B. S. Axrarov

Bajarish tartibi:

1. 
   Kalkulator dasturini ishga tushiring.
   
2. 
   Oddiy kalkulator rejimidan foydalaning (Вид - Обыч­ный).
   
3. 
   Quyidagi klavishalar ketma-ketligini bosing:
   

176.56 Ы 91.36 14.5 •- :*J 134.231*’■
64.28* ='' S *J 136.45 И fej.
Agar amallarni to‘g‘ri bajargan bo‘lsangiz, natija 3,925183012496611 ga teng bo‘ladi.
To‘g‘ri javob: 3,92518301249661.1
Mustaqil bajarish uchun topshiriq
Kalkulator xotirasidan foydalanib 3.1-jadvaldagi ifoda qiyma­tini hisoblang (o‘z variantingiz bo‘yicha).
3.1-jadval

Variant	Ifoda	Nazorat uchun natija
1	1699056 17348+1246 17348+1246' 16i2	24.1
2	■j 1549,5 59,5 123,56 - 56,35 23,2	21,48995
3	1563,78 156,38 198,36 12,365 + 45,68	5,189773
4	189,56 - 4356 125,89 45,36 25	-1,81691
5	18Ц36 124,89+1,11 125,89-25,89 125	0,8856
6	15,63 15,63 19,83 112,36-45,21	0,555437
7	24,89 + 1,11 89,36 12 ' 25,89-15,89	11,57298
8	1878+42.22 156 36 24 12.365 - 45.68.	7,235048
9	63.78 + 8.36 211.65 + 35 20 12.365 + 45.68.	-0,64229
10	199.56 + 12.44 7348-24.6 15.5 24.8-12.3.	9,767019
11	^156>36 15689 12,365 + 45,68 ’	-154,196
12	563,78 ' 156,36 98,36 ' 12,365 + 45,68	8,425574
13	69,56 43,4 + 24,6 13,4 + 14,6 ' 16,2	6,681817
14	699,056 73,48 + 24,6 73,48 + 24,6 ' 162	13,18173
15	89,36 24,89+1,11 2539-15,89 12	6,769333

Muhandislik rejimida ishlash
Kalkulator dasturi oynasida menyuning Bud bandidan Инже­нерный (muhandislik) rejimini faollashtiring. Ekranda 3.3-rasmda tasvirlangan kalkulator oynasi tasvirlanadi.

3.3-rasm. Kalkulatoming muhandislik rejimi.

: «row»* „ trigonometrik funksiya argumentini gradusda kiritish uchun ishlatiladi.
_ trigonometrik funksiya argumentini radianda kiritish uchun ishlatiladi.
_ trigonometrik funksiya argumentini gradlarda kiritish uchun ishlatiladi.
__ ^jritiigan haqiqiy sonning butun qismini ajratishda ishlatiladi. Sonning kasr qismini tasvirlash uchun rejimida klavishasini bosish kerak.
- gradus formatida kiritilgan sonni gradus-minut-sekund formatiga o'tkazadi. Tasvirlanayotgan sonni gradus formatida tasvirlash uchun ]+ЙВ i klavishalarini bosing.


kerak.
IfA — sonni fiksirlangan formatda tasvirlash uchun ishlatiladi.
— sin, cos, tan, PI funksiyalarining teskarisini hisoblash
' - pi (3,1415...) sonini kiritish uchun ishlatiladi. 2 * pi (6,28...) sonini kiritish uchun ^{1 bw} ' rejimida ^л klavishasini bosish rejimini o‘matish uchun ishlatiladi. Ushbu rejim o‘rnatilgan holat 3- rasmda tasvirlangan.
i~i . ...
Wa - qavslaming yangi pog onasini ochadi. Joriy qavs pog'onasi ¹ L klavishasining yuqori qismida tasvirlanadi. Qavslaming maksimal pog‘onasi 25 ga teng.
Ык - joriy qavs pog‘onasini yopadi.
- sonlami eksponensial formatda kiritishda ishlatiladi. Daraja ko'rsatkichi to‘rtta raqamdan oshmasligi kerak.
S3 - kiritilgan son bo‘yicha natural logarifm (e asosli) qiymatini hisoblaydi. e darajasi x ni hisoblash uchun Inv rejimida I—-3 klavishasini bosing.
S3 — kiritilgan sonning sinusini_hisoblaydi. Sonning arksinu- sini hisoblash uchun I^s rejimida S? klavishasini bosing. Son­ning giperbolik sinusini hisoblash uchun "* klavishasini bosing. Giperbolik arksinus qiymatini hisoblash uchun ' rejimida klavishasini bosing.


