Bazasi boshqarish

 
Jadvallarni, ustunlarni, jadval cheklanishlarini yaxlitligini 
aniqlash. Loyihalashtirilgan ma’lumotlar bazasi asosiy jadvalining 
strukturasini beramiz. Masalan, hamma berilgan ma’lumotlar matnli 
turiga xos bo‘lsin. Quyidagi jadvalga ko‘ra maydon nomi,
maydonning ta’rifi va maydonning o‘lchami (uzunligi)ni kiriting. 

---

105 
5.6-jadval. Maydonlarning o‘lchami (uzunligi) 
Maydon nomi 
Maydon ta’rifi 
Maydon uzunligi 
Raqam 
Telefon raqami 
12 
Ismi 
Abonent ismi 
25 
Manzili 
Abonent manzili 
40 
Kod_kategoriya 
Abonent kategoriyasi 
2 
Kalitli maydon (Ключевое поля)ni ko‘rsating (Bizning 
masalada “Raqam”). Kalit qaysi maydonga mos bo‘lsa shu maydonga 
sichqonchani olib borib, o‘ng tomonini bosing. Ekranga chiqqan 
kontekstli menyudan “Ключевое поля”ni tanlang.
Kalitli maydon - boshlang‘ich kalit (pervichniy klyuch) – bu bir yoki 
bir necha maydonlardir, ularning har bir qiymatijadvalning bitta 
yozuvini aniqlaydi. Kalitli maydonning qiymati takrorlanmasligi shart. 
Kalitli maydonlar jadvallar o‘rtasida aloqa o‘rnatish uchun ishlatiladi.
Ushbu ma’lumotlar bazasida tuzilgan jadvalni kompyuter 
xotirasiga yozing. Buning uchun bosh menyudagi “Fayl>Soxranit”
buyrug‘ini tanlang yoki Access instrumentlar panelidagi Soxranit 
belgisini sichqoncha yordamida bosing. Jadvalni “telefon” deb
nomlang. Jadval strukturasini loyihalash muloqot oynasini yoping, bu 
holda ma’lumotlar bazasi muloqot oynasida yangi element “telefon” 
jadvali paydo bo‘lganiga e’tibor bering. Yangi tuzilgan jadval alohida 
fayl ko‘rinishida emas, balki u ma’lumotlar bazasi strukturasida 
namoyon bo‘lganligiga ham e’tibor bering. 
Tuzilgan jadvalda abonent kategoriyasini Kod bilan belgiladik, 
bu esa ma’lumotlar bazasida kod kategoriya so‘zini ta’riflab beruvchi 
yana bitta jadval (kategoriyalar royhati) tuzilishidan dalolat beradi.
Bunday yondashuv bir qancha ustunliklarga ega, masalan ushbu 
misolda:
1. abonentlar 
haqidagi 
ma’lumotlarni 
kiritish 
jarayonini 
avtomatlashtirish; 
2. “Kategoriya royhati”ni boshqarishda tez o‘zgaruvchanlikning tez 
o‘zgaruvchanlikning namoyon bo‘lishi; 
3. kategoriyalarning belgilanishida xatoliklarning oldi olinishi; 
4. kompyuter xotirasining resurslarini tejash va x.k. 
Konstruktor yordamida “Kategoriya royhati” jadvalini tuzing. 
Masalan, hamma maydonlar matnli bo‘lsin. Albatta “Kod” maydonini 

---

106 
kalitli deb belgilang. Jadvalni “kategoriya” nomi bilan xotirada 
saqlang.