Bazasi boshqarish

Ma’lumotlar bilan ishlash operatorlari. SQL tili operatorlarining 
ba’zilari quyidagi jadvallarda tasvirlangan. 
5.1 jadval. Ma’lumotlarni aniqlash operatorlari 
Operator 
Ma’nosi 
Amal 
CREATE 
TABLE
Jadval 
yaratish
MB da yangi jadval yaratish
DROP TABLE Jadvalni 
o‘chirish 
MB dan jadvalni o‘chirish 
ALTER 
TABLE
Jadvalni 
o‘zgartirish 
Mavjud jadval tuzilmasini o‘zgartirish 
yoki joriy jadval uchun o‘rnatilgan 
butunlik cheklanishlarini o‘zgartirish 
CREATE 
VIEW
Tasvir 
yaratish 
Biror SQL –so‘roviga mos virtual 
jadvalni yaratish
5.2 Jadval. Ma’lumotlarni boshqarish operatorlari 
Operator 
Ma’nosi 
Amal 
ALTER 
DATABASE 
MB ni o‘zgartirish
Butun MB ga tegishli bo‘lgan 
obyektlar 
va 
cheklanishlar 
to‘plamini o‘zgartirish 
ALTER
DBAREA 
MB saqlash sohasini 
o‘zgartirish 
Avval 
yaratilgan 
saqlash 
sohasini o‘zgartirish
ALTER 
Parolni o‘zgartirish
Butun MB parolini o‘zgartirish

---

96 
PASSWORD 
CREATE 
DATABASE
MB yaratish
Barcha 
parametrlarini 
ko‘rsatgan holda yangi MB ni 
yaratish
CREATE 
DBAREA 
Saqlash 
sohasini 
yaratish 
Yangi saqlash sohasini yaratish 
va 
unda 
ma’lumotlar 
joylashtirishga ruxsat etishi
DROP 
DATABASE
MB ni o‘chirish 
Mavjud 
MB 
ni 
o‘chirish 
(bunday 
amal 
bajarish 
vakolatiga 
ega 
bo‘lgan 
foydalanuvchilar uchun)
DROP 
DBAREA
MB saqlash sohasini 
o‘chirish
Mavjud 
saqlash 
sohasini 
o‘chirish (agar unda joriy 
vaqtda 
faol 
ma’lumotlar 
joylashmagan bo‘lsa) 
GRANT
Vakolat berish
MB ba’zi obyektlari ustida bir 
qator 
amallarni 
bajarish 
huquqini berish 
REVOKE
Huquqdan 
mahrum 
qilish
Biror obyektga yoki obyekt 
ustida 
bajariladigan 
ba’zi 
amallarni bajarish huquqidan 
mahrum qilish 
5.3 jadval. Tranzaktsiyalarni boshqarish operatorlari 
Operator
Ma’nosi 
Amal
COMMIT
Tranzaktsiyani 
tugatish
Tranzaktsiyani 
tashkil 
qiluvchi, 
ma’lumotlarni 
qayta 
ishlovchi 
murakkab va o‘zaro bog‘langan 
amallarni tugatish
ROLLBACK Tranzaktsiyani 
bekor qilish
Tranzaktsiya bajarilishi natijasida 
yuz bergan o‘zgarishlarni bekor 
qilish
SAVEPOINT Tarnzaktsiya 
bajarilishida 
oraliq 
nuqta 
saqlash
MB ni oraliq holatini saqlash. Bu 
keyinchalik shu holatga qaytish 
uchun zarur bo‘ladi.
5.4-jadval. Ma’lumotlarni manipulyatsiyalash operatorlari

---

97 
Operator Ma’nosi Amal
DELETE Satrni 
o‘chirish
Fil’tr shartini qanoatlantiruvchi muvofiq bir yoki 
bir necha satrni o‘chiradi. 
INSERT Satrni 
qo‘yish
Jadvalga bitta satrni qo‘yish. Bu operatorning 
boshqa modifikatsiyalarida biror jadvalning bir 
necha satri yoki so‘rov natijasi jadvalga 
qo‘yilishi mumkin.
UPDATE Satrni 
yangilash
Bitta yoki fil’tr shartini qanoatlantiruvchi bir 
necha 
ustunlaridagi 
bitta 
yoki 
ko‘proq 
ustunlardagi qiymatlarni almashtirish
5.5 jadval. DQL (Data Query Language) so‘rov tili