Babadjonov Saloxiddin Sobitdjonovich

Jamiyat elitar guruhi - tashkilot rahbarlari, bank prezidentlari, menejmentlar, davlat ma’sul xizmatchilari.

Aholi keng qatlamlari - uy bekalari, nafaqaxo’rlar, bolalar.

Internet informatika bo’yicha mutaxassis bo’lmaganlar xisobiga juda tez o’smoqda: doktorlar, quruvchilar, tarixchi, huquqshunos, moliyachilar, sportchilar, sayohatchilar, din hodimlari, artistlar, yozuvchilar, rassomlar.
Web texnologiyasi kompyuterga bo’lgan avvalgi qarashlarni batamom o’zgartirib yubordi. Buning hammasi odam va kompyuter interfeysining soddalashganidir.
Internet “YADRO” sini NSFNet (National Science Foundation Net) tayanch tarmog’I tashkil etib AQSh hududi bo’ylab tarqalgan 10 dan ortiq tuguni kabel orqali o’zaro birlashtirilgan. Unda axborot oqimining tezligi sekundiga 45 MBayt atrofida. (1-rasm)
Boshqa kompyuterlar shu tugunlarga to’g’ridan – to’g’ri ulangan bo’lib ular ham yuqori tezlikda axborot uzatadilar . Ulardan boshqa kompyuterlar keyingilariga ulangan va hakozolar. Foydalanuvchilarning kompyuterlari (klentlar) daraxtsimon tuzulmadagi barglarga o’xshab yashnab ko’payib boradi , shu tariqa jahon axborot tarmog’i – internet shakillanib, umutassil taraqiy etmoqda.
Tayanch tarmoqqa bevosita yoki bevosita ulangan boshqa tarmoqlar, internetning asosiy xizmatlarini bazida mujassamlashtirgan holda internetning qismlarini tashkil
etuvchi hisoblanadi. Agar biror mamlakatdagi biror kompyuter tayanch tarmoqni bog’lagan kompyuterga ulangan bo’lsa , bu mamlakat internetga ulangandir.

4. Internet global kompyuter tarmog’i

   1. 
      internetning paydo bo’lishi va tarixi
      

Ko’pchilik texnologiyalar kabi, Internet ham harbiy dastur sifatida tarqaldi. Duneda yerning birinchi suniy yo’ldoshi parvozidan so’ng, mashhur RAND Corparation Amerika ilmiy markazi mamlakatni boshqarishning strategik muammosi ustida ishlay boshladi. Bu yerda axborotlarni qanday qilib talofatlarsiz o’zatish asosiy masala edi. 1964 yil RAND firmasi quyidagi takliflarni berdi:

1. 
   Bu sistema markazlashgan boshqaruv asosida bo’lishi kerak.
   
2. 
   Sistema alohida segmentlardan iborat bo’lishi kerak. Bunda har bir tugun bir-biriga bog’liq bo’lmagan holda mustaqil qabul qilish va o’zatish qobiliyatiga ega bo’lishi kerak.
   

Mazkur tarmoq asosida paketlar kommo’tasiyasi prinsipi yetadi. Bunda har qanday xabar adres bilan ta’minlangan bo’laklardan iborat bo’ladi. Paketlar tarmoqlar orqali adres tugunida o’zatiladi va yig’iladi hamda boshlang’ich ma’lumotlar shakllanadi. Bazida paketlar adresatga bormay ham qolish mumkin, lekin xabar uni topish imkoniyatiga ega. Tarmoqdagi xabarni turli alohida vositalar– radio, telefon va boshqa turli kanallar orqali o’zatish mumkin.
Avvalda RAND, Masachuset Texnologiya instituti va Kaliforniya uneversitetlari mazkur tarmoq bilan bog’landilar. 1969 yili shu tariqa barcha harbiy superkompyuter, ilmiy tekshirish va boshqaruv kompyuterlar ulandi. Bu tarmoq ARPANET tarmog’i deb nomlanadi.
70–yillarda ma’lum bo’ldiki, asosiy xabarlar oqimini pochta va yangiliklar tashkil qilar ekan. Bu elektron pochta sistemasi va telekonferensiyalar sistemalarini yaratishga olib keldi.1982 yili tarmoqda ma'lumotlar va adreslarni o’zatishning standart to’plami qabul qilindi.
1986 yilda AKShning barcha yirik ilmiy va o’quv markazlari NASA, Salomatlik Milliy instituti va boshqalar yagona tarmoqqa ulandi. Shuning uchun
ham 1986 yilni Internet tug’ilgan yili deb qabul qilindi.
Printsp jihatdan Internet hech kim tomonidan yagona boshqarilmaydi, u har biri muvofiqlashtirilib turuvchi organlarga ega ommaviy tarmoq hisoblanadi. Biroq halqaro nodavlat Internet Society (ISOC) tashkiloti 1992 yilda to’zilgan.bu tashkilot global masshtabda tarmoqqa javob beradi va ikkita asosiy masalani hal qiladi-yagona standartlarni ishlab chiqadi va adreslarni tayinlaydi.
Bugungi kunda Internet 40000 dan ortiq alohida tarmoqlarni boglaydi. Ular turli zamonaviy axborotlarni taklif etib kelmoqdalar. Masalan, Nyu-York fond birjasi aktsiyalarini kotirovkasini Massachuset texnologiya inistitutida ko’rib chiqish mumkin.Usent sistemasi yordamida xonadon yoki global muammolarni baxslashib, muxokama qilish mumkin. Yahoo yoki Rambler izlash sistemasi orqali sizga kerakli axborot tez va soz topiladi. Masalan, oddiy tovarlarni narxidan boshlab, teatr repertiuarigacha axborot olish mumkin. Internet tarmog’i orqali bugungi kunda kundalik ro’zg’or haridlari amalga oshirilmoqda.
Elektron nashr, kutubxona sistemalari esa juda ommaviylashib ketdi. Ular yirik kutubxona va nashriyotlarni o’zaro bog’laydi. Biroq elektron pochta esa eng ko’p ommalashdi. Bu sistema bir zumda dunyoning xohlagan burchagiga xabar yetkaza oladi.