~ 22 ~
- bankning boshqa banklardagi hisobvaraqlari bo’yicha foizlar;
- olingan kreditlar bo’yicha to’langan foizlar;
- qimmatli qog’ozlar bo’yicha to’langan foizlar;
- boshqa foizli xarajatlar.
Respublikamiz tijorat banklari foizsiz xarajatlariga quyidagi xarajat
turlari kiritilgan:
-
komission xarajatlar;
- xorijiy valyutadagi zararlar;
- qimmatli qog’ozlarni sotib olish va sotish hisobvaraqlari bo’yicha
zararlar;
- investitsiyalardan ko’rilgan zararlar;
- boshqa foizsiz xarajatlar.
Respublikamiz tijorat banklarining operatsion xarajatlariga quyidagi
xarajat turlari kiritilgan:
- ish haqi va unga tenglashtirilgan xarajatlar;
- ijara to’lovlari;
- transport va safar xarajatlari;
- ma’muriy xarajatlar;
-
xayriya xarajatlari;
- amortizatsiya xarajatlari;
- sug’urta, soliqlar va boshqa xarajatlar.
Bizning
fikrimizcha, tijorat banklari xarajatlarini ikki yirik guruhga, ya’ni
foizli va operatsion xarajatlarga bo’lib o’rganish
maqsadga muvofiq, bank
xarajatlarini bir necha guruhlarga ajratish esa, amaliy ahamiyatga ega emas. DAT
“Asakabank” Farxod filialida ham xarajatlarni ikki guruhga bo’lishni
amalga
oshirdik.
Hozirgi vaqtda, g’arb iqtisodiy adabiyotlarida tijorat banki xarajatlarini ichki
taqsimlash masalasini ilmiy asosda o’rganishga katta e’tibor qaratilmoqda. Bunda
asosiy e’tibor bankning har bir funktsional va hududiy bo’linmasining
yalpi
foydani yuzaga keltirishdagi ishtirokini va yalpi xarajatlardagi salmog’ini aniq
~ 23 ~
belgilashga qaratiladi. SHunisi harakterliki, tijorat
banklarining bevosita foyda
keltiradigan bo’linmalari faoliyatining samaradorligini ta’minlaydigan, lekin o’zi
daromad keltirmaydigan bo’linmalarining oqilona xarajatlari miqdorini aniqlash
muhim ahamiyat kasb etadi. Bunday bo’linmalar majmui xarajat markazlari (HM)
deb ataladi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