klavishasini bosing.
SI - kiritilgan sonning tangensini hisoblaydi. Sonning г—i <
arktangensinu hisoblash uchun ¹ rejimida ' klavishasini bosing. Sonning giperbolik tangensini hisoblash uchun Inv rejimida teB klavishasini bosing.
“J - kiritilgan sonning kosinusini hisoblaydi. Sonning arkko- sinusini hisoblash uchun 1 ^lr” rejimida S. J klavishasini bosing. Son­ning giperbolik kosinusini hisoblash uchun i klavishasini bosing. Giperbolik arkkosinus qiymatini hisoblash uchun ' 1 rejimida
' ^X'J - х sonining y-darajasini hisoblaydi. Masalan, 2 ning 4- darajasini hisoblash uchun 2 ilfl 4 = ketma-ketligini bajaring, natijada 16 hosil bo‘ladi. y-darajali ildiz ostidagi x funksiyasining qiymatini hisoblash uchun *" H-L*Li ketma-ketligini bajaring.
И1 - kiritilgan sonning kvadratini hisoblaydi. Kvadrat ildizni hisoblash uchun ¹ '+CS ketma-ketligini bajaring. Masalan, 256 soni kiritilgan bo‘lsa, uning kvadrat ildizini hisoblash uchun Inv maydoniga bayroqcha o‘rnatib, 1 ¹ klavishasini bosamiz. Natijada 16 hosil bo'ladi.
briu - kiritilgan sonning kubini hisoblaydi. Kub ildizni ■ f ’ ... .
hisoblash uchun ¹ '+ ^: ketma-ketligini bajaring. Masalan, 125
soni kiritilgan bo‘lsa, uning kub ildizini hisoblash uchun ’ ^Вю maydoniga bayroqcha o‘matib, S3 klavishasini bosamiz. Natijada 5 hosil bo‘ladi.

• 
  kiritilgan sonning y-darajali ildizini hisoblaydi. Masa­lan, 256 sonining 4-darajali ildizini hisoblash uchun 256 1*^1 4= ketma-ketligini bajaring, natijada 4 hosil bo‘ladi.
  

&J - kiritilgan sonning kub ildizini hisoblaydi. Masalan, 729 sonining kub ildizini hisoblash uchun 729 fef ketma-ketligi bajarilsa, natijadada 9 hosil bo‘ladi.
MJ - kiritilgan sonning 10 asosli logarifmini hisoblaydi. Masalan, 100 soni kiritilib, ** i klavishasi bosilsa,jiatijada 2 hosil bo‘ladi. 10 sonining x-darajasini hisoblash uchun I ketma- ketligini bajaring. Masalan, 2 soni kiritilgan bo‘lsa, 10 ning 2 darajasini hisoblash uchun Inv maydoniga bayroqcha o‘matib, ЙЙ klavishasini bosamiz. Natijada 100 hosil bo‘ladi.

• 
  kiritilgan x soni uchun 10^x qiymatini hisoblaydi. Masalan, 3 '¹⁰*- ketma-ketligi bajarilsa, natijada 1000 hosil bo‘ladi.
  

Mfcl _ kiritilgan butun sonning faktorialini hisoblaydi. i~n! ¹
Masalan, 5 soni kiritilib, ¹ ' bosilsa, natijada 120 soni, ya’ni 1 dan
5 gacha bo lgan natural sonlar ko‘paytmasi hosil bo‘Iadi.
- kiritilgan sonning teskarisini hisoblaydi. Masalan, 10 soni kiritlib, klavishasi bosilsa, natijada 0.1 soni hosil bo‘ladi.
w»'|***l - x sonining у soninga bo‘lishdan hosil bo'lgan qoldiqni aniqlash uchun ishlatiladi. Masalan, 5 ni 3 ga boiish na- tijasida hosil bo‘lgan qoldiqni aniqlash uchun 5 3 = ketma-
ketligini bajarsak, natija 2 ga teng bo'ladi.

4. 
   rasm. Kalkulatoming muhandislik rejimida Inv klavishasi
   bosilgan holat.
   

4. 
   mashq. Kalkulatoming muhandislik rejimidan foydalanib, quyidagi ifodaning qiymatini hisoblang:
   

in(s.6 + V13² + '».9^J)