Бакалаврлар учун


Download 4.54 Mb.
bet36/175
Sana19.06.2023
Hajmi4.54 Mb.
#1619167
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   175
Bog'liq
ТАРИХИЙ МАНБАШУНОСЛИК китоби

6.1. Šуръон ва қуръоншунослик.
£уръон 114 та сурадан иборат б´либ, дастлабки – Сураи фотиµани µисобга олмаганда энг узун суралардан бошланиб, у ё²ига ³ис³ара боради ва кам оят ли суралар билан якунланади. £уръон китоб µолига келгач, у к´плаб к´чирила бошлади. Шу билан бирга хал³ маънавий эµтиёжи билан бо²ли³ б´лган бош³а илмлар юзасидан ёзиладиган китобларга µам й´л очилди. Масжид ва мадрасаларда, саройларда китоб хазиналари юзага келди. Исломгача б´лган давр адабий, тарихий ва илмий манбалари бир сидира к´риб чи³илди ва µ.к.


6.2. Ќадис ва муќаддислар
Маълумки, хадислар ислом оламида £уръондан кейин иккинчи му³аддас манба µисобланиб, ижтимоий µаётнинг барча жиµатларига ´з таъсирини к´рсатган. муµаддислик (µадис йи²иш анъаналари), Расулуллоµ µаёт ва³тларидаё³ юзага келган. ¥имом ибн Муннаббихнинг (вфт. 101 µ.) «Саµийфа» асари энг ³адимий µадис µисобланади. У 138 та µадисдан иборат б´лган. Бу асарнинг VI аср µижрийда к´чирилган нусхаси са³ланиб ³олган. Исломшунос олим У.Уватовнинг хабар беришича, китоб шаклида, расмий равишда ёзилган биринчи µадис китоби хижозлик олим Ибн Шиµоб аз-Захрий (вфт. 124 µ.) ³аламига мансуб. Бу т´плам халифа Умар к´рсатмаси билан юзага келган. Умуман халифа Умар мадиналикларга хам худи шундай топшири³лар берган. ¥ижрийнинг иккинчи асрида яратилган хадис т´пламлари ичида Молик ибн Анаснинг «Муватта» номли китоби (Уватов, 9-б.) алоµида ³адрланади. Шуни µам айтиш керакки, бу асрдан к´плаб ну³сонли µадислар улар ³аторида µатто сохта µадислар µам тар³аб кетди.


6.3. Тафсир илми.
Ислом дини турли тилларда с´злашувчи хал³лар ´ртасида кенг ёйилган б´лса-да, £уръоннинг таржима ³илиш та³и³ланган, фа³ат тафсир ³илиш (айнан изоµлаш) анъанага айланган эди.
Маълумки, бирор матннинг маъносини ечиш, шарµлаш, изоµлаш тафсир дейилади. Диний маънода £уръон оятларини изоµлаш ва шу т´²рисида ёзилган китоб тафсир дейилган. Тафсирда одатда µар бир сура ёки оятнинг ³айси ерда нозил б´лгани, сурада нечта оят борлиги ва нималар хусусида гап кетиши, нозир б´лиш сабаблари батафсил ёритилади. Ислом дини тарида ва ³´лёзма фонларимизда форс, турк, урду ва бош³а тилларда бундай тафсирлар жуда к´п. аммо улардан т´³³изтаси – Тафсири Табарий, Тафсири Саолибий, Тафсири Замахшарий, Тафсири Байзовий, Тафсири Фахриддин Розий, Тафсири Жалолайн (икки Жалол) – суннийликда; Тафсири Табарий, Тафсири ¥иллий, Тафсири ¥усайний – шиалликда тан олинган ва кенг тар³алган. Марказий Осиё минта³асида к´про³ £уръоннинг татар тилида ³илинган тафсирлари тар³алган эди. с´нгги пайтларда ´збек тилида яратилган тафсирлардан соби³ муфтий Муµаммад Соди³нинг «Тафсири µилол» (Т., «Мовароуннаµр», 1991) ини мисол тари³асида келтириш мумкин.



Download 4.54 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   175




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling