Azot saqlovchi organik birikmalar

• Birlamchi va ikkilamchi aminlar molekulalararo vodorod bog’lanishda ishtirok etishi mumkin. Ammo uchlamchi aminlar ishtirok eta olmaydi.
• Uglerod atomi olti yoki ettidan kam bo’lgan aminlar suvda eriydi. Hamma aminlar xatto uchlamchi aminlar ham suv molekulasini vodorodini bog’lab proton-akseptor vazifasini bajaradi.
• Oddiy arilamin anilin xona haroratida suyuqlik va qaynash harorati 184 ºC.
• Deyarli boshqa hamma arilaminlarni qaynash harorati yuqoriroq. Anilin suvda juda kam eriydi. (3 gr/100 ml). Anilinni almashingan hosilalari suvda yanada kamroq erishga moyil.

Aminlarni asosliligini aniqlash uchun ikki qoidadan foydalanish mumkin. Undan birinchisi amin suv protonini akseptori bo’lib va uning Ka doimiyligi aniqlanadi.

unda Ka va pKk ularni odatdagi ma’nosini anglatadi

Ammiakni kislotalik holati bu ammoniy ioni -(NH4+), uning Ka = 5,6 x 10-10 (pKk = 9,3). Metilaminning kislotalik holati metilammoniy ioni (CH3NH3+) uning Ka = 2 x 10-11 (pKk = 10,7) ga tengdir. Ko’pchilik aminlarning asosliligi ularning kislotalilik xolatidan kuchsiz. Metilamin ammiakka qaraganda kuchliroq asosdir, metilammoniy ioni esa ammiak ionidan kuchsizroq kislota.

• Ammiakni kislotalik holati bu ammoniy ioni -(NH4+), uning Ka = 5,6 x 10-10 (pKk = 9,3). Metilaminning kislotalik holati metilammoniy ioni (CH3NH3+) uning Ka = 2 x 10-11 (pKk = 10,7) ga tengdir. Ko’pchilik aminlarning asosliligi ularning kislotalilik xolatidan kuchsiz. Metilamin ammiakka qaraganda kuchliroq asosdir, metilammoniy ioni esa ammiak ionidan kuchsizroq kislota.
• (R3N) aminlar uchun Ka va (R3NH+) kislotali holati uchun Kk muvozanat konstantalari bir-biriga yaqin:
• KaKb = 10-14 va pKa + pKb = 14

Muammo: Kimyoviy spravochnik ro’yxatida xininning Ka = 1 x 10-6 ga teng. Xininning pKk nechchigateng? Xininning kislotalik holatidagi Kk va pKk qiymatlarini aniqlang.

• Muammo: Kimyoviy spravochnik ro’yxatida xininning Ka = 1 x 10-6 ga teng. Xininning pKk nechchigateng? Xininning kislotalik holatidagi Kk va pKk qiymatlarini aniqlang.
• Aminlarning keltirilgan asosliligi kislotaliligiga asosan kislotalik holatda aminlarni kislota-asos reaksiyalarida ishtirok etishi Bronsted oddiy usuliga asosan tahlil qilingan. Masalan, kislotani kislotaliligi va aminni kislotalik holatini taqqoslaganda biz ko’ramizki ammoniy ioniga aylantirilgan aminlarni kislotaligi kuchsiz sirka kislota bilan bir hil.