Бек, А. А. Волоколамское шоссе. Красноярск. 1960. Ebook 2013

9. Volokolamsk avtomagistrali


129




Men buni qo‘rqoqning hiylasi deb o‘yladim. Qaytib kelganida ham shuni hisoblagan bo‘lsa kerak: batalyon komandiri siyosiy instruktorni chaqirar, siyosiy instruktor shafoat qiladi. Men o'yladim: "Demak, siz bu erda dushman bilan emas, balki ayyormisiz? Men senga sharafni saqlab qolish imkoniyatini bermoqchi edim, lekin agar siz yana jinnilik qilsangiz, unda la'nati bo'lsin ­, sharafsiz o'ling!

• 
  Brudniy, - dedim men, - hujjatlarni ­o'zingda saqlashing mumkin. Siz u erga borolmaysiz. Mana siz uchun yana bir yo'l.
  

Men orqaga olib boradigan yo'lni ko'rsatdim.

• 
  Polk shtabiga boring... Sizni batalyondan haydaganim, sudga olib kelganim haqida xabar bering... O‘zingizni o‘sha yerda oqlang.
  

Yig'iga o'xshash zo'rg'a eshitiladigan hushtak ovozi bilan Brudniy havoni yutib yubordi.

• 
  O‘rtoq batalyon komandiri, men... sizga isbotlayman... o‘ldiraman... — Endi ovozi titrab ketdi, endi ushlab turgani o‘tib ketdi. "Men qo'riqchini o'sha erda o'ldiraman ... qurollarini, hujjatlarini olib kelaman ­... sizga isbotlayman ..."
  

Men tingladim va ketdim, nafrat yo'qoldi. Men faqat u qo'lga olishi uchun pichirlashni xohladim: "Yaxshi, yaxshi, shunday bo'lishi kerak!" Jon titrardi, sevgidan jon teshildi. Lekin bu haqda hech kim bilmas edi.

• 
  Istagan joyingizga boring! Menga sen kerak emassan.
  
• 
  Qabul qiling, o'rtoq siyosiy instruktor, - dedi Brudniy ­.
  

Bo‘zjonov elektr chirog‘ini yoqib yubordi: nur Brudniyning to‘q, qop-qora yuziga sirpanib tushdi: ko‘zlari cho‘kib ketgandek, yonoq suyaklari o‘tkirlashgan, qizarib ketgan dog‘lari yonib ketgandek edi. Keyin yorug'lik bir dasta qog'ozga tushdi. Bo‘zjonov ularni olib ketdi. Chiroq o‘chdi.
Brudniy orqasiga o‘girilib, tez yurdi. Men baqirdim:

• 
  Kurbatov, leytenantga yarim avtomatik moslama bering!
  

Bu men u uchun qila oladigan yagona narsa. Men ­Moskvani to'sib qo'ygan batalonning, chet elda - qalblardagi chegara va Ruza qirg'oqlari bo'ylab chidamliligi uchun javobgar edim.
1 -YO'LDA YANA JANGA




Shtabning dugonasiga qaytib, Kurbatovni oldimga chaqirdim.
U qovog'ini solib ichkariga kirdi. Dushmanlar boshqalar orasida haydab ketishdi va u, mag'rur boshli, kelishgan odam,


130




kuchli va jasur ko'rinadi. Nega? Nega bunday bo'ldi? Buni bilishim kerak edi.

• 
  Ayting-chi, - buyurdim men, - u erda sizga nima bo'ldi? Nega ular yugurishdi?
  

Kurbatov ohista javob qildi. Yotgan nemislar bilan otishma paytida orqadan, juda yaqindan pulemyotlarning shovqini eshitildi. Daraxtlar ortidan izdosh o'qlar jangchilarning orqa tomoniga uchib tushdi. Brudniy baqirdi : "Menga ergashing!" ­Ammo to'satdan u erdan jangchilar tomon o'q ovozi eshitildi. Kimdir yiqildi, kimdir qichqirdi. Odamlar qo'rqib ketishdi va o'sha paytdan boshlab ular to'xtata olmadilar. Ularni doimo izdosh o'qlar bosib turardi; Nemislar o'q uzib, ergashdilar; harbiy tilda "yelkada" deb ataladi.
Men so'radim:

• 
  Ularning qanchasi bor edi, sizni ta'qib qilayotgan bu avtomatchilar?
  

Kurbatov g'amgin javob berdi:

• 
  Bilmayman, o‘rtoq batalyon komandiri.
  
• 
  Balki o'nlab? Yoki kamroqmi?
  

Kurbatov indamay pastga qaradi.

• 
  Bor, dedim.
  

2


Kurbatov ketdi.
U nimalarni boshdan kechirdi, askarim? Ko‘rdimki, u ­sharmanda bo‘ladi.
Sharmandalik... Bu nima ekanligini o'ylab ko'rdingizmi? Agar askarning sharmi urushda halok bo'lsa, bu ichki qoralovchi ovoz jim bo'lib qolsa, hech qanday mashg'ulot, hech qanday intizom qo'shinni birlashtirmaydi.
O'qlar ostida qolgan Kurbatov boshqalar bilan birga qochib ketdi ­. Quloqlariga qo'rquv hayqirdi:
“Adashib qolding, yosh umring ketdi; siz shu soatda o'ldirilasiz ­yoki mayib bo'lasiz, abadiy nogiron bo'lasiz. O'zingni qutqar, yashirin, yugur!"
Ammo yana bir kuchli ovoz bor edi:
“Yo‘q, to‘xtang! Parvoz - bu pastkashlik va sharmandalik! Siz qo'rqoq sifatida nafratlanasiz! To'xta, kurash, Vatanga munosib farzand bo'l
Bu umidsiz ichki paytda qanday kerak­