Berdaq nomidagi qoraqalpoq davlat universiteti fizika fakulteti elektr texnikasi kafedrasi

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI 
BERDAQ NOMIDAGI QORAQALPOQ DAVLAT UNIVERSITETI
FIZIKA FAKULTETI
ELEKTR TEXNIKASI KAFEDRASI
MUSTAQIL ISH
Mavzu: Sonuvchi va majburiy tebranishlar. Rezonans
Bajardi:_______________________________
Qabıl qildi:____________________________

REJA

REJA

• Bir xil yunalishdagi tebranishlarni kuyish, titrash.
• 2. Uzaro perpendikulyar tebranishlarni kushish.
• 3. Sunuvchi va majburiy tebranishlar.
• Xulosa
• Foydalanilgan adabiyotlar

Bir xil yunalishdagi tebranishlarni kushish. Biz jism bir vaktda bir yunalish yeki turli yunalishlar buylab sodir bulaetgan bir necha tebranishlarda ishtirok etadigan xollar xam uchrashi mumkin. Masalan, agar sharchani prujina yerdamida ressorlarda tebranaetgan vagonning shipiga osib kuysak, bu xolda sharchaning Yerga nisbatan xarakati vagonning Yerga nisbatan tebranishlardan tashkil topadi. Yunalishlari va chastotalari bir xil bulgan ikkita garmonik tebranishlarning kushilishini karab chikaylik. Tebranuvchi jismning x siljishi kuyidagidek kurinishga ega bulgan x1 va x2 siljishlarning yigindisidan iborat.

• Vektorlarini qoshish x2=A2cos((0t+(2) (1) qoidasiga binoan X=X1+X2

1-rasm Agar x1 va x2 tebranishlarning chastotalari xar xil bulsa, A1 va A2 vektorlar xar xil tezliklar bilan aylanadi. Bu xolda natijaviy vektorning kattaligi pulsatsiyalanib turadi va y uzgaruvchan tezlik bilan aylanadi. Demak, bu xolda natijaviy xarakat garmonik tebranish emas, kandaydir murakkab tebranma protsessdan iborat buladi.Savol: Garmonik tebranishlar deb nimaga aytiladi? Titrash. Ikkisi bir tomonga yunalgan kushilishi garmonik tebranishlarning chastotalari juda kam fark kiladigan xolda aloxida axamiyatga ega . bunday sharoitda natijaviy xarakatni pulsatsiyalanuvchi amirulidasi garmonik tebranish deb karash mumkin ekanligini kursataylik . Bunday tebranishlar titrash deyiladi.Tebranishlardan birining chastotasini ( bilan, ikkinchisiniki esa (+(( bilan belgilaymiz. Shartga binoan . Ikkala tebranishning amplitudasini bir xil va a ga teng deb olamiz. U vaktda bu ikki tebranishning tenglamalari kuyidagi kurinishga keladi.

• 1-rasm Agar x1 va x2 tebranishlarning chastotalari xar xil bulsa, A1 va A2 vektorlar xar xil tezliklar bilan aylanadi. Bu xolda natijaviy vektorning kattaligi pulsatsiyalanib turadi va y uzgaruvchan tezlik bilan aylanadi. Demak, bu xolda natijaviy xarakat garmonik tebranish emas, kandaydir murakkab tebranma protsessdan iborat buladi.Savol: Garmonik tebranishlar deb nimaga aytiladi? Titrash. Ikkisi bir tomonga yunalgan kushilishi garmonik tebranishlarning chastotalari juda kam fark kiladigan xolda aloxida axamiyatga ega . bunday sharoitda natijaviy xarakatni pulsatsiyalanuvchi amirulidasi garmonik tebranish deb karash mumkin ekanligini kursataylik . Bunday tebranishlar titrash deyiladi.Tebranishlardan birining chastotasini ( bilan, ikkinchisiniki esa (+(( bilan belgilaymiz. Shartga binoan . Ikkala tebranishning amplitudasini bir xil va a ga teng deb olamiz. U vaktda bu ikki tebranishning tenglamalari kuyidagi kurinishga keladi.