Bap new indd

Tayanısh túsinikler: aylanbalı qozǵalıstaǵı tezleniw, orayǵa umtılıw-
shı tezleniw.
1. Shofyor avtomobiline radiusı 30 sm bolǵan dóńgeleklerdiń ornına 32 sm li dóńge-
leklerdi ornalastırıp aldı. Eger spidometr 60 km/saat tezlikti kórsetetuǵın bolsa, tiy-
karında bul avtomobil qanday tezlik penen júredi?
2. Ne ushın aylanbalı teń ólshewli qozǵalısta kórinetuǵın tezleniw orayǵa umtılıwshı 
tezleniw dep ataladı?
a =υ
2 
54-súwret. Orayǵa 
umtılıwshı tezleniwdiń 
baǵıtı.
A
O
R
υ
→
a
→
53-súwret. Aylanbalı 
teń ólshewli qozǵalıstaǵı 
tezlikler vektorlarınıń 
ayırması.
A
1
O
R
υ
→
1
υ
→
1
Δυ
→
Δυ
→
υ
→
2
A
2
R
–
a =10
2 
m = 4 m
25 s
2
s
2
.
.

---

65
III bap. Aylanbalı teń ólshewli qozǵalıs
1. Uzınlıǵı 25 sm bolǵan jipke baylanǵan sharik 5 m/s sızıqlı tezlik penen aylanbaqta. 
Shariktiń orayǵa umtılıwshı tezleniwin tabıń.
2. Avtomobil 90 km/saat tezlik penen teń ólshewli qozǵalmaqta. Eger avtomobildiń 
dóńgeleginiń radiusı 35 sm bolsa, dóńgelektiń shetindegi noqatlardıń orayǵa umtılıw-
shı tezleniwin tabıń.
3. Radiusı 12 sm bolǵan sharlaytuǵın dúzilistiń diskisi 1 minutta 1200 ret aylanadı. 
Disktiń aylanıw kósherinen eń uzaq noqatınıń orayǵa umtılıwshı tezleniwin anıqlań.
4. Velosiped 12 m/s tezlik penen qozǵalmaqta. Dóńgelek shetindegi noqattıń orayǵa 
umtılıwshı tezleniwi 250 m/s
2
. Onıń dóńgeleginiń radiusı qansha?
5. Ventilyatordıń párriginiń radiusı 15 sm, aylanıw jiyiligi 20 1/s, Ventilyator párriginiń 
aylanıw dáwirin, múyeshlik tezligin hám párriktiń ushındaǵı noqattıń sızıqlı tezligi 
menen orayǵa umtılıwshı tezleniwin tabıń.