1. Birinshi ga’p ushın za’ru’r formadag’ı, biraq izbe-izligi saqılanbag’an so’zlerdi jazıw taxtasına jazıp qoyıw.
2. Jazıw taxtasına ku’tilgen pikirdi sa’wlelendiriwshi ga’p sızılmasın beriw, geyde og’an tayanısh so’zlerdi kirgiziw: kim? qay jerden? shıraylı qızıl ne? ne qıldı? sıyaqlı. Bul oqıwshılarg’a ga’plerdi durıs du’ziwinde ja’rdem beredi, sonın’ menen birge, belgili qag’ıydalarg’a tiyisli so’zlerdi qollawg’a da u’yretedi.
3. Ga’pler du’ziwge ja’rdem maqsetinde geyde ayrıqsha so’zler jazılg’an tarqatpa materiallar beriw. Balalar reje qatarına juwap beriwshi bir yamasa eki ga’p payda etiwshi rejege tarqatpa materiallardı kerekli trtipte jaylastıradı.
4. Egerde pikirdi a’piwayı ga’pler menen ko’rsetiw qıyın bolsa, qospa ga’ptin’ bir bo’limin jazıw taxtasına jazıp qoyıw (… ku’ni edi, sonın’ ushın…). Ekinshi sherekte 3-klass oqıwshılarında bayanda ko’p ushıraytug’ın «sonın’ ushın» baydlanıstırıwshısı aldınan u’tir (,) qoyıw ko’nlikpesin payda etiw lazım.
U’shinshi klassta bayan u’stinde islew oqıwshılardın’ so’z baylıg’ın arttırıwdı ko’zde tutadı. Bul jumıs eki ko’riniste boladı:
1. Tekstte qatnasıwshılardın’ tu’rli atalıwın baqlaw, qaysı so’z tekstte o’z ornında ekenligin anıqlaw.
Bul jumıstı jolg’a qoyıw ushın tekstti analiz qılıw waqtında oqıwshılar bulardan qayta aytıp beriwde, geyde jazba jumıs waqtında paydalanıwları ushın jazıw taxtasına olar ornın basa alatug’ın bir qatar so’zlerdi jazıp qoyıw kerek.
2. Almastırıw jolı menen turaqılı birikpelerdi tu’sindiriw.
Eki bo’lek qıldı, ko’p urındı, hesh qanday ku’sh sıyaqlı tekstten alıng’an birikpeler u’stinde bayan jazıwdan aldın imlag’a tiyisli tayarlıq ko’riw za’ru’r. Bul tayarlıq qısqa tu’rde ana tili sabaqlarında orınlanadı. Oqıtıwshı bayandı bayan tekstine ta’n imla o’zgesheligine tiyisli tema o’tilgennen son’ jazdırıwı kerek. Bayan tekstindegi jan’a so’zlerdin’ jazılıwın sabaqlardag’ı shınıg’ıwg’a kirgiziw mu’mkin.
Bayandag’ı qa’telerdın’ aldın alıw shınıg’ıwları a’yne ekinshi klasstag’ıday o’tkeriledi. Reje sorawlarında ushıraytug’ın qıyın so’zler eske salınadı. Oqıwshılardı tema, reje mazmunın an’lap alıwg’a a’detlendiriw lazım. Mag’lıwmat ushın so’zdi shegaralang’an mug’darda beriw kerek. Ha’mmesinen de olardı reje sorawları menen birge jaylastırıw yamasa reje astına o’z aldına dizim etip, 3-4 so’z kirgiziw mu’mkin. Tekstti ko’riw arqalı qabıl qılıw u’shinshi klassta imlag’a tayarlanıw ushın qıyınshılıq tuwdıradı, sebebi tekst jazıw taxtasına jazıw ushın u’lkenlik qıladı. Usıg’an qaramastan, qıyın so’zlerdi imla boyınsha analiz qılıw ushın tekstten u’lken bolmag’an bir u’zindini jazıw taxtasına jazıw mu’mkin. Qa’telerdın’ aldın alıwg’a tiyisli jumıs tamamlang’annan son’, jazıw taxtasındag’ı jazıw o’shiriledi. Geyde bayanda qa’tege jol qoyg’annan ko’re, oqıwshıg’a jazıw taxtasındag’ı tekstti ko’shirip alıwg’a ruxsat bergen maqul. Bul ju’da’ kem ushıraytug’ın jag’day. Pikirimiz ko’birek ko’shirme ga’plerge tiyisli. Ga’p qatnasıwshılardın’ ha’reketlerin tu’sindiredi. Oqıwshılar ko’shirme ga’p mazmunın o’zlestirilgen ga’p formasında bermekshi bolsa, olar so’ylewde qa’telikke jol qoyadı, irkilis belgilerin o’z ornında islete bilmeydi. Sonın’ ushın olar jazıw taxtasındag’ı tekstten paydalansa, durıs ha’m sawatlı jazıwg’a erisedi.
U’shinshi klass oqıwshılarının’ bayanların teksergende oqıtıwshı barlıq imla qa’telerin du’zetiwi sha’rt emes, al diktant ha’m basqa qadag’alaw jumıslarındag’ı qa’telerdi ko’rsetiwde qollang’an usıllardan paydalanıwı da mu’mkin.
U’shinshi klassta bayanlardın’ dodalawına arnawlı sabaq ajıratpay, na’wbettegi ana tili sabag’ında bayan tekstinin’ mazmunın jarıtıwda ha’m ga’plerdi du’ziwde jol qoyılg’an qa’telerdi du’zetiw jumısına 12-15 minut waqıt ajıratıw jeterli. Oqıwshılardın’ bayanda jol qoyatug’ın qa’teleri u’stindegi jumıstı usınday rejelestiriw kerek, bul ana tili sabag’ında na’wbettegi grammatikalıq imla boyınsha shınıg’ıwlar menen qosılıp ketsin.
Do'stlaringiz bilan baham: |
