Beruvchi yetuklik attestati oladi

IJTIMOIY PEDAGOGIKANING TAMOYILLARI 
Tarbiyaning tabiatga uyg‘un 
bо‘lishi tamoyili 
Madaniyat bilan uyg‘un 
bо‘lish tamoyili 
Gumanizm tamoyili 

---

177 
Abu Ali ibn Sino (980-1037) о‘z ishlarida 
tarbiyaning tabiatga uyg‘un bо‘lishi haqida gapirgan edi. 
Masalan, «Uy-rо‘zg‘or tutish» haqidagi asarida Ibn 
Sino yozgan ediki, inson aqlli mavjudot, shuning uchun 
tabiatda alohida о‘rin tutadi va uning qonunlariga kо‘ra 
rivojlanadi. «Yomon xislatlarni qayta tarbiyalash» asarida 
esa Ibn Sino yozadiki, kimki ahloqsiz insonni 
tarbiyalamoqchi (qayta tarbiyalamoqchi) bо‘lsa, unda u uni
har tomonlama о‘rganishi (insonni), inson tabiati qoidalarini 
bilishi kerak. 
Sharq Uyg‘onish davri mutafakkir qomusiy 
olimi Abu Nasr al-Farobi (873-950) pedagogikaning 
mustaqil fan sifatida ajralib chiqishiga qadar о‘z
asarlarida ediki, inson tabiatning eng ta’kidlagan oliy
yutug‘idir va о‘z aqliga kо‘ra atrof-muhitni har 
tomonlama idrok qilish mumkin. 
Shveysar pedagogi Iogann Genrix 
Pestalotssi (1746-1827) yetim va qarovsiz bolalar 
uchun muassasalar va bolalar uyini yaratgan, u 
hisoblardiki, tabiat maqsadi – inson tabiiy kuchlari 
va qobiliyatlarini rivojlantirishdir, bunda rivojlanish 
har tomonlama va uyg‘un bо‘lishi lozim. 
Nemis olim-pedagogi Adolf Disterveg 
(1790-1866) ham I.G.Bestalotssi ketidan bu 
prinsipni eng muhim tarbiya prinsipi deb 
hisoblagan. Uz ishlarida yozgan ediki, ta’lim va 
tarbiya 
jarayonida 
yosh 
va 
individual
xususiyatlarni e’tiborga olish lozim. 

---

178 
9-ilova 
Madaniyat bilan uyg‘un bo’lish prinsipi. 
10-ilova 
Antik jamiyatdagi faysuflar va pedagoglar shaxs shakllanishi va madaniyat 
o’rtasidagi chuqur bog‘liqlikni tahlil qilganlar. Shu narsaga Sharq Uyg‘onish davri 
mutafakkirlari va qomusiy olimlari bo’lgan Farobiy, Beruniy, Ibn Sino, XII asr insonparvari 
Alisher Navoiy ham o’z asarlarida tayanganlar. Bunda ikkita muhim tezis belgilandi: shaxs 
madaniyat orqali shakllanadi, har qanday madaniyat asosiy boyligi esa insondir. O’tmish 
faylasufi va pedagoglari hisoblardiki, madaniyat yuqori ahloqiy insonni shakllantirishning 
zaruriy va eng muhim omilidir. 
Ijtimoiy pedagogikada tarbiyaning tabiat bilan uyg‘un bо‘lish prinsipiga 
amal qilib, quyidagi qoidalarga tayanish lozim: 
➢ Bolalar yoshi xususiyatlarini e’tiborga olish; 
➢ Bolalar jinsiy xususiyatlarini e’tiborga olish; 
➢ meyordan chetga chiqish bilan bog‘liq bо‘lgan bolalarning 
individual xususiyatlarini e’tiborga olish; 
➢ bola shaxsidagi ijobiy, kuchli tomonlarga tayanish; 
➢ bola tashabbuskorligini va mustaqilligini
rivojlantirish