Бек, А. А. Волоколамское шоссе. Красноярск. 1960. Ebook 2013

207

8

Hammasi muvaffaqiyatli bo'ldi ... Bu absurd darajada oson edi.
olov bilan yoritilgan qishloqqa bordim .­
Ba'zi joylarda granatalar hamon yorilib, o'q ovozlari yorilib, qichqiriqlar eshitildi. Ha, bu jang emas, balki qirg‘in edi.
Bizning batalonimiz kiritilgan o'rmon yo'nalishi bo'ylab qo'riqchilarni qo'yib, nemislar tunni to'shakda yoki pichan ustida yotib, ichki kiyimlarini yechishdi. O'q ovozlarini, granata portlashlarini eshitib, ular sakrab tusha boshladilar, yugurdilar, ­hamma joyda yashirina boshladilar: to'shaklar ostida, pechlarda, yerto'lalarda, shiyponlarda, sovuqdan qaltirash, qo'rquv.
Men bu manzaralarni tasvirlamayman.
Ko'prik yonib ketgan, benzin yonib ketgan. Cherkovning qorong'u qismi ko'rindi. Bir kunda bu yerga, bu ayvonga necha marta qaytdim? Shishalar singan, deraza teshiklari qora rangda edi va omon qolgan bir nechta bog'lamlarda alangalar porlab turardi.
Men Sinchenkoga Bo‘zjonovni qidirishni buyurdim, unga jangchilarni yig‘ib, batalyonga olib borishni buyurdim.
9
Lisanka yana daraxtlar orasidan o'rmonchining uyi tomon yurdi ­.
Quvonch uchib ketdi. Yuragim yana g'amgin bo'ldi. Egarda men butun og'irligim bilan, ajoyib qanotlik hissisiz, g'alaba baxtisiz og'ir o'tirdim.
G'alaba jangdan oldin bo'ladi - buni Panfilov o'rgatgan. Bu, boshqa ko'p narsalar kabi, men undan o'rgandim.
Ammo jangdan oldin men bu erda nima qildim? Men qochqinlarni uchratdim va ularni tasodifan yetakladim. Va tamom. Va g'alaba qozondi. Mening e'tiqodlarimni, ofitserlarimning e'tiqodlarini bilasiz. "Oson g'alabalar rus qalbini xush ko'rmaydi", dedi Suvorov.
Og'riqli fikrlar ichkariga kirdi. Xo'sh, ular bir yarim-ikki yuz nemisni o'ldirishdi. Xo'sh, keyingi nima? Axir, biz hali ham ringdamiz ­, hali ham dushmanlar tubsizligi orasida yolg'izmiz.
Yo‘l bo‘yi mashinada o‘rmonchining uyiga ketayotganimda shunday ­o‘ylar chalkashib ketdi: Brudniy qaytdimi, buyruq bo‘lganmi? Albatta, chekinish buyrug'ini kutishning bu tinimsiz, noloyiq ko'rinadi. Lekin bu haqiqat. Men buni hammadan yashirdim, lekin siz buni vijdoningizdan yashirolmaysiz.


208

10

Bosh qarorgohning katta kesilgan xonasida chiroq yonib turardi. Rahimov horg‘in chehra bilan o‘rnidan turdi. Tolstunov paltosi tagiga cho‘kkalab, boshini ko‘tardi. Ular menga umid bilan qarashdi ...
Siz so'rayapsizmi? Javobini allaqachon bilgan bo'lsam ham, baribir so'radim. Ha. Brudniy yo'q edi, tartib yo'q edi.
Kechki ovqat uchun olib kelingan. Ovqatlanish istagim kelmadi... Tolstunov o‘rnidan turdi. Tez orada Bo‘zjonov keldi. Uning ­menga sovg'asi bor edi: olti martali nemis durbini. Boshqa paytlarda qanchalik xursand bo'lardim... Endi esa hamma narsaga befarq edi. To'rtinchi soat edi. Men tonggacha uxlashim kerak edi, lekin uxlamasligimni his qildim.
Men Sinchenkoni bosdim.
— Sinchenko, aroq bormi? Rahimov, ichasizmi?
U rad etdi. Tolstunov uchun quydim, o'zim uchun quydim. Siz ­ichasiz, balki uxlab qolarman...
TONG
1
Yong'in hidi anqib turgan yostiqli ko'ylagimni boshim ostiga tiqib yotib oldim ­. U sigaret tutdi, soatiga qaradi, skameykada quloqchasini ko'rdi. U uzoqda, joyida emas edi. Men uni olib, g'ilofimning kamariga bog'lab qo'yishim kerak edi , shunda men favqulodda vaziyatda xavotirga tushib ­, uni qidirmadim ... Lekin tashvishlar haqida o'ylashni xohlamadim yoki oldinda nima borligi haqida. Shunga qaramay, men o'rnimdan turdim. Menga haqiqatni eslatuvchi shlyapa ortidagi bu bir necha qadamda men o'zimni majburlab, o'zimni bosib oldim. Men o'zimni unutishga, o'ylarimni bu uydan, o'rmondan tark etishga tortildim.
Yana yotdi, ko‘zlarini yumdi... Yuragimga aziz bo‘lgan o‘tmish suratlari oqib ketdi. Endi tiklay olmaysiz. Bu chaqnagan etarli emasmi?
Men bir narsani aniq bilaman: men nafaqat o‘zim, balki ­batalyon haqida ham o‘yladim. Biroq, bu o'zim haqida ham.
O'sha pasayish daqiqalarida, yarim unutuvchanlikda, mening tushunarsiz qarashlarim, albatta, nizomning komandirga o'z bo'linmasi haqida gapirishni buyuradigan bandiga bo'ysunmagan: "Men". Men uchun bu paragraf emas, balki sharaf, vijdon, ijod, ishtiyoq edi. Boshqa qanday deyish mumkin? Mening butun "men"im haqiqatan ham mening batalonimga investitsiya qilingan. Bu mening ijodim, yer yuzida yaratgan yagona narsam shu.