Azərbaycan memarliq və İNŞaat universiteti NƏQLİyyat fakultəsi

Yoxlama sualları: 
1.Avtomobilin tərtibat parametrləri dedikdə nə başa düşülür? 
2.Avtomobillərin həndəsi parametrləri hansı ölçülərlə məhdudlaşdırılır? 
3.Avtomobilin çəki parametrləri hançı hədlərlə məhdudlaşdırılır? 
4.Avtomobilin dinamiki dəhlizi dedikdə nə başa düşülür? 
5.Düzxətli hərəkətdə avtomobilin dinamiki dəhlizi necə hesablanır? 
6.Əyrixətli hərəkətdə avtomobilin dinamiki dəhlizi necə hesablanır? 
7.Avtomobilin dartıcı dinamukasının əsas göstəriciləri hansılardır? 
8.Avtomobilin texniki vəziyyəti onun dartıcı dinamikasına hecə təsir edir? 
Ə D Ə B İ Y Y A T 
1.Heydərov Ş.H., Bayramov R.P. “Nəqliyyat vasitələrinin təhlükəsizliyi və 
avtotexniki ekspertizası”Bakı, “Təhsil”, 2009, 336 səh. (I hissə) 
Mövzu № 6. Ötmə əməliyyatı və onun təhlükəsizliyi 
Mühazirənin planı: 
1. Təhlükəsiz ötmə məsafəsi və vaxtı 
2. Ötmə məsafəsinin və vaxtının hesablanması 
3. Ötmə prosesinə təsir edən amillər
Statistik məlumatlar göstərir ki, yol-nəqliyyat hadisələrinin içində toqquşmalar 
təxminən 43% təşkil edir. Azərbaycan Respublikasında toqquşmaların təqribən 
24% -i sürücülər tərəfindən ötmə əməliyyatının düzgün həyata keçirilməməsi 
nəticəsində baş verir. Ümumiyyətlə, ötmə əməliyyatı çox mürəkkəb və təhlükəli 
manevr sayılır,çünki onun təhlükəsizliyinə SAYM sisteminin hər bir elementi öz 
təsirini göstərir.
Ötmə zamanı NV-ləri əksər hallarda qarşı-qarşıya toqquşduğundan onların 
nəticələri çox ağır olur. Statistik məlumatlar göstərir ki, NV–nin toqquşmalarının 
əksəriyyəti sürücülər tərəfindən ötmə əməliyyatının düzgün həyata keçirməməsi 
nəticəsində baş verir. Ötməni təhlükəsiz həyata keçirmək üçün sürücü kifayət 
14. 

---

qədər təcrübəli olmalıdır. Yəni, sürücü ötmək istədiyi NV–nin sürətini və qarşıdan 
gələn NV–yə qədər olan məsafəni düzgün qiymətləndirməyi bacarmalı, öz idarə 
etdiyi avtomobilin sürətini, yol örtüyünün vəziyyətini və s. amilləri nəzərə 
almalıdır. 
Ümumi halda ötmə əməliyyatını 3 mərhələyə bölmək olar (bax şəkilə): 
1. Ötən NV-nin sola meyllənərək öz hərəkət zolağından sol hərəkət zo- lağına 
keçməsi. 
2. Sol hərəkət zolağı ilə qarşıda gedən NV-sini ötməsi. 
3. Yenidən sağ tərəfə öz hərəkət zolağına qayıtmaqla ötmə əməliyyatı- nı başa 
vurması. 
D
1
S
2
L
2
D
2
L
1
S
ot
1
2
2
1