Berkinov b. B., Yakubov I. O., Sunnatov m. N. Institutsional iqtisodiyot

17. Ekspluatatorlik davlatda “Printsipal-agent” muammosini hal etish 
mexanizmlari qanday? 
A. Printsipal – fuqaro: mavjud emas va printsipal – davlat: majbur qilish va kuch 
ishlatishdan foydalanish, har tomonlama nazoratni amalga oshirishga urinish. 
B. Davlatni nazorat qiluvchi guruhning siyosiy irodasiga bog’liq. 
C. Qat’iy, budjetni tasdiqlashning mavjudligida. 
D. Unitar tashkilotlarni shakllantirish orqali. 
18. Shartnomaviy davlatda budjet cheklovlari qanday? 
A. Qat’iy, budjetni tasdiqlashning demokratik tartiboti bilan cheklangan.
B. Shartnomaviy davlatda budjet cheklovlari yumshoq amalga oshiriladi. 
C. Davlat apparatini nazorat qiluvchi guruhning rentasini (soliq tushumlarini) 
ko’paytirish.
D. Unitar tashkilotlarni shakllantirish orqali. 
19. Ekspluatatorlik davlatda budjet cheklovlari qanday? 
A. Ekspluatatorlik davlatda budjet cheklovlari yumshoq amalga oshiriladi. 
B. Ekspluatatorlik davlatda budjet cheklovlari demokratik tartibot bilan 
cheklangan. 
C. Davlatni nazorat qiluvchi guruhning siyosiy irodasiga bog’liq. 
D. Qat’iy budjetni tasdiqlash mavjud emasligida. 
20. Shartnomaviy davlatda daromadlarning asosiy moddalari qanday? 

---

108 
A. Birinchi navbatda “bozor” soliqlaridan tushumlar. 
B. Musodara soliqlari va soliqdan tashqari tushumlar
C. Alohida guruhlarning rentasidan. 
D. QQS va aktsiz soliqlaridan.
 MAVZUGA DOIR MUHOKAMA UCHUN SAVOLLAR 
1. “Davlat”ga ta’rif bering. Davlatning institutsional mohiyatini tushuntirishga 
urinib ko’ring. Ta’rifdan kelib chiqib, davlatning asosiy funktsiyalarini sanab 
bering. 
2. Davlat, institutlar va iqtisodiy tizim o’rtasida qanday bog’liqlik mavjud? 
3. Davlatning iqtisodiy jarayonlarga aralashuvi chegarasi nima bilan belgilanadi?
4. Agar davlatning aralashuvi yetarlicha samarali bo’lmasa, buni qanday qilib 
to’g’rilash mumkin?
5. Davlatning shartnomaviy va ekspluatatorlik tabiati nima? 
6. Bozorning 
«muvaffaqiyatsizliklari» 
bilan 
bir 
qatorda 
davlatning 
«muvaffaqiyatsizliklari»ni ham e’tiborga olish lozim. Xususan, davlatning qaysi 
«muvaffaqiyatsizliklari» ajratiladi? 
7. Yangi institutsionalistlarning hozirgi talqinida davlatning funktsiyalari qayday 
ko’rinishlarda bo’lishi talab etiladi? 
8. Adam Smit davlatning asosiy majburiyatlari doirasini qanday belgilab bergan? 
9. J.Byukenen o’z asarlarida davlatning jamiyatdagi rolini qanday vositalarga 
bo’lib ko’rsatgan? 

---

109