Benzin va dizel yonilg`ilarining sifat ko`rsatkichlari

4. Yonilg`ining oktan soni

• Yonilg‘ining oktan soni deb, izooktan va geptandan sun`iy tayyorlangan, detonatsiya turg‘unligi sinalayotgan yonilg‘inikiga teng bo‘lgan aralashmadagi foizda beriladigan (hajm bo‘yicha) izooktan miqdoriga aytiladi.

Oktan sonini ikki xil yo‘l bilan oshirish mumkin:

Oktan sonini ikki xil yo‘l bilan oshirish mumkin:

• 1. Prisadkalar - ya’ni tarkibdagi uglevodorolarni o‘zgartirish yuqori oktan sonli uglevodorod qo‘shish yo‘li bilan (izoparafinlar, aromatik uglevodorodlar).
• 2. Antidetonatorlar - detonatsiyaga qarshi birikmalar qo‘shish yo‘li bilan.

Hozirgi zamon avtomobillari dvigatellarida ishlatiladigan va oktan soni katta bo‘lgan benzinlar kreking va katalitik reforming yo‘li bilan olingan benzinlarga oktan soni katta bo‘lgan qo‘shimchalarni va etilli suyuqlikni aralashtirib olinadi.

• Hozirgi zamon avtomobillari dvigatellarida ishlatiladigan va oktan soni katta bo‘lgan benzinlar kreking va katalitik reforming yo‘li bilan olingan benzinlarga oktan soni katta bo‘lgan qo‘shimchalarni va etilli suyuqlikni aralashtirib olinadi.
• Hozirgi kunda antidetonatorlar sifatida qo‘rg‘oshin asosida, efirlar asosida, marganesli birikmalar asosida va temir moddasi asosida ishlab chiqarilgan birikmalar ishlatilmoqda.
• Qo‘rg‘oshin asosida tayorlangan benzinlar etillangan deb aytiladi.

Benzinga 0,1% qo‘shilgan etilli suyuqlik birikmasi oktan sonini 10 birlikka oshiradi. Aviatsiya benziniga bu birikmadan 0,3% qo‘shiladi.

• Benzinga 0,1% qo‘shilgan etilli suyuqlik birikmasi oktan sonini 10 birlikka oshiradi. Aviatsiya benziniga bu birikmadan 0,3% qo‘shiladi.
• Etil suyuqligi qo‘shilgan benzin etillangan deyiladi va bunday benzin ranglanadi.

Etillangan benzin qurumining 60-70% ini qo‘rg‘oshin birikmalari tashkil etadi va detallarni bunday qurumdan tozalash juda qiyin. Qurum bosishi natijasida yonish kamerasining hajmi kichrayishi, termoizolyatsiya xossalari va yonish maxsullarining harorati ortishi talab qilinadigan oktan sonining 5-8 birlikka ortishiga sabab bo‘lishi mumkin.

• Etillangan benzin qurumining 60-70% ini qo‘rg‘oshin birikmalari tashkil etadi va detallarni bunday qurumdan tozalash juda qiyin. Qurum bosishi natijasida yonish kamerasining hajmi kichrayishi, termoizolyatsiya xossalari va yonish maxsullarining harorati ortishi talab qilinadigan oktan sonining 5-8 birlikka ortishiga sabab bo‘lishi mumkin.