AJRATILISH (AJRALISH) Gap boʻlaklarini mazmun va ohang jihatdan ajratish. Gap boʻlaklarini ajratish ma’lum mazmun va uslub talablari bilan boʻladi.
AKADEMIK GRAMMATIKA Mamlakatning asosiy ilmiy tashkiloti – Fanlar akademiyasi tomonidan nashrga tayyorlangan шlmiy grammatika. Masalan, «Fan» nashriyoti tomonidan 1975 – 1976 yillarda nashr etilgan ikki jildli «O‘zbek tili grammatikasi».
AKKOMODATSIYA (lot. accomodatio – muvofiqlashuv) Yonma-yon kelgan undosh va unli tovushlar artikulyatsiyasining bir-biriga uygʻunlashuvi. Masalan, i, u unlilari k, g undoshlari bilan yondosh kelganda, ularga moslashib, oldingi qator unli sifatida talaffuz etiladi: kiyik, sigir, bugun, gul. Xuddi shu unlilar chuqur til orqa q, gʻ undoshlari bilan yondosh kelganda, ularga moslashib, ma’lum darajada til orqa unlisi kabi talaffuz etiladi: qiyin, quyuq, gʻujum, gʻijim va b.
AKTIV KONSTRUKTSIYA – q. Faol tuzilma.
AKTIV LUGʻAT – q. Faol lugʻat.
AKTIV NUTQ ORGANLARI – q. Faol nutq a’zolari.
AKSENT (lot. accentus – urgʻu) Boshqa tilda soʻzlaganda, tovushlarni oʻsha tildagidan boshqacha holda, oʻz til tovushlari kabi talaffuz etish: oʻzbekcha aksent bilan gapirmoq.
AKSENTEMA (lot. acsentus – urgʻu) Boʻgʻindagi urgʻuning kuchli va kuchsizligi.
AKSENTOLOGIYA (lot. acsentus – urgu; yun. 1ogos – soʻz ta’limot) Fonetikaning urgʻuni (urgʻuning tabiati, tipi, vazifasi va h.) oʻrganuvchi boʻlimi.
AKUSTIK FONETIKA (yun. akustikos – tovush, tovushga oid) Eksperimental fonetikaning nutq tovushlari hosil boʻlishini yuzaga kelgan tovush toʻlqinlari aspektida oʻrganuvchi boʻlimi. Akustik jihatdan tovushning bir qator belgilari farqlanadi: 1) tovush kuchi (q.), 2) tovush balandligi (q.), 3) tovush tembri (q.), 4) tovush choʻziqligi (q.).
Do'stlaringiz bilan baham: |