaşsan böhtana düşarsan. Kişi köyneyini ters geysa dava-dalaşa düşer. Kişi bilmedan düymalarini taydayişik dü ym al a s e qazancı artar. Kiprikden üza tük d ü ş anda yanındaki adam bunu ona xaber verir. O, üreyinde niyyat tutub sağ elini üzüna taraf apanr. 8 g a r alini düz kirpik üste aparsa, demali niyyati gerçek olar. O, götürdüyü tükü ya x a s ın dan içeri s;.lır. Gece süfrani çırpsan evin baraketi qaçar. Gözü yol çakan kirnsa şad x a bar e ş i da r . Güneş batandan sonra evden nasa versan evin baraketi gedar. Ovçu ilk o vun da n na qadar çox pay verse, sonralar ovu bir o qedar uğurlu olar. Ovçunun qarşısına dovşan çıxarsa, ovu uğursuz keça r . Ovçunun ovu omba dursa o, ovçuluqdan al çakmalidir, yoxsa bad- baxtliya düçar olar . . Ovçu meyit aparanlara rast galsa geri qayıtmalıdır, yoxsa ovu uğurlu olmaz. Ocaqda odun çatıltı ila etrafa qığılcım saçsa, demali buradakılardan biri h aqqında ki rn sa pis danışır. Özganin evinda dırnaq kass a n o evde badbax t l ik olar. Pal tan n sö kü yü , ya da düymasi ay in d a tikilarsa, bu işi gören ağzına bir qınq sap almalıdır, yoxsa şara, böhtana düşar. Safara ged a n i n arxasınca daş a t s an o, geri qayıtmaz. S a f a r a gedanin arxasınca ev süpürsan işi bad olar. Safara gedanin arxasınça su sapsan işi uğ u r l u olar, sağ-salamat qayıd ıb galar. 1 00 Sınıq q a b d a xörak yesan şara düşarsan. S ö yl em a k ist a diyin sözü sandan qabaq kimso desa, demali o, s a nd an çox yaşayacaq. · Südamar uşağı olan qa d ı n ı ilan sancmaz. S ü fra y a d u z da ğıl s a dava-dalaş olar. Odur ki, dağılmış d uzu n üstüne şirin nesa q oyu l u r ki, ş ar - şü r sovuşsun. Süfra yığışdınlmamış qalxsan onda evin baraketi qaçar. T i ka n a li n d an d ü ş s e , deyarlar ki, sevinarsan. Onu g ö türü b sağ t a r a fı nd a oturana vemıalisan, özün y e sa n sevincin aldan g e da r . Toyuğu yumurta üste oturdanda e lin üsta kişi g a l s a cücelar beça, arvad g a l s a f a re o l ar . Toxumluğa haram qatsan bitmez. Tutun altında kabab b i ş ir sa n ağac quruyar. Tüfangin ü s t ün d a n kirnsa k e çsa , o, çillaya düşer, düz vumı az. Uşaq alayi diyirlatsa ev barakatsiz olar. Ü r a y i düz adam sözü üste galib çıxar. Salıhat Aya çox b a x a nı n yuxusu qaçar. Baş ağrıyanda qaynadılmış kaklikotu s uyu nda yu san ağr ı sovuşar. Bir kirnsanin ba şı n a dolanan xastalanar. B o ğa z ın d a zobu olan kirnsa b oyn un da kalıraba boyunbağı g a z dirs a zob ariyib yox o l a r . Böyümayan, boyu b a l a c a qalan u şa ğı kesilmiş ağacın ü s tun d a n üç ka- ra o ta r a f - bu tarafa atdandırsan böyüyar. Q ar an q u ş yuvasını u ç ur an ın üzü ç il l ana r . Qarnı işle y an a quru nar qabığını qaynadıb su yun u içirsan sağalar. Qarnı iş l eya n a doşablı quymaq y e d irt sa n sağalar. Q ız b a şı na o ğlan papağı qoysa saçı töküler. Qızarmış göze ta z e da m çay töksan qızartı çakilar. Qurd derisina salınanın q a b ı r ğa ağrısı kasilar. Damirov teza-taza olanda üstüne tüpürsan keçar. D o v ş an ı n sümü y ü n ü yandırıb külünü a ğr ı y a n d iş üste qoysan Rğrı k e s il ar. Dovşanın ödünü a zib q an ı yl a qarışdıraraq s u l ana n göza çeksen göz sağ alar. İlk kara qurbağa qunıltusunu eşidan kirnsa harnin a n d a bir sapı d üyün - le yi b xestaya v er s e va xasta o düyünü açsa sa ğ al ar. Yanında dava yunu g a z d iro n o g ö z d a ym a z . Yatmış u ş a ğ ı öpsan x as t el a n a r . Yü y rüyü boş y ı r ğ a l as an u ş a ğ ı n q u l aq l a rı a ğ rıy ar . Kanda çiçek d üş a n d a evlerin qap ısı n a qırmızı parça bağlasan çiçek sovu ş ub gedar. Kesilmiş dımaqlan bir yere toplamayıb dağıdan kirnsa huşsuz olar. 1 0 1 Kesilmiş saçı tapdayanın başı ağrıyar. Körpaya tez-tez balıq yedirtsan gee dil açar. Körpenin boynundan öpsan hirsli, k:üsayon olar. Körpani şar q o v uşan vaxt evden çıxaranda yanına pambıq, qand, kö- mür qoysan xastalanmaz. Gee damşan uşağa alaqarğa eti yedirtsan danışar. Download 2.85 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling