Beton, armatura va temir-beton armatura beton uchun nimaga kerak?

23. Armaturaning beton bilan tishlashishi nima bilan 
xarakterlanadi?

Tishlashish ankerlash zonasi uzunligi l

an
bilan xarakterlana-
di, ya’ni armaturaning betonga kiritilgan shunday qismi bo‘lib,
po‘latning mustahkamligidan to‘la foydalanishni ta’minlaydi.
Boshqacha qilib aytganda, agar sterjen l
x
 l
an
qiymatda beton-
ga kiritilgan bo‘lsa uni sug‘urib olib bo‘lmaydi, chunki u uzilib
ketadi yoki N
s1
= R
s
A
s
zo‘riqishda boshqa tomonga oqadi agar
l
x
an
, ega bo‘lsa u N
s2
= R
s
A
s
(l
x
/l
an
) zo‘riqishda sug‘urila-
di o‘zining mustahkamligidan to‘la foydalanilmaydi (11-rasm).
11-rasm.

Ushbu hol sterjen betonda zaif ankerlanganligini bildiradi.

Tishlashish qancha yaxshi bo‘lsa, 
ss
shuncha yuqori bo‘la-
di, l
an.
esa kam bo‘ladi. 
ss
ning epyurasini hisoblash oson bo‘li-
shi uchun to‘g‘ri burchakli, N
s
esa mos ravishda uchburchak-
li qabul qilinadi, aslida esa ularning har ikkalasi egri chiziqli
bo‘lishi kerak (11-rasmdagi punktir chiziqlar). Ankerlash zo-
nasi uzunligi empirik formula bilan aniqlanadi. l
an
= (
an
R
s
/
R
b
+
an
)d, bu yerda: 
an
va 
an
– armaturaning profili va
zo‘riqishlarning xarakterini hisobga oluvchi koeffitsientlar (si-
qilish yoki cho‘zilish), d – sterjenning diametri, R
s
va R
b
– ar-
matura va betonning hisobiy qarshiliklari.

---

---

15
24. Nima uchun l

an 
kattalik armaturaning diametriga bog‘liq?

Armaturaning diametri ikki barobar oshirilsa, kesimining

yuzasi to‘rt barobar ortadi; sterjendagi zo‘riqish ham (mustah-
kamlik o‘zgarmas bo‘lganda) to‘rt barobar ortadi. Ushbu ster-
jenni betondan sug‘urilishidan saqlash uchun to‘rt barobar
tishlashish kuchi zarur, ayni chog‘da uning perimetri shundan
kelib chiqadiki, armatura bilan betonning kontakt zonasi ikki
barobar ortadi xolos. Bundan kelib chiqadiki kontakt yuzasi-
ni ikki barobar oshirish uchun ankerlash uzunligini ikki baro-
bar oshirish zarur.
Eskizda loyihalash jarayonida eng ko‘p tarqalgan A–III klass
armaturalar bilan armaturalanganda oddiy bog‘liqliklardan foy-
dalanish mumkin: cho‘ziluvchi armaturalar uchun l
an
= 40•d,
siqiluvchi armaturalar uchun l
an
= 30•d, payvandsiz cho‘ziluv-
chi choklarda l
an
= 50•d, siqiluvchi choklar uchun l
an
= 35•d.
So‘nggi qaror 23-javobda keltirilgan formula yordamida qabul
qilinadi.