Bank auditi

3.  Buxgalteriya hisobi va hisoboti operatsiyalarini tekshirish 
 
Buxgalteriya  ishlarini  tekshirish  Markaziy  bankning  1,  27,  60,  61-sonli 
yo‘riqnomalariga,  98-V-sonli  Tartibiga,  290  -  sonli  «O‘zbekiston  Respublikasi 
Tijorat  banklarida buxgalteriya  hisobi hisobradamlar  Rejasi» ga,  ularga kiritilgan 

---

qo‘shimchalar  va  o‘zgarishlarga  hamda  Markazny  bankning  boshqa  meyoriy 

hujjatlari  asosida  amalga  oshiriladi.  Tekshiruv  buxgalteriya  bo‘limida  nshlariipg 
qay  darajada  yo‘lga  qo‘yilganligini  ko‘rishdan  boshlanadi.  Bunda  bo‘lim  Ish 
Rejasining va ish targibining mavjudligi, xodimlar o‘rtnsida vazifalarnnng to‘g‘ri 
taqsimlanishi,  ularning  zaruriy  qo‘llanmalar  bilai  ta’miilanganligi,  xodimlarning 
o‘z ishlariga oid qo‘llanmalarni qay daraja bilnshlarn darajasi o‘rganiladi. 
Birinchi  navbatda  oxirgi  sanaga  buxgalteriya  kuilnk  balalsi  talab  qilinib, 
kunlik  balans  zaruriy  tarzda  to‘liq  tahlil  qilib  chiqiladi.  SHundan  so‘ng  sintetik 
(yig‘ma)  va  analitik  (yoyma)  hisoblarning  bir-biriga  mosligi  ularni  solishtirish 
yo‘li  bilai  birma-bir  tekshiriladi.  Buidan  tashqari  bo‘limda  mijozlarga 
hisobraqamlar  va  subhisobvaraqlar  ochish  tartibi,  ularning  yuridik  hujjatlarining 
to‘g‘rn rasmiylashtirilganligi va to‘liqligi, ochilgan va yopilgan hisobvaraqlarning 
61-shakl  kitobda  o‘z  vaqtida  va  to‘g‘ri  ro‘yxatga  olinishi  va  qayd  qilinishn, 
mijozlar  bilsh!  xizmat  ko‘rgasish  bo‘yicha  shartpomalariing  to‘liq  va  qonuniy 
tuzilganligi, mijozlardan ko‘rsatilgan xizmatlar uchup xizmat haqlarining to‘g‘ri va 
to‘liq  o‘rnatilganligi  va  hisoblanishi  hamda  undirilishi,  kunlik  hujjatlarnipg 
rasmiylashtirilishi,  qabul  qilinishi  va  o‘tkazilishi,  bo‘limda  so‘ngi  nazoratning 
yo‘lga qo‘yilganligi -yo‘riqnomalar-ga asosan ko‘riladi. 
Ma’muriy-boshqaruv  xarajatlari  amaliyoglarning  to‘g‘riligi,  xarajatlarning 
tegishli  hisob  raqamlarda  to‘g‘ri  aks  ettirilgailigi  Markaziy  Bankning  61-
yo‘riqnomasi va 290-sonli hisobvaraqlar Rejasi asosida tekshiriladi. 
Bulardan  tashqari  buxgalteriya  hisobi  va  hisoboti  operatsiyalarini 
tekshirishda quyidagilarga e’tibor qaratiladi: 
• hujjatlarning arxivga topshirilishi va saqlanishiga; 
• «Tuzatish orderlari» kitobchasining yuritilishiga; 
•  bank  xizmatlari  va  kreditlar  bo‘yicha  foizlarning  o‘z  vaqtida 
hisoblanishiga; 
• Vazirlar Mahkamasining 327-sonli Qarori talablariga rioya qilinishiga; 
• 615-sonli yo‘riqnoma talablarining to‘g‘ri bajarilishiga; 
•  bank  faoliyatiga  tegishli  soliqlar  va  boshqa  o‘tkazmalariing  o‘z  vaqtida 
to‘g‘ri hisoblanishi va to‘lanishi; 
•  xizmat  safari  xarajatlari  uchun  mablag‘lar  berish  va  ular  bo‘yicha  hisob-
kitoblarning o‘z vaqtida va to‘g‘ri bajarilishiga; 
•  mehnatga  haq  to‘lash  fondidan  40  foizlik  ajratmalarning  o‘z  vaqtida 
hisoblanishi va o‘tkazilishiga; 
  • tovar-moddiy qimmatliklarniig omborxonaga kirim qilish va chiqim qilish 
tartibiga; 
•  asosiy  vositalarga  eskirnsh  xarojatlarni  o‘z  vaqtida  va  to‘g‘ri 
hisoblanishiga; 
•  ish  haqqiga  mablag‘lar  borish  bo‘yicha  1-sonli  kartochkaning  to‘g‘ri 
yuritilganligiga; 
•  har  xil  xizmatlar  (qo‘riqlash,  aloqa)  uchun  to‘lovlariiig  o‘z  vaqtida  va 
to‘g‘ri to‘lanishiga; 
• ishonchnomalarni berish tartibiga; 
• inkasso topshnriqnomalarini hisobining yuritilishiga; 

---

• xo‘jalik sudlariniig ijro varaqalarini hisobi va ularni to‘lanishi tartibga; 

• K-1 va K-2 inqg hisobining to‘g‘ri yuritilishnga; 
• balansdan tashqari hisobraqamlar qoldiqlarining haqqoniyligiga; 
• bank siriga rioya qiliiishiga. 
 
 
O‘z bilimini tekshirish bo‘yicha savollar 
1. Mijozlarga hisob-kitobvaraqlarini ochish tartibi. 
2. Hisob-kitor operatsiyalarining auditi. 
3. CHet el valyutasidagi operatsiyalarni auditdan o‘tkazish tartibi. 
4. Naqd chet valyutasidagi operatsiyalar qanday audit qilinadi? 
5. Inkasso operatsiyalarini audit qilish. 
6. Banklarning vakillik hisobvaraqlarini audit qilish tartibi. 
 
 

---