B. X. Azizkulov, B. K. Janzakov iqtisodiy siyosatga kirish samarqand

12.2. Ijtimoiy iqtisodiy xavfsizlikni ta‟minlashning ustuvor yo‟nalishlari. 
O‗zbekistonning yutuqlari va qolgan muammolarini inobatga olgan holda, 
bu yerda hukumatning COVID epidemiyasiga qarshi kurashga qaratilgan 2020 yil 
mart oyidan boshlab bosib o‗tgan yo‗llarini qisqacha ta‘kidlab o‗tish lozim. Ushbu 
harakatlar, umuman xalqaro hamjamiyat tomonidan yuqori baholandi. zarur 
bo‗lgan yangi talablarni baholashga imkon beradi. Ushbu jarayon orqali BMT 
BRMlarga erishish borasidagi yutuqlar va yangi muammolar, shuningdek boshqa 
o‗lchovli xatarlar va imkoniyatlar, ya‘ni ko‗p o‗lchovli xavflar, mintaqaviy 
istiqbollarga va asosiy transchegaraviy xatarlarga qo‗shimcha inson huquqlari, 
―ortda qolgan‖ fuqarolar deb hisoblanadigan odamlar oldida turgan muammolar 
kabi boshqa muhim qo‗shimcha tushunchalarga ega bo‗ldi. Ushbu hisobot BMT 
oilasi tomonidan yaqin kelajakda O‗zbekistonni qo‗llab-quvvatlaydigan kelishilgan 
doiraning turli elementlarini o‗rganib chiqadigan: 
1- bo‗lim va bir nechta qo‗shimchalarga bo‗lingan. 2-bo‗limda mamlakat 
taraqqiyoti, amalga oshirish vositalari va 2030 Dasturiga erishish yo‗lidagi 
muammolar va imkoniyatlar COVID-19 ta‘siridan kelib chiqqan holda tahlil 
qilinadi. 3-bo‗limda mamlakatda inson huquqlari bilan bog‗liq hozirgi vaziyat, shu 
jumladan ushbu sohadagi taraqqiyot va muammolar haqida qisqacha ma‘lumot 
berilgan. 4-bo‗limda ataylab tuzilgan to‗siqlar hamma uchun rivojlanishiga 
to‗sqinlik qilsa, ortda qolishi mumkin bo‗lgan guruhlarning chuqur tahlillari 
keltirilgan. 5-bo‗limda COVID-19 inqirozi sharoitida BRM ga erishishga xalaqit 
berishi mumkin bo‗lgan xavotirlari aniq ko‗rsatilib, xatarlarning ko‗p o‗lchovli 
tahlili keltirilgan. 6-bo‗limda BRMni moliyalashtirish imkoniyatlari qisqacha 
bayon etilgan va Rivojlanishni Moliyalashtirishni Baholash (RMB) xulosalariga 
asoslanib qo‗shimcha daromadlar va tejashlarni yaratish uchun bir necha muhim 
yo‗nalishlar taklif qilingan. 7-bo‗limda siyosatning izchilligi, davlat xizmatlari 
salohiyati, fuqarolik jamiyati va fuqarolarning faolligi masalalari bo‗yicha 
salohiyatning asosiy muammolari umumlashtiriladi. 8-bo‗limda chegaralararo va 
transchegaraviy 
munosabatlarning 
muammolari 
va 
imkoniyatlari 
hamda 
istiqbollari tahlil qilingan. 9-bo‗limda BMTning O‗zbekistondagi qiyosiy 
ustunligini yaxshilashga yordam beradigan maslahatlashuvlar bayon etilgan. Va 
nihoyat, 10-bo‗lim COVID-19 ning cheklovlariga qaramay, hukumatni rivojlanish 
maqsadlariga va BRMlarga erishishda BMT tomonidan qo‗llabquvvatlashga 
qaratilgan keyingi qadamlar uchun bir qator xulosalar va tavsiyalarni taqdim etadi.
XVF tomonidan umumlashtirilgan.
Inqirozga Qarshi Jamg‗armani yaratish; Ba‘zi milliy soliqlarni vaqtincha 
kamaytirish, masalan, mol-mulk va yer soliqlarini to‗lashni kechiktirish, soliq 
tekshiruvlariga moratoriyni uzaytirish va 2019 yilgi daromad solig‗i bo‗yicha soliq 

---

162 
deklaratsiyalarini topshirish muddatini uzaytirish; Tiklanish va Taraqqiyot 
Jamg‗armasi mablag‗lari hisobidan kreditlarning ko‗payishi; Sog‗liqni saqlashni, 
shu jumladan doridarmonlarni, karantin xarajatlari va sog‗liqni saqlash xodimlari 
uchun ish haqiga qo‗shimchalarni moliyalashtirishni kengaytirish; Ijtimoiy nafaqa 
oladigan bolali oilalar va kam ta‘minlangan oilalar sonining ko‗payishi; Zarar 
ko‗rgan korxonalar va butun sektorga soliq ta‘tillari va boshqa imtiyozlar orqali 
yordam berish; va Aholini ish bilan ta‘minlashni qo‗llab-quvvatlash bo‗yicha 
kengaytirilgan davlat harakatlari dasturlari. 
COVID-19 ning O‗zbek jamiyatiga ta‘siri va natijalari haqida qo‗shimcha 
ma‘lumotlar keltirilgan. Hisobotni tayyorlash va uning tarkibi Ushbu maqsadni 
hisobga olgan holda, yangilangan UMT avvalgi UMT uchun olib borilgan keng 
qamrovli ilmiy tadqiqotlar va maslahatlarga asoslanadi, unda 1600 ga yaqin 
fuqarolik jamiyati, yoshlar, hukumat va parlament bilan maslahatlashuvlar olib 
borilgan. Amaldagi yangilangan UMT COVID-19 ning turli sohalardagi ta‘siri 
haqidagi yangi ma‘lumotlarni hisobga olish uchun o‗tkazilgan qo‗shimcha 
tadqiqotlarni ko‗rib chiqadi.
Ushbu yangilangan UMT qo‗shimcha konsultatsiyalardan ham foydalangan. 
Ushbu konsultatsiyalar, asosan, shaxsiy uchrashuvlarni o‗tkazishga cheklovlar 
qo‗yilganligi sababli virtual ravishda o‗tkazilgan, ammo baribir hukumatning sa‘y-
harakatlarini qo‗llab-quvvatlash uchun COVID-19 dan avvalgi tashabbuslar va 
harakatlar Avvalgi UMT da ta‘kidlanganidek, COVID-19 pandemiyasidan oldin, 
O‗zbekiston hukumati BRMlarni milliy strategiya va dasturlarga qo‗shish orqali, 
mamlakatni 2030 yil Dasturiga muvofiqlashtirish bo‗yicha bir qator tadbirlarni 
amalga oshirdi. 
Ushbu majburiyat 2018 yil oktyabr oyida qabul qilingan qarorga kiritildi6. 
Hukumat BRMlarning bajarilishini nazorat qilishni osonlashtirish uchun 16 ta 
milliy BRM, 125 ta tegishli maqsadlar va 206 ta ko‗rsatkichni qabul qildi. 
Shuningdek, Bosh Vazir O‗rinbosari boshchiligida 21 ta davlat idoralaridan milliy 
BRMlarning bajarilishini nazorat qilish uchun Muvofiqlashtiruvchi Kengash 
tashkil etildi, bunda Iqtisodiy taraqqiyot va kambag‘allikni qisqartirish vazirligi 
kotibiyat vazifasini bajaradi. Ushbu qaror, shuningdek, milliy BRMlarni amalga 
oshirishga qaratilgan tezkor tadbirlarning yo‗l xaritasini belgilab berdi. Unga 
quyidagi vazifalar kiradi:
2030 yilgi Dastur va COVID-19 2020 yilgi UMT-da ta‘kidlanganidek, 2030 
yil Dasturi bo‗yicha birgalikda sa‘y-harakatlar qilingan bo‗lsada, hukumat 
strategiyalari va dasturlari bilan BRM o‗rtasidagi aloqalarni kuchaytirish zarurligi 
hali ham ravshan bo‘lib qolmoqda. 2020 yilda faqat bir nechta asosiy siyosat va 
dasturlarda maqsadlar bilan aniq bog‗lanish mavjud edi, aksariyat hollarda ushbu 
siyosat va dasturlar maqsadlar bilan faqat yashirin bog‗langan edi. Pandemiya avj 

---

163 
olgani va ushbu siyosat va dasturlarni hukumatning rivojlanish kun tartibidagi 
ahamiyatini hisobga olgan holda, ushbu zaif aloqalar BRMlarga hissa qo‗shishda 
milliy rivojlanishning parallel yoki nomuvofiq strategik maqsadlariga olib kelishi 
mumkin.