Balıq kesellikleri Reje

1.Balıq keselikleri.
Azıq-awqat qawipsizligin támiyinlew boyınsha sheshiwdi talap qılıp atırǵan oǵada zárúrli máseleler jáhándıń túrli mámleketlerinde tóplanǵan tájiriybe hám ámeliyat menen sistemalı hám turaqlı túrde alısıp turıw ideyalarınıń ilgeri Balıq kesellikleri pániniń wazıypaları xalıq xojalıǵınıń ekonomikalıq rawajlanıwı menen baylanıslı ekenligin túsindiriw; studentler balıq keselliklerin úyreniw tiykarında haywan (balıq) organizmleriniń kesellikke shıdamlıgin asırıwdı úyreniw; kesellikti kemeytiw, rawajlanıw intensivligin hám organizmdi zıyan jetkeziw dárejelerin tómenletiw; keselliklerge qarsı gúres ilájların islep shıǵıw ; xalıq xojalıǵı ámeliyatında bul pánniń usıl hám jetiskenliklerinen paydalanıwdı úyreniw esaplanadı.
Zamanagoy ixtiopatologiyanıń wazıypaları. Sońǵı bir neshe on jıllıqlar dawamında balıqshılıq xojalıqlarında balıqlardı intensiv tárizde jetistiriw usılı menen baylanıslı jaǵdayda sun Shu azıqlardan paydalanıwda avıtamınoz (vitaminlar jetispewshiligi) hám elementlar almasınıwınıń aynıwı hám sonıń menen birge ayırım infeksion hám invazion keselliklerdiń rawajlanıwı baqlanadı. Ásirese, balıqcshılıq xo'jalıq! Oǵada arzan hám tolıq qımbatlı quramǵa iye bolmaǵan azıqlardan paydalanilǵanda kesellikke shalınıwshanlıq dárejesi artıp ketiwi baqlanadı. Ixtiopatologiyaniń tiykarǵı waziypası - balıqlar kesellikleriniń etiologiyasini anıqlaw hám oǵan qarsı ilajların islep shıǵıw, olardı saplastırıwdan ibarat. Kóplegen balıq túrleri kesellikleri etiologiyasi balıqlardıń jabılasına nabıt bolıwı menen ámelge asıp, bir waqtıniń ózinde balıqlarǵa bir neshe faktorlardın tásir kórsetiwi belgilengenler etiledi, Usınıń sebebinen, balıqlardıń nabıt bolıwı sebeplerin bir ǵana kesellik tásiri menen anıqlama beriwdiń ózi ayırım jaǵdaylarda jetkilikli esaplanbaydı hám sarrtarali nátiyjelerge alıp kelmeydi.
Ixtiopatolog qánigelerdiń tiykarǵı waziypası balıqlarga tásir kórsetiwshi barlıq faktorlardı dıqqat penen úyreniw hám balıqlar kesellikleri etiologiyasini anıqlaw hám de bul keselliklerge qarsı ilajlami islep shıǵıw, balıqlarning jabılasına keselleniwinin aldın alıw joilarin islep shıǵıwdan ibarat.
Balıq kesellikleriniń pániniń wazıypaları xalıq xojalıǵınıń ekonomikalıq rawajlanıwı menen baylanıslı ekenligin túsindiriw; studentler balıq keselliklerin úyreniw tiykarında haywan (balıq) organizm. Jarining kesellikke shıdamlıǵın asırıwdı úyreniw; kesellikti kemeytiw, rawajlanıw intensivligin hám organizmdi zıyan jetkeziw dárejelerin tómenletiw; keselliklerge qarsı gúres ilajların islep shıǵıw ; xalıq xojalıǵı ámeliyatında bul pánniń usıl hám jetiskenliklerinen paydalanıwdı úyreniw esaplanadı.
