Azot saqlovchi organik birikmalar

AZOT SAQLOVCHI ORGANIK BIRIKMALAR

• QABUL QILDI: BO`RIBOYEV A
• BAJARDI: BOYBUVAYEV S

JIZZAX-2023

REJA:

• AMINLAR
• DIAMINLAR
• AROMATIK AMINLAR

Azotli organik birikmalar deb, molekulasida azot elementi saqlagan organik moddalarga aytiladi. Aminlar Aminlar deb, ammiakning vodorodlari uglevodorod radikallariga alm ashishidan hosil b o ‘lgan birikm alarga aytiladi. Am inlar uglevodorod qismiga qarab to‘yingan, to‘yinmagan va aromatik aminlarga bo‘linadi. Ular aminogruppaning soniga qarab, mono-, di- va poliaminlar holida bo'ladi. Aminlarning tuzilishiga qarab, ular ammiakning hosilasi ekanligini ko‘rish mumkin. Ammiak molekulasidagi bitta vodorod atomi radikalga o‘rin almashsa — birlamchi, ikkita vodorod atom ikkita radikalga o‘rin almashsa — ikkilamchi, uchta vodorod atomi uchta radikalga o‘rin almashsa — uchlamchi aminlami hosil qiladi:

• Azotli organik birikmalar deb, molekulasida azot elementi saqlagan organik moddalarga aytiladi. Aminlar Aminlar deb, ammiakning vodorodlari uglevodorod radikallariga alm ashishidan hosil b o ‘lgan birikm alarga aytiladi. Am inlar uglevodorod qismiga qarab to‘yingan, to‘yinmagan va aromatik aminlarga bo‘linadi. Ular aminogruppaning soniga qarab, mono-, di- va poliaminlar holida bo'ladi. Aminlarning tuzilishiga qarab, ular ammiakning hosilasi ekanligini ko‘rish mumkin. Ammiak molekulasidagi bitta vodorod atomi radikalga o‘rin almashsa — birlamchi, ikkita vodorod atom ikkita radikalga o‘rin almashsa — ikkilamchi, uchta vodorod atomi uchta radikalga o‘rin almashsa — uchlamchi aminlami hosil qiladi:

Birlamchi amindagi — N H 2 gruppa — aminogruppa, ikkilamchi amindagi >NH gruppa — imin gruppa deb ataladi. Nomenklaturasi va izomeriyasi. Ratsional nomenklatura bo‘yicha aminlami nomi radikallar nomiga «amin» so‘zini qo‘yib o‘qishdan kelib chiqadi:Sistematik nomenklatura bo‘yicha aminlar nomi uglevodorodlar nomi oldiga «amino» so‘zini qo‘shib va —N H 2 aminogruppa joylashgan uglerod atomini raqam bilan ko‘rsatib o‘qiladi:Izomeriya aminlarda molekulaning uglevodorod qismini tarmoqlanishiga va aminogruppaning joylanishiga bog‘liq

• Birlamchi amindagi — N H 2 gruppa — aminogruppa, ikkilamchi amindagi >NH gruppa — imin gruppa deb ataladi. Nomenklaturasi va izomeriyasi. Ratsional nomenklatura bo‘yicha aminlami nomi radikallar nomiga «amin» so‘zini qo‘yib o‘qishdan kelib chiqadi:Sistematik nomenklatura bo‘yicha aminlar nomi uglevodorodlar nomi oldiga «amino» so‘zini qo‘shib va —N H 2 aminogruppa joylashgan uglerod atomini raqam bilan ko‘rsatib o‘qiladi:Izomeriya aminlarda molekulaning uglevodorod qismini tarmoqlanishiga va aminogruppaning joylanishiga bog‘liq

Aminlardagi radikallarni miqdor jihatdan o‘zgarib, izomerlarni hosil bo‘lishiga metamerlanish deyiladi. Masalan, C3H 9N tarkibli amin uch xil izomerga ega