B a s k e t b o L

Мусобақада иштирок этадиган жамоаларнинг сонига қараб мусобақа неча турдан иборат эканлигини ва мусобақа қанча кун давом этишини аниқлаш жадвали

Жамоалар сони	Турлар ва кунлар сони
	1	2	3	4	5	6	7
2	+
3-4		+
5-8			+
9-16				+
17-32					+
33-64						+
65-128							+

Юқоридаги жадвалдан шуни хулоса қилса бўлади, мисол учун 7 та жамоа иштирокидаги учрашувлар қуйидагидек бўлади.

1	I тур	II тур	III тур
		1
2
			4
3
		4
4
				7
5
		5
6			7
7

12 та жамоа иштирок этганида

1	I тур	II тур	III тур	IV тур
		1
2
			1
3
		4
4				1
5
			5
6
					7
7
			7
8
9				7
		9
10
			12
11
		12
12

13 та жамоа иштирок этганида

1 2	I тур	II тур	III тур	IV тур
			1
		3
3
4				6
		5
5
			6
6
		6
7					13
8
		9
9
			9
10
		11		13
11 12
			13
13

Бир мағлубиятдан кейин чиқиб кетиш усули билан мусобақа ўтказилганда, учрашувлар сони қатнашаётган жамоалар сонидан битта кам бўлади.

Биринчи турда ҳамма жамоалар мусобақада қатнашмаган ҳолатларда иккинчи турда жамоаларнинг сонини 2ⁿ даражасига келтириш мақсадида жадвалнинг ўртасидаги жамоалар биринчи турдан, четдаги (юқоридаги ва пастдаги) жамоалар эса иккинчи турдан мусобақаларга қатнаша бошлайдилар.
Биринчи турда қатнашмайдиган жамоаларнинг сони жуфт бўлганда юқоридан ва пастдан баббаробар сондаги жамоалар биринчи тур ўйинларидан озод қилинади. Агар биринчи турда қатнашмайдиган жамоалар сони тоқ бўлса, биринчи тур ўйинларидан жадвалнинг пастидан юқорига нисбатан битта жамоа ортиқ озод қилинади.
Буни қуйидаги формула ёрдамида аниқлаш мумкин:
(a - 2ⁿ ) ∙ 2 = x
a – мусобақага келган жамоалар сони;
2ⁿ – жамоаларнинг сонига яқин иккининг энинчи даражаси, аммо қатнашувчи жамоаларнинг сонидан кичик қийматга эга.
2 – биринчи турда иштирок этадиган жамоаларни жуфтлаштирувчи сон;
х – биринчи турда иштирок этадиган жамоалар сони.
Мисол учун, 12 та жамоа ва 13 та жамоа мусобақага иштирок этадиган ҳолатларни кўриб чиқайлик:
(а - 2ⁿ ) ∙ 2 = х;
(12 - 2³ ) ∙ 2 = (12-8) ∙ 2 = 4 ∙ 2 = 8;
яъни биринчи турда 8 та жамоа (3-, 4-, 5-, 6-, 7-, 8-, 9-, 10-, жамоалар) иштирок этар экан, 4 та жамоа (1-, 2-, 11-, 12-,) иккинчи турдан иштирок этади (юқорида келтирилган 12 та жамоа иштирок этган календарга қаранг).
Ўн учта жамоа ўйнаганда қуйидагидек бўлади:
(а - 2ⁿ) ∙ 2 = х;
(13 - 2³) ∙ 2 = (13 - 8) ∙ 2 = 5 ∙ 2 = 10;
яъни биринчи турда 10 жамоа (2-, 3-, 4-, 5-, 6-, 7-, 8-, 9-, 10-, 11-) иштирок этар экан, 3та жамоа (1-, 12-, 13-) иккинчи турдан мусобақада иштирок этади (юқорида келтирилган 13 та жамоа учун тузилган календарга қаранг).
Кучли жамоалар I турнинг ўзида ўзаро учрашиб мағлубиятга учраб, чиқиб кетишларининг олдини олиш учун уларни жадвалга тарқатиб чиқиш мумкин.
Буни жамоаларнинг сонига ҳамда нечта кучли жамоа бор эканлигига қараб, ёки аввалги йилда ўтказилган мусобақаларда юқори ўринни (1-,2-,3- ўринларни) эгллаган жамоаларни «онабоши» қилиш йўли билан ҳам амалга ошириш мумкин. Мисол учун, мусобақада 12 та жамоа иштирок этаётган бўлса, у ҳолда «А» гуруҳга 1- ўринни эгаллаган, «Б» гуруҳга 2- ўринни эгаллаган, «С» гуруҳга 3- ўринни эгаллаган жамоаларни тарқатиб чиқилади. Бундан сўнг қолган 9 та жамоа ўзаро қуръа ташлаш орқали шу гуруҳларга яъни, «А», «Б», «С» гуруҳларга тақсимланиши мумкин.
Агар юқорида қайд этилгандек жамоаларни гуруҳларга тақсимлаш имкони бўлмаса, уларни «илон изи» шаклида тарқатиб гуруҳлар тузиш мумкин. Мисол учун 12 та жамоани 2 гуруҳга бўлиш лозим бўлса, бу қуйидагидек амалга оширилади.

	1			2
		4		3
		5		6
		8		7
		9		10
		12		11

Айрим вақтларда кучли жамоалар мусобақаларга I турдан эмас, балки кейинги турлардан, масалан чорак финалдан қўйилади.

Икки марта мағлубиятга учрагандан сўнг мусобақалардан чиқиб кетиш тизими қуйидагидек бўлади.
8 та жамоа иштирок этганда: