B. Kömekow, A. Orazgulyýew, G. Gurbangulyýew, O. Aşyrow, A. Kaşaňow, H. Geldiýew, A. Öwezow TÄsin matematikanyň syrlary

11. Maşgalanyň düzümini nähili bilmeli?
Eger aşakdaky amallary ýerine ýetirse, siz ýol da­
şyňyzyň erkek we aýal doganlarynyň sanyny kesgitläp 
bilersiňiz:
– erkek doganlaryňyzyň sanynyň üstüne 3­i goşuň;
– jemi 5­e köpeldiň;
– köpeltmek hasylyna 20­ni goşuň;
– jemi 2­ä köpeldiň;
– alnan netijä aýal doganlaryňyzyň sanyny goşuň;
– jeme 5­i goşuň we alnan netijäni maňa aýdyň.
Bu netije boýunça siz onuň erkek we aýal do gan la­
rynyň sanyny dessine aýdyp bilersiňiz.
Meselem, ýoldaşyňyzyň 4 erkek we 7 aýal dogany 
bar bolsun. Ol aşakdaky amallary ýerine ýetirýär:
4+3=7 
55⋅2=110
7⋅5=35 
110+7=117
35+20=55 
117+5=122 
122 sany ýoldaşyňyz size aýdýar we siz onuň aýal 
we erkek doganlarynyň sanyny aýdýarsyňyz. Siz ony 
nähili bilmekçi? 

---

120
12. Telefon kitaby ulanylýan gözbagçylyk
Bu gyzykly gözbagçylyk aşakdaky ýaly ýerine ýeti­
rilýär. Ýoldaşyňyza deň sifrleri bolmadyk üçbelgili sany 
ýazmagy hödürläň. Goý, ol 648 ýazypdyr diýeliň.
846 
198
– 
+
648
891 
198 
1089
Bu sanyň sifrlerini ters tertipde ýazyp, olaryň 
ulusyndan kiçisini aýyrmaklygy (eger tapawut iki sifr­
den dursa olaryň öňünde nol ýazylýar) tabşyryň. Al­
nan tapawutda­da sifrleri ters tertipde ýazyp, ikisini 
goşmaklygy haýyş ediň. Ýokarda görkezilen amallary 
ol size görkezmän, ýagny syryny açman ýerine ýetirýär. 
Netijäni siz bilýänsiňiz diýip göwnüne­de getirmeýär. 
Soňra siz ýoldaşyňyza telefon kitabyndan ahyrky alnan 
netijäniň ilkinji üç sifrini (108) aňladýan sahypany 
açmaklygy haýyş edýärsiňiz ýoldaşyňyz 108­nji sahy­
pany açyp siziň soňky tabşyrygyňyza garaşýar. Açylan 
sahypanyň ýokarsyndan (ýa­da aşagyndan) jemleýji 
sanyň (1089) ahyrky sifrine (9) deň bolan abonentiň 
familiýasyny tapmaklygy haýyş edýärsiňiz. Ol 9­njy 
abonenti tapýar, siz bolsa ol adamyň familiýasyny we 
onuň telefon belgisini aýdýarsyňyz! Siziň bilgirligiňiz 
ýoldaşyňyzyň aklyny haýran edýär: sebäbi ol kellesine 
gelen ilkinji sany saýlap aldy, ýöne siz telefonyň eýesi­
niň familiýasyny we telefon belgisini aýan etdiňiz. 
Gözbagçylygyň syry nämede?

---

121