B. Abidov, О. G‘. Azimov, U. А. Ziyamuhamedova neft-gaz sintezi asoslari

Asosiy apparatlar

1. Absorber (1-apparat).

   
   

Kolonna tipidagi 20-25 qalpoqcha likopchali apparat. Har bir likopchada suyuqlik qatlamida quvurchali sovitkich joylashtirilgan bo‘lib, u orqali sovuq suv aylanib turishi (sirkulatsiya) hisobiga re- aksiya issiqligi olib ketiladi.

97

Kolonnaning yuqori likopchasiga yangi, ishlatilmagan sulfat kis-
lota beriladi. Etilen yoki propilen pastidan beriladi. Kolonnaning yu-
qori qismida nasadka bo‘lib, u ko‘pik ushlagich vazifasini o‘taydi.

2. Gidroliz - bug‘latkich kolonna (6-app.).

   
   

Apparat po‘latdan ishlangan, biroq korroziyadan voqif bo‘lish

maqsadida ichidan diabazali plitkalar bilan qoplangan. Unda likop-
chalar mavjud bo‘lib, ular orqali yuqoridan pastga reaksion suyuqlik
oqib tushib turadi.

3. 
   
   Oksosintez usuli bilan spirtlar olish
   

Nemis kimyogari Ryoolen tomonidan 1938-yilda karbonillash

reaksiyasi ochilib, ko‘proq uni oksosintez reaksiyasi deb yuritadilar.
Oksosintez reaksiyasi deb, bir vaqtning o‘zida uglerod oksidi (CO)
va vodorod (Х₂) ni olefinga kobalt (katalizator) ishtirokida 110-
180°C haroratda va 200 atmosfera bosimda o‘zaro ta’sirlashuviga
aytiladi. Reaksiya natijasida izo- va normal tuzilishdagi to‘yingan
alifatik aldegidlar hosil bo‘lib, ilk olefinga nisbatan bir uglerodi ortiq
bo‘ladi.

Umumiy holda reaksiyani quyidagicha ifodalash mumkin:

R-СН-СНз
I ³
HC=0
izo-aldegid (40%)

P
R-CH₂-C₄
H
normal- aldegid (60%)

Izo- va normal tuzilishga ega bo‘lgan aldegidlar nisbatan tanlab

olingan shart-sharoitlarni o‘zlashtirish oqibatida o‘zgartirilishi mum-
kin. Ular keyingi reaksiya - gidrogenizatsiya jarayonida birlamchi
izo- va normal spirtlarga aylanadi.

1.