Zamomviy ixtiopatologiyaning wazıypaları. Sońǵı bir neshe on jıllıqlar dawamında balıqchilik xojalıqlarında balıqlarni intensiv tárzde jetistiriw usılı menen bog£liq jaǵdayda sun Shu azıqlardan paydalanıwda avıtamınoz (vitaminlar jetispewshiligi) hám elementlar almasınıwınıń aynıwı hám sonıń menen birge ayırım infeksion hám invazion keselliklaming rawajlanıwı baqlanadı. Ásirese, balıqchilik xo'jaIik! arida arzan hám tolıq qımbatlı quramǵa iye bolmaǵan azıqlardan paydalanilganda kesellikke beriluvchanlik dárejesi artıp ketiwi baqlanadı. Ixtiopatologiyaning tiykarǵı waziypası - balıqlar kesellikleriniń etiologiyasini anıqlaw hám oǵan qarsı ilajtadbirlami islep shıǵıw, olardı saplastırıwdan ibarat. Kóplegen balıq túrleri kesellikleri etiologiyasi balıqlarning jabılasına nobud bolıwı menen ámelge asıp, bir waqtıniń ózinde balıqlarga bir neshe omillaming tásir kórsetiwi belgilengenler etiledi, Usınıń sebepinen, balıqlarning nobud bolıwı sebeplerin bir ǵana omii tásiri menen anıqlama beriwdiń ózi ayırım jaǵdaylarda jetkilikli esaplanbaydı hám sarrtarali nátiyjelerge alıp kelmeydi.
Ixtiopatolog qánigelerdiń tiykarǵı waziypası balıqlarga tásir kórsetiwshi barlıq faktorlardı dıqqat penen úyreniw hám balıqlar kesellikleri etiologiyasini anıqlaw hám de bul keselliklerge qarsı ilajlami islep shıǵıw, balıqlarning jabılasına kesellanishining aldın alıw yoilarini islep shıǵıwdan ibarat.
Balıq kesellikleri pániniń basqa pánler menen baylanıslıgi. Balıq kesellikleri páni Ixtiologiya, Balıqchilikning biologiyalıq tiykarları, Ulıwma parazitologiya, Epizootologiyaning ulıwma tiykarları, Suwdiń gidrokimyosi, Gidrobiologiya hám basqa pánler menen bekkem baylanıslı.
Balıq kesellikleri pániniń áhmiyeti. Balıq kesellikleri pániniń tiykarların, suw háwizlerinde balıq jetistiriwde sırtqı ortalıq faktorlarınıń balıqlarga tásirin biliwleri zárúrli. Balıqlarda kesellik payda etiwshi barlıq simptomlar hám balıq keselliklerin emlew usılların biliwleri zárúr. Balıqlarda kesellik payda etiwshi barlıq simptomlar balıqlarni emlew usıllarında hám profilaktikalıq ilajtadbirlarda keselliklerge kesellikti anıqlaw (diagnostika ) qoyıwda tiykarǵı orın iyeleydi. Balıqchilikni intensiv rawajlandırıw usılları suw háwizlerinde balıqlarni kesellikleri menen baylanıslı, sebebi balıq keselliklariga zamanagóy qarsı gúres usılları qollanilmasa balıqlarni jemisdorligi tómenlep ketiwi muinkin. Sol sebepli balıq keselliklerin úyreniw hám keselliklerge qarsı gúres usılların islep shıǵıw zárúrli áhmiyetke iye.
Balıq tiri jonivor bolıp tabıladı. Ol kesellenedi, ósiw hám rawajlanıwdan orqada qaladı, nátiyjede balıq jemisdorligi pasayadi. Kesellik degende organizmdiń flziologik funksiyalarınıń noimalligining aynıwı bolıp tabıladı. Egerde sırtqı hám ishki tásirotlarga organizmdiń kelisiwi buzilsa, balıq basqarıw ózgeshelikin joǵatadı, immuniteti pasayadi, balıqlar kesellikke jolıqadi.
Balıqlar kesellikleri balıqchilik salasınıń rawajlanıwda saldamlı máseleler keltirip shıǵarayotganligini esapqa alǵan halda,
“Balıqlar kesellikleri” atlı oqıw qoilanm a islep shıǵıldı. qollanılatuǵın usıl hám qurallardı úyrenedi.
2.Balıq keseliklerinin rawajlanıwı hám kelip shıǵıw sebepleri.
Patologiya tiykarıari hám “kesellik” túsinigi. Tiri organizm jáne onıń barlıq qásiyetleri organizm hám de jasaw ortalıǵı ortasındaǵı óz-ara málim bir munasábetler menen belgilenedi. Balıqlar ushın suw tekǵana jasaw ortalıǵı retinde suwdiń temperatura terbelisleri, suw quramında erigen elementlar quramı zárúrli áhmiyetke iye esaplanıwı, bálki bunda tikkeley suw háwizinde jasawshı hár qıylı haywanlar hám ósimlikler, balıqlarning suw ortalıǵında háreketleniw sharayatları, azıqlanıw sharayatları, kóbeyiwi sıyaqlı bir qatar faktorlar da sezilerli áhmiyetke iye esaplanadı. Organizm hám ortalıq - ajıratıp bolmaydı bir pútinlikti shólkemlestirip, usınıń sebepinen organizm dárejesinde ámelge oshuvchi processlerdi xarakteristikalaw, onıń jasaw ortalıǵından pútkilley bólek jaǵdayda ámelge asırılıwı múmkin emes. 0 'z gezeginde organizm kóplegen organlai- vatizimlarining bir pútinlikte funksiya orınlawınan shólkemlesken. Balıqlar organizminde organlar hám toqıma kletkaları gruppalarınıń birgelikte, uyqaslıqta fimksiya orınlawı tikkeley nerv hám gumoral sistema arqalı muwapıqlastırıladı.
Bunnan tısqarı, balıqlar háreketleniwi nátiyjesinde hár qıylı jasaw ortalıqlarına túsip qalıwları múmkin. Bunda organizmdiń sawlıǵı mekeme etiliwi, yaǵnıy jasaw ortalıǵına iykemlesiw ózgesheligi kórinetuǵın boladı. Biraq, bunda organizmdiń jasaw ortalıǵı ózgerislerine salıstırǵanda iykemlesiw ózgesheligi hám sonıń menen birge organizmdiń óz bir pútkilligin saqlawǵa jóneltirilgen ózgeshelikiniń. ámelge asıwı dárejesi málim bir shegara ma`nisiariga iye esaplanadı. Eger sırtqı ortalıq sharayatlarınıń ózgerislerine salıstırǵanda organizmdiń maslasıwshanlıq ózgesheligi múmkinshilikleri normaınan asırılsa, ol jaǵdayda organizmde normativ fiziologikalıq funksiyalaming aynıwı belgilengenler etiledi. Funkstyalar aynıwına juwap formasında ayırım kompensatsion mexanizmler jumısqa túsedi, bunda organizmdiń bir pútkilliginiń izdan shıǵıwına oh'b keliwshi buzılıwlami organizm ushın unamlı esaplanǵan dárejede teń salmaqlılıqlastırıw procesi aktivlesedi.
Kesellik - bul organizmdiń normativ fiziologikalıq funksiyaları izdan shıǵıwına alıp keliwshi sırtqı yamasa ishki qozǵawtıwshılarǵa salıstırǵanda juwap reaksiyası esaplanıp, organizmdiń maslasıwshanlıq hám qorǵaw mexanizmleriniń maqsetke jóneltirilish dárejesiniń susayishidan shólkemlesken, Organizmdiń maslasıwshanlıq dárejesi hám qásiyetleri bir qatar jaǵdaylarda onıń bólek sistemaları boyınsha yamasa bir pútkil jaǵdayına salıstırǵanda kesellikler kelip shıǵıwında hai etiwshi rol oynaydı. Kesellikler organizmde ulıwma kóriniste yamasa bólek organlar sistemalarında hár qıylı sebepler tásirinde muwapıqlasıw ózgeshelikiniń susayishi áqibetinde júzege keledi. Kesellik jasaw ortalıǵı qásiyetleri keskin tárzde ózgeriwi dawamında yamasa ádetten tısqarı tásir kórsetiwshi faktor júzege kelgen jaǵdaylarda payda boiadi hám bul kóriniste jasaw ortalıǵınıń ózgeriwiari sharayatında organizmde muwapıqlastırıwshı regulatsiya tártibi qarar tapqan. Barlıq keselliklerde organizmdiń ulıwma kóriniste zıyanlanıwı kuzatilib, sonıń menen birge ayırım organlardıń kesellik qásiyetlerine barlıq jaǵdayda ózgeriwge dús keliwi belgilengenler etiledi.
Keselliklerdi júzege keltiretuǵın sebepler júdá kóp hám hár qıylı esaplanadı. Balıqlarda júzege keliwshi barlıq kasailiklar ulıwma jaǵdayda eki úlken gruppalarǵa ajratılıwı múmkin: juqpalı (parazitar) kasailiklar hám bunda bul keselliklerdiń sebebi keselliktiń tiri qozǵawtıwshı! aridaii shólkemlesken, ikldnchi gruppanı juqpalı bolmagan kasailiklar shólkemlestirip, bul kasailiklar sebebi tiykarlanıp sırtqı ortalıq sharayatlarınıń ózgerisleri (ásirese kúshli hám keskin tárzdegi ózgerisler) esaplanadı yamasa organizmde elementlar almasinuvi aynıwı hám organlardıń muwapıq jaǵdayda islew procesi izdan shıǵıwı tiykarǵı sebeplerden biri esaplanıwı aytıp ótken. Balıqlaming juqpalı kesellikleri óz gezeginde ol áne eki gruppaǵa bólinedi: infeksion hám invazion kasailiklar. 1. Keselliklerdi júzege keltiretuǵın sebepler júdá kóp hám hár qıylı esaplanadı. Balıqlarda júzege keliwshi barlıq kasailiklar ulıwma jaǵdayda eki úlken gruppalarǵajratılıwı múmkin: juqpalı (parazitar) kasailiklar hám bunda bul keselliklerdiń sebebi keselliktiń qozǵawtıwshı! aridaii shólkemlesken, ikldnchi gruppanı juqpalı bolmagan kasailiklar shólkemlestirip, bul kasailiklar sebebi tiykarlanıp sırtqı ortalıq sharayatlarınıń ózgerisleri (ásirese kúshli hám keskin tárzdegi ózgerisler) esaplanadı yamasa organizmde elementlar almasinuvi aynıwı hám organlardıń muwapıq jaǵdayda islew procesi izdan shıǵıwı tiykarǵı sebeplerden biri esaplanıwı aytıp ótken. Balıqlaming juqpalı kesellikleri óz gezeginde ol áne eki gruppaǵa bólinedi: infeksion hám invazion kasailiklar. Toqmalar elementler almasınıwınıń aynıwı.
Balıqlami sapasız azıq menen azıqlantırıw kóbinese ulami avıtamınozǵa o lib keledi hám patologikalıq kemshiliklaming shemirshek da bolıwına sebep boladı. Jigami basıwı, saǵaq anemiyasi, ishek diywallarındaǵı ózgerisler, búyrek, nerv sisteması aynıwı júz beredi. Egerde v vitamini jetispese nuklein kislotaları sintezi,may, ug'levodlar almasinuvi buz'ladı. A vitamini jetiwmegende dene oramınıń elastiklik ózgesheligi buz'ladı, kóz shaq perdesiniń tınıqlıǵı buz'ladı. D vitamini jetiwmasligida almasinuvi buz'ladı hám baiiq ósiw hám rawajlanıwdan orqada qaladı. Avıtamınoz waqtında balıq jaqsı awqatlanmaydi, ósiw toqtaydı. Sırtqı ortalıq taktorlariga salıstırǵanda qarsılıq kórsetiw hám shıdamlılıq qábileti de pasayadi. Balıq keselliklerge beriluvchan boladı. Bulaming barlıǵı balıqlarning ólimine alıp keledi.
Sol sebepli de balıqlami jasalma azıq menen azıqlantirishda bárinen burın beriletuǵın omuxta yemining quramına itibar beriw zálel. Ásirese, házirgi kúnde tayarlanatuǵın omuxta jemlerge salıstırǵanda tábiyiy azıq áhmiyeti úlken bolıp tabıladı. Nekrozda ayriqsha ózgerisler kletkalar (yadro hám sitoplazma burıwıp qaladı ) hám kletkalararo elementda baqlanadı. Nekroz átirapı ajralıp túsedi (kletka yadrosı hám citoplazması bujmayadi) yamasa irińlab iriydi; kletka tesigi o'mida tırtıq payda boiadi. Nekrozning qurǵaqlay yamasa koagulatsion (oigan kletka quriydi), h o i yamasa kollikvatsion (nobud boigan kletka iriydi) xili ajratıladı. Organizmdiń qandayda bir jerinde nekroz vujudga keliwi, onıń ulıwma jaǵdayına unamsız tásir kórsetedi. Dene maydanı daǵı toqımalar nekrozga ushırasıp iriganda, kóbisi olarda patogen mikroblar kópayadi. Sol sebepli irigan toqımalar xirurgiya y o ii menen alıp taslanadı.