Baxriddinova n. M. Zaripova m. D

Statsionar postlarda- atmosferani ifloslantiruvchi zaharli moddalar miqdori uziuksiz 
qayd qilib boriladi va kelgusi tahlillar uchun havodan namunalar doimiy ravishda olib turiiadi, 
Bu postlar uzoq muddatga mo'ljallangan bo'lib, xizmat ko'rsatish kurilmalari va uskunalari 
Davlat nazorati qonunlariga asosan quriladi hamda zamonaviy texnika bilan jihozlanadi. 

---

59 
Marshrutli postlar: ma'lum bir hudud yoki viloyat, tumanda yoki yangi sanoat 
korxonasi ishga tushgan joyda havoning kutilmaganda iflos-lanish holati kuzatilsa, shu joylarda 
atmosfera havosi ifloslanishini ku-zatuvchi postlar tashkil qilinadi. 
Harakatdagi postlar sanoat korxonalari keng rivojlangan hudud-larda tutun va 
gaziardan namuna olib, ifloslanish darajasini kuzatadi. 
Birinchi turdagi postlar shuriday joyga joylashadiki, alohida tash-lanayotgan 
ifloslantirish manbalari butun atmosferani ifloslantirib yubormaydi. Bu yerda havo 
aralashmalar ta'sirida yana qayta aniq-lanadi. 
Ikkinchi turda postlar havoga eng ko'p miqdorda zaharli moddalar tashlanayotgan 
joylarga joylashtiriladi. 
Har bir post kategoriyasidan qat'i nazar, alohida, ochiq, shamol tegib turadigan, tagi 
qattiq joyga o'rnatiladi. Hamma tomondan shamol tegib turishi kerak. Agar postni yopiq, 
shamol tegrnaydigan joyga o'rnatilsa, kuzatish natijalarida daraxtlar, binolar tufayli zaharli 
moddalar miqdori kam bo'lib chiqadi. 
Statsionar va marshrutli postlarda shamol oqimiga qarab ham kuzatish natijalari o'zgarib 
boradi. Shuning uchun shamol bo'jgan yer-larda namunalar olishni qayta takrorlash zarur. 
Sanoat korxonalari va katta magistral yo'llar yaqinida 0,5—2 km yon atrofda, 2—3 km 
balandlikda masofalar eng Ifloslangan hudud hisoblanadi. 
Turg'un postlarda doimiy kuzatish to'rt dastur bo'yicha olib boriladi: to'liq (t), yarim 
to'liq (yat), qisqartirilgan (q) va sutkali (s). 
Atmosfera 
havosini 
muhofaza 
qilishda 
texnologik 
tadbirlarning 
ahamiyati 
katta.Tekshirish natijalariga qarab, ob’yektlarga va atmosfera havosiga tashlanadigan 
chiqindilar miqdorini kamaytirish yoki mutlaqo to’xtatish mumkin bo’ladi.Buning uchun 
sanoat korxonalaridagi texnologik jarayonlar takomillashtirilishi zarur.Shunda hatto chiqindisiz 
yoki kam chiqindili mahsulot ishlab chiqarish mumkin bo’ladi.Bunday jarayon berk jarayon 
bo’lib, bunda chiqindilardan umuman bo’lmaydi yoki chiqindilardan boshqa mahsulot ishlab 
chiqariladi.Fan va texnika yutuqlaridan chiqindisiz ishlab chiqarishda foydalanish aholi turar 
joylari havosini toza bo’lishida katta ahamiyatga ega.Birlashgan Millatlar Tashkiloti tomonidan 
kam chiqindili hamda chiqindisiz sanoat korxonalarini tashkil qilish to’g’risida maxsus qaror 
qabul qilingan.Yana bir muhim masala zaharli moddalarni zahari kam bo’lgan moddalarga 
almashtirishdir. Masalan, ko’mir yoki mazut yoqib isitiladigan qozonlar gaz bialn isitilsa, 
atmosferaga chiqadigan zararli moddalar 70-90% ga kamayib ketadi. Xom ashyolar tarkibidagi 
zararli moddalarni yo’qotish ham texnologik jihatdan muhim hisoblanadi. Texnologik 
jarayonlar biror daqiqa bo’lsa ham to’xtab qolmasligi kerak.Agar jarayon to’xtab qolsa, 
chiqindilar to’planib atmosfera havosining ifloslanishiga imkon tug’dirishi mumkin. Atmosfera 
havosini mutloq ifloslanishdan xoli qilishning iloji bo’lmasa ham, uni kamaytirish, oldini olish 
mumkin, bu muhandis va texnik xodimlardan hushyorlikni talab qiladi. 
Loyihalashga asoslangan tadbirlar o’z ichiga bir qancha kompleks holdagi