"baholash ishi va investitsiyalar" kafedrasi sangilova dinara komiljon qizi "investitsiya loyihalari bozor qiymatini

3.2. “BEKOBOD-FARM” investitsiya loyihasi yakuniy bozor qiymatini 
aniqlash va ekspert xulosasini shakllantirish 
Baholash 
ob‘ektining 
yakuniy 
qiymati 
baholash 
natijalarini 
muvofiqlashtirish — baholashga nisbatan turli yondashuvlar yordamida olingan 
natijalarni o‘lchash va taqqoslash yo‘li bilan aniqlanadi.

---

58 
Baholash ob‘ekti qiymatining yakuniy miqdori quyidagi formula bo‘yicha 
aniqlanadi
32
: 
K
yak 
= K
xar 
* S
1 
+ K
dar 
* S
2 
+ K
qiyos 
* S
3
(13) 
bu yerda, K
yak
 — baholash ob‘ektining yakuniy qiymati; K
xar
, K
dar
, K
qiyos
— 
tegishincha xarajatga oid, daromadga oid va qiyosiy yondashuvlar bilan aniqlangan 
qiymatlar; S
1
, S
2
, S
3
— har bir baholash yondashuvi uchun tanlangan tegishli 
solishtirma o‘lchovlar. 
Bunda, quyidagi shart bajarilishi lozim: 
S
1 
+ S
2 
+ S
3 
= 1 
Biznes qiymatini baholash to‘g‘risidagi hisobot tuzilishi quyidagi asosiy 
bo‘limlarni o‘z ichiga olishi lozim: 
 titul varag‘i; 
 mundarija; 
 baholash to‘g‘risidagi hisobotga ilova xat; 
 baholashga oid vazifa hamda asosiy faktlar va xulosalar; 
 mamlakat va mintaqadagi umumiy iqtisodiy vaziyat tavsifi; 
 baholash ob‘ekti mansub bo‘lgan tarmoq va bozor tavsifi; 
 biznes (korxona) tavsifi; 
 korxona moliyaviy hisoboti ma‘lumotlari tahlili; 
 baholash yondashuvlari va usullarining tanlanishi va qo‘llanilishi tavsifi; 
 baholash ob‘ektining yakuniy qiymatini aniqlash; 
 ilovalar. 
Baholanayotgan biznes (korxona) tavsifi bo‘limida quyidagilar keltiriladi: 

korxonaning tashkiliy-huquqiy shakli to‘g‘risida ma‘lumotlar; 

korxonaning tarixi to‘g‘risida ma‘lumotlar; 

faoliyat yo‘nalishlari (asosiy ishlab chiqarish faoliyati, mahsulotlar, 
xizmatlar) to‘g‘risida axborot; 
32
9-son MBMS «Biznes qiymatini baholash»ni qo‘llash bo‘yicha uslubiy ko‘rsatmalar. O‘zbekiston Respublikasi 
Mulkni 
baholash Milliy 
standarti (9-son 
MBMS) 
«Biznes 
qiymatini 
baholash»ga
ilova 

---

59 

yetkazib beruvchilar va iste‘molchilar tavsifi; 

mavsumiy va tsiklga oid omillar mavjudligi haqida ma‘lumotlar; 

korxona mulki to‘g‘risida ma‘lumotlar; 

xodimlar to‘g‘risida ma‘lumotlar; 

biznesning rivojlanish imkoniyatlari to‘g‘risida ma‘lumotlar; 

biznesdagi ulushlar bilan oldingi bitimlar to‘g‘risida axborot. 
Baholash to‘g‘risidagi hisobotning pirovard tuzilishi (bo‘limlar va kichik 
bo‘limlar soni va ularning ketma-ketligi tartibi, ularning nomi) va hajmi 
baholovchi tomonidan baholash ob‘ektining xususiyati, baholash maqsadlari, 
baholash to‘g‘risidagi hisobotning ehtimol tutilgan foydalanuvchisi hamda qonun 
hujjatlarining talablariga qarab belgilanadi. 
―Bekobod - Farm‖ investitsiya loyihasinining qiymatini 9 – son MBMS 
―Biznes qiymatini baholash‖ ni qo‘llash bo‘yicha uslubiy ko‘rsatmalarga asosan
pul oqimlarini diskontlash (POD) usuli yordamida baholash obyektidan prognoz 
davrida kutilayotgan pul oqimlarining joriy qiymatlari va baholash ob‘ektining 
prognoz davridan keyingi joriy qiymatini qo‗shish yo‗li bilan aniqlanadi.
―Bekobod - Farm‖ investitsiya loyihasining qiymatini pul oqimlarini 
diskontlash usuli yordamida aniqlash uchun dastlad loyiha bo‘yicha kutilayotgan 
pul o‘qimlari aniqlab olinadi. Pul oqimlarining hisob-kitobi 7- jadvalda berilgan. 
―Bekobod - Farm‖ investitsiya loyihasi bo‘yicha diskont stavkani 
kapitalning o‗lchangan o‗rtacha qiymati usuli yordamida aniqlaymiz. Buning 
uchun ―Bekobod - Farm‖ investitsiya loyihasining moliyalashtirish manbalarini va 
har bir manbaning qiymatini bilishimiz zarur.