Barakaуev m., Shamsiyev а., G’oyibnazarova g

Izoh. Odatda ajratib taqdim etilgan tushunchalardan birini o‘qituvchi 
namuna sifatida bajarib ko‘rsatishi maqsadga muvofiq.  
3. TA’LIM OLUVCHILAR MUSTAQIL ISHLARINI TASHKIL 
ETISH SHAKLLARI, MAZMUNI VA TURLARI 
3.1. Mustaqil ishlarni tashkil etish shakllari 
Ta’lim oluvchilar mustaqil ishlarini tashkil etish ularda metodik, 
pedagogik, psixologik bilim, malaka va ko‘nikmalar hamda shaxsiy 
dunyoqarash, ijtimoiy faollik, shuningdek, ular 
mustaqil fikrlashini 
shakllantirishga qaratilgan tadbirlar tizimini o‘z ichiga oladi. Ta’lim 
oluvchilarning mustaqil ishlarini to‘g‘ri yo‘lga qo‘yish mazkur fan o‘quv rejasi 
va fanlar dasturlarida ko‘zda tutilgan kasbiy bilim, malaka va ko‘nikmalarni 
yetarli darajada, kam vaqt va kuch sarflagan holda egalashlarini ta’minlaydi. 
Pirovardida, ta’lim jarayonini takomillashtirish, hamda ta’lim oluvchilarda 
ijodiy fikrlash, mustaqil o‘rganish ko‘nikmalarini shakllantirish imkoniyatlari 
oshadi. Bunda Mustaqil ish uchun beriladigan topshiriqlarning shakli va hajmi, 
murakkablik darajasi mazkur yo‘nalish bo‘yicha ta’lim oluvchilarda 
ko‘nikmalar hosil bo‘lishini oshib borishidan kelib chiqqan holda o‘zgartirib 
borish maqsadga muvofiq hisoblanadi.
O‘quv rejasida belgilangan fanlari bo‘yicha ta’lim oluvchilar mustaqil 
ishlarini tashkil etishda ularning akademik o‘zlashtirish darajasi va shaxsiy 

---

22 
qobiliyatini hisobga olgan holda quyidagi shakllardan foydalanish maqsadga 
muvofiq: 

fanning ayrim mavzularini o‘quv adabiyotlari yordamida mustaqil 
o‘zlashtirish, o‘quv manbalari bilan ishlash; 

seminar mashg‘ulotlariga tayyorgarlik ko‘rib borish; 

o‘rganilayotgan fanning eng dolzarb muammolarini qamrab oluvchi 
referatlar yozish;

laboratoriya ishlarini bajarishga tayyorgarlik ko‘rish; 

hisoblashga doir va grafik ishlarini bajarish; 

ijtimoiy, iqtisodiy, siyosiy mavzularda bo‘lib o‘tadigan ilmiy, amaliy 
konferensiya, seminar mashg‘ulotlar va davra suhbatlariga tayyorgarlik 
ko‘rish va ularda qatnashish; 

 turli jamg‘armalar tomonidan tashkil qilingan tanlovlarda ishtirok etish; 

 o‘rganilayotgan fan bo‘yicha mavjud asosiy ilmiy adabiyotlarga 
annotatsiya yozish va boshqalar. 

bahs-munozarali savol va topshiriqlarga tayyorgarlik ko‘rish; 

ilmiy-metodik to‘garaklarda ishtirok etish; 

ko‘rgazmali qurollar tayyorlash; 

ilmiy-metodik maqola, tezislar va ma’ruza matnlarini tayyorlash; 

ko‘rgazmali vositalar tayyorlash; 

kurs ishi (loyihalari)ni bajarish; 

 “ta’lim oluvchi-o‘qituvchi-kutubxona” kunida fan bo‘yicha yangi o‘quv 
adabiyotlari sharhini o‘qituvchi bilan hamkorlikda tayyorlash; 

 axborot resurs markazida belgilangan mavzular bo‘yicha nazariy va 
amaliy ma’lumotlarni yig‘ish, qayta ishlash va muayyan tizimga solish; 

 belgilangan mavzular bo‘yicha zamonaviy axborot texnologiyalari 
yordamida taqdimot materiallari tayyorlash; 

 fakultativlar va maxsus seminarlar ishlarida ishtirok etish; 

---

23 

o‘rganilayotgan fan bo‘yicha yangi o‘quv adabiyotlari bilan tanishib 
chiqish va o‘qituvchi bilan hamkorlikda uning sharhini tayyorlash; 

ta’lim oluvchilar turar joyidagi “Ma’naviyat-ma’rifat” xonasi, 
kutubxona, zamonaviy axborot texnologiyalar markazi imkoniyatlaridan 
foydalanilgan holda mustaqil bilim olish jarayonlarida ishtirok etish va h.k. 
Mustaqil ishning barcha shakllarini ilg‘or ta’lim texnologiyalari asosida 
tashkil qilishga tizimli yondashish muhim hisoblanib, bunda quyidagilarga amal 
qilish talab etiladi: 

uning barcha bosqichlarini muvofiqlashtirish va uzviylashtirish;

mustaqil ishni bajarilish sifati ustidan qat’iy nazorat o‘rnatish; 

 nazorat qilish mexanizmini yaratish va takomillashtirib borish;

mustaqil ish nima maqsadda berilayotganligi (yangi bilimlarni o‘zlashtirish, 
mustahkamlash, ijodiy faollikni oshirish, amaliy ko‘nikma va malakalarni 
shakllantirish va h. k.) asoslanishi; 

bajariladigan vazifa, topshiriqlarning aniq ravshan belgilanishi; 

ta’lim oluvchilarning topshiriqlarni bajarish algoritmi va zamonaviy ta’lim 
texnologiyasi usullaridan yetarli darajada xabardor bo‘lishi;

maslahat va boshqa yordam turlarining to‘g‘ri belgilanishi (yo‘llanma va 
ko‘rsatma berish, mavzuning mazmuni va mohiyatini tushuntirish, topshiriqlarni 
bajarish usullari bo‘yicha tushuncha berish, muammoli holatlarni birgalikda hal 
qilish va h. k.); 

hisobot shakli va baholash mezonini aniq belgilash;

nazorat vaqti, shakli va turlarini aniq belgilab olish (amaliy, seminar, 
laboratoriya mashg‘ulotlari, maslahat yoki nazorat uchun maxsus ajratilgan vaqt, 
ma’ruza yoki referat matni, bajarilgan topshiriqlar, uy vazifasi daftari, nazorat 
ishlari, ko‘rgazmali jihozlar, ijodiy ishlar, bajarilgan ish mohiyatini tushuntirib 
berish, yozma shaklda bayon qilish va h. k.) talablarini bajarish zarur. 

---

24