Batafsil bayon etilgan
Download 1.65 Mb. Pdf ko'rish
|
xronologiya va metorologiy (1)
55 Malikshox kalendarni tartibga keltirish ishini taniqli astronom va matematiklar zimmasiga yuklab, ularning ishiga raxbarlik qilishni Umar Xayyomga topshirdi. Ularga yil boshini bahorgi tun-kun tengligiga (Navro‗z muvofiq keltirish qo‘yilgan edi. Buning uchun 366 kundan iborat kabisa yili kiritiladi. Umar Xayyomning kalendariga Fransuz inqilobi davrida amal qilinganligi haqida fikrlar mavjud. Uning kalendar islohoti haqida Ulug‘bekning ―Kuragoniy jadvali‖da, shuningdek Ozarbayjonlik buyuk matematik va astronom Nasriddin at-Tusiy (1201-1274 rahbarligida XIII asrning ikkinchi yarmida Maraka rasadxonasida tuzilgan ―Elxoniylar jadvali‖da ham ma‘lumot berilgan. Bu kalendar Umar Xayyom kalendari deyilishi bilan birga, kо‗pincha Malikshox sharafiga Jaloliy kalendari deb ham yuritilgan. Umar Xayyom kalendarida kabisa yillari hisobi Yulian kalendaridan farq qiladi. Unda 28 yil ichida Yulian kalendaridagidek har tо‗rtinchi yili, keyingisi о‗ttiz ikkinchi yilda emas, balki besh yil о‗tkazib о‗ttiz uchinchi yilda qо‗shiladi. Demak, Yulian kalendari bо‗yicha 32 yilda sakkizta kabisa yili bо‗lsa, Umar Xayyom kalendarida 33 yilda sakkizta kabisa yili bо‗ladi, ya‘ni: 365·25 + 366·8 = 12053 sutka 12053:33 - 365.2424 sutka Bu esa tropik yildan 0.0002 sutka ortik, xolos. Umar Xayyom kalendarida 4500 yildan ortiq vaqtda bir sutka xato kelib chiqadi. Umar Xayyom kalendari Eronda 1079 yil 15 martdan (Malik erasi) XIX asrning о‗rtalarigacha qо‗llanilgan. 43 Umar Xayyom o‗zining ―Navro‗znoma‖ kitobida ham ―Navro‗z‖ bayrami tarixi, Eron kalendaridagi barcha oylarga tavsif bergan. Uning nomlanishini tushuntirgan, shuningdek Eron kalendari tarixini qisqacha izohlagan. Download 1.65 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling