Balıqshılıq xojalıqlarınıń taza tarawları pánine kirisiw

Akvakulturanin’ tiykarg‘i o’nimlerin jetistiretug‘in ma’mleketler (FAO mag‘liwmati)

Ma’mleket	2016 jili akvakultura o’nimleri ko’lemi mln.t. (suw o’simliklerinen basqa)
Qitay	49,2
Hindstan	5,7
Indoneziya	5,0
Vetnam	3,6
Bangladesh	2,2
Egipet	1,4
Norvegiya	1,3
CHili	1,0
Myanma	1,0
Tailand	1,0
Fillipin	0,8
YAponiya	0,7
Braziliya	0,6
Koreya Respublikasi	0,5
Basqa ma’mleketler	6,0

Rossiya tovar baliq jetistiriu boyinsha du’nya ju’zi ma’mleketlerinin’ u’shinshi onlig‘ina kirip, du’nya ju’zlik akvakulturanin’ 0,3 % g‘ana quraydi.

2030 jilg‘a kelip du’nya ju’zlik akvakulturanin’ o’siwi 2016 jilg‘a salistirg‘anda 37 % bolip, al 2016-2030 jillarda ortasha jilliq o’siw tempi 2,1 % boladi. Bul ko’pshilik industrial ma’mleketlerde akvakultura o’ndirisinin’ stagnatsiyasi ha’m Xitayg‘a karag‘anda Indoneziya ha’m basqa tropik ma’mleketlerde tovar baliq jetistiriw joqari tempte o’siwi menen tu’sindiriledi.

Ha’wiz akvakulturasi Rossiyada 90-jillardin’ basinda uliwma o’rshitiletug‘in baliq ko’leminin’ 80 % in quradi. 80-jillardin’ aqirinda ha’wiz xojaliqlarinda tovar baliq jetistiriw 260 min’ tonnag‘a jetti. Al o’tken a’sirdin’ son’g‘i jillari aqirinda tovar baliq o’ndirisinde to’menge tu’siw gu’zetildi ha’m 35 min’ tonnani quradi, al 2001 jili bul ko’rsetkish 67 min’ tonnag‘a jetti. Rossiyada ha’wizler maydani 76,3 min’ ga bolip, oni keleshekte 125 min’ ga jetkeriw rejelestirilmekte. Bul baliq o’ndirisinin’ 400 min’ tonnag‘a joqarilatiug‘a mu’mkinshilik beredi.

Industrial akvakultura – industrial baliq o’rshitiw xojaliqlari energiya islep shig‘ariwshi ka’rxanalardan shiqqan jilli suwlardi paydalaniw menen a’melge asiriladi. Ha’zirgi waqitta Rossiyada suw maydani 300 min’ kv.metr shamalas 50 ge jaqin o’ndirislik baliq fermalari bar. O’ndirislik ko’lemi ha’zirgi wakitqa shekem jilina o’nimnin’ shig‘isi (vixod) 20-200 kg/m² esabinan 20 min’ tonnag‘a jetti. Tiykarg‘i ob’ekt sipatinda karp, forel, sterlyad, lena osetri o’rshitiledi.

Du’nya ju’zlik akvakulturanin’ rawajlaniw dinamikasi baliq o’nimi o’ndirisinin’ joqarilap baratirg‘anin ko’rsetedi. 1975 jili akvakulturanin’ u’lesi uliwma baliq o’ndirisinde 11 % ke jaqin bolsa, bul ko’rsetkish keyingi jillarda 1985 – j. – 12,3%, 1994-j. – 20,6%, 2001 – j. – 34,4% boldi. 2006-jilg‘a kelip bul 43% quradi, yamasa 45,5 mln. tonna 63 mlrd AKSH dollarina ten’ baliq o’nimi shig‘arildi. 2008-jili bul ko’rsetkish 52,5 mln. tonna bolip, bahasi 98,4 mlrd. AKSH dollarina ten’ boldi. Sonin’ menen birge akvakulturada 2008-jili 106 mlrd. AKSH dollarina ten’ 68,3 mln. tonna suw o’simligi o’nimi islep shig‘arildi. 2012-jili dunyada akvakultura o’nimi 66,6 mln. tonna yamasa uliwma du’nyaju’zlik baliqshilik xojalig‘inin’ 160,2 mlrd AKSH dollarina ten’ bolg‘an 42,2% quraydi.

1 tablitsa