Azot saqlovchi organik birikmalar

Molekuladagi aminogruppa soniga qarab, aromatik aminlar mono-, di- va poliaminlarga bo’linadi.

• Molekuladagi aminogruppa soniga qarab, aromatik aminlar mono-, di- va poliaminlarga bo’linadi.
• Aminlardan eng ko’p amaliy ahamiyatga ega bo’lgan aromatik amin fenilamin (aminobenzol) C6H5 – NH2 bo’lib, u, odatda, anilin deb ataladi.
• Nomlanishi. Aromatik aminlarni nomlashda radikallar nomiga amin so’zi qo’shib o’qiladi. M-n: C6H5NH2 fenilamin C6H5NHCH3 metilfenilami (C6H5)2NC2H5 etildifenilamin C6H5CH2NH2 benzilaminBa’zi aminlar, odatda, emperik nomlar bilan ataladi. M-n: yadrosida bitta metil gruppa saqlagan anilinlar toluidinlar, ikkita metil gruppa saqlaganlari ksilidinlar deb ataladi. M-n:

Aromatik aminlarning eng ko‘p ishlatiladigan va o’rganilgan vakili anilin yoki aminobenzoldir—C6H5NH2.
Anilin o‘ziga xos hidli suyuqlik. t°suyuq=6°C, t° qaynash= 184°C. Uzoqroq tursa rangi qorayadi. Anilinni tarkibiga ko‘ra ammiakdagi bir vodorod atomining fenil radikaliga almashinuvidan hosil bo‘lgan modda yoki benzol halqasidagi bir atom vodorodi aminogruppaga almashingan hosilasi deyish mumkin.

Aromatik birlamchi aminlar, shu jumladan, anilin ham 1842 yilda N. N. Zinin tomonidan kashf qilingan reaksiya asosida sintez qilinadi. Zinin reaksiyasi — aromatik nitrobirikmalarni (NH4)2S — ammoniy sulfid ta’sirida qaytarishdir:Anilin sintez qilishning boshqa usuli ham mavjud bo‘lib, u nitrobenzolni cho‘yan qirindisi va xlorid kislota aralashmasi ishtirokida qaytarishdir.

• Aromatik birlamchi aminlar, shu jumladan, anilin ham 1842 yilda N. N. Zinin tomonidan kashf qilingan reaksiya asosida sintez qilinadi. Zinin reaksiyasi — aromatik nitrobirikmalarni (NH4)2S — ammoniy sulfid ta’sirida qaytarishdir:Anilin sintez qilishning boshqa usuli ham mavjud bo‘lib, u nitrobenzolni cho‘yan qirindisi va xlorid kislota aralashmasi ishtirokida qaytarishdir.
• Anilin olishning keyingi yillarda yaratilgan qulay usuli—nitrobenzol bug’larini H2 gazi bilan katalizator ishtirokida qaytarishdir